Bændablaðið - 18.12.2007, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Þriðjudagur 18. desember 2007
Málgagn bænda og landsbyggðar
LEIÐARINN
LOKAORÐIN
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjölmargra annarra er tengjast landbúnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 5.100 en sjötugir og eldri greiða kr. 2.300.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279 – Ritstjóri: Þröstur Haraldsson, ábm. th@bondi.is – Sími: 563 0375
Blaðamenn: Erla Hjördís Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Margrét Þóra Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurdór Sigurdórsson ss@bondi.is
Auglýsingastjóri: Eiríkur Helgason eh@bondi.is – Sími: 563 0303
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. Upplag: sjá forsíðu – Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins að mestu leyti. ISSN 1025-5621
Gleðitíðindi af
hvítabirninum
Norður á Ströndum fundust á
dögunum tófubein sem við ald­
ursgreiningu reyndust vera allt að
3500 ára gömul. Þetta staðfestir
það sem við vissum svo sem að
lágfóta hefur verið á vappi hér
talsvert mikið lengur en við mann­
fólkið.
Öllu norðar, eða á Svalbarða,
hafa vísindamenn verið að krukka
í bein af hvítabirni sem talinn er
vera allt að 70.000 ára gamall. Í
þeim beinafundi eru fólgin gleði­
tíðindi fyrir hvítabjörninn sjálfan
og þá sem áhyggjur hafa af lífi
hans á jörðinni.
Þannig er að menn hafa haft
af því vaxandi áhyggjur að hvíta­
björninn lendi í hremmingum
þegar ísinn bráðnar á norðurheim­
skautinu. Við það þrengist mjög
að ferðamöguleikum bjarnarins
og þar með fæðuöflun hans. Hefur
mátt lesa það í fjölmiðlum að
menn telja daga hans allt að því
talda.
En sé það rétt sem Ólafur
Ingólfsson jarðsögufræðingur og
fleiri vísindamenn hafa komist
að norður á Svalbarða að þar hafi
hvítabjörninn lifað fyrir 70.000
árum og jafnvel fyrr, þá merkir
það að hann hefur lifað af bæði
ísaldir og hlýindaskeið sem voru
mun hlýrri en það sem nú er.
Þessi frétt segir okkur að mynd­
in af heiminum getur breyst eftir
því frá hvaða sjónarhorni, eða
öllu heldur tímahorni, við skoðum
hana. Hér hefur gengið á með hlý­
indum og kuldaköstum frá upphafi
vega og verður svo eflaust enn um
nokkra hríð.
Það losar okkur jarðarbúa
hins vegar ekki undan ábyrgð
á því hvernig við umgöngumst
umhverfið. Afskipti okkar geta
aukið sveiflutíðnina og þannig
raskað því jafnvægi sem þrátt fyrir
allt ríkir í náttúrunni. Og það að
þarflausu því það er alveg hægt að
lifa hér á þessari jörð án þess að
hverfa frá henni sviðinni.
Með þessari ábendingu kveður
Bændablaðið árið 2007 og óskar
lesendum sínum gleðilegra jóla,
árs og friðar. –ÞH
Næstu áramót boða ýmis tímamót fyrir íslenska
bændur og íbúa landsbyggðarinnar. Fyrst er til
að taka verulegar breytingar á stjórnsýslu land­
búnaðarmála. Ráðuneyti landbúnaðarins rennur
saman við ráðuneyti sjávarútvegs í eitt ráðuneyti.
Um leið færast nokkrar mikilvægar stofnanir
landbúnaðarins til annarra ráðuneyta, háskól­
arnir til menntamálaráðuneytisins, Landgræðsla
og Skógrækt ríkisins til umhverfisráðuneytis.
Jafnframt eflist Landbúnaðarstofnun til muna,
til hennar færast verkefni, einkum á sviði mat­
vælaeftirlits, frá Fiskistofu og Umhverfisstofnun,
og til verður Matvælastofnun sem annast eftirlit
með matvælum og dýraheilbrigði. Um þetta hefur
verið og er fjallað í Bændablaðinu og ekki ástæða
til að fjölyrða um það hér.
Önnur tímamót og öllu víðtækari eru þau að
um áramótin rennur í garð hið margumtalaða við­
miðunartímabil Kýótó­bókunarinnar en hún nær
til áranna 2008­2012. Þá þurfa hin þróaðri iðnríki
heims – að Bandaríkjunum undanskildum – að
hefja fyrir alvöru niðurskurð á útblæstri gróð­
urhúsalofttegunda. Við Íslendingar gengumst
undir skuldbindingar þessarar bókunar en slepp­
um samt við meiriháttar niðurskurð í krafti und­
anþágu sem nefnd hefur verið íslenska ákvæðið
í bókuninni.
Það er hins vegar alls óvíst að við sleppum
eins vel frá næstu bókun sem stefnt er að því að
undirrita í Kaupmannahöfn árið 2009. Íslensk
stjórnvöld hafa gert stefnu Evrópusambandsins og
Noregs að sinni og lýst því yfir að stefnt skuli að
25­40% niðurskurði útblásturs fyrir árið 2020 og
er þá miðað við eins og hann var árið 1990. Með
þessa stefnu hélt íslenski umhverfisráðherrann
til eyjarinnar Bali þar sem ráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna um loftslagsvandann lauk með einskon­
ar samkomulagi síðastliðinn laugardag.
Samkomulagið sem þar náðist hefur vald­
ið vonbrigðum margra sem vonast höfðu eftir
því að lönd heimsins settu sér ákveðin mark­
mið í baráttunni gegn gróðurhúsaáhrifunum.
Í raun segir samkomulagið lítið annað en að
menn ætli að halda áfram að tala saman fram
að fundinum í Kaupmannahöfn. Evrópuríkin
sem voru í fararbroddi meirihlutans á fundinum
töldu þetta þó áfangasigur og fréttaskýrendur
voru fljótir að benda á að þegar fundurinn hefst
í Kaupmannahöfn verður búið að skipta um
forseta í Hvíta húsinu í Washington. Ljóst er að
hver svo sem tekur við af Bush má bóka að stefna
Bandaríkjanna í umhverfismálum mun breytast í
átt til þess sem hefur verið að gerast annars staðar
í heiminum.
En málið snýr einnig inn á við að okkur sem
búum hér á Íslandi. Auk áðurnefndrar stefnumót­
unar um að draga úr útblæstri hefur ríkisstjórn­
in skipað sérfræðingahóp til að útfæra stefnuna
nánar. Hópurinn á að skila af sér nú á vordög­
um og þá má búast við að pólitísk umræða hefj­
ist fyrir alvöru um það hvernig staðið verði að
framkvæmd niðurskurðarins hér á landi. Í þeirri
umræðu verða kallaðir til fulltrúar atvinnulífsins
og almannasamtaka, þeirra á meðal bænda.
Þótt athyglin beinist einkum að samgöngum,
fiskiskipaflotanum og stóriðjunni þegar útblástur
ber á góma snertir umræðan landbúnaðinn ekki
síður. Að nokkru leyti er það vegna þess að land­
búnaðurinn á þátt í útblæstri lofttegunda sem auka
á gróðurhúsaáhrifin. Þar er ekki síst um að ræða
metangas sem losnar úr úrgangi búfjár. Einnig má
nefna til sögu rúlluplast í heyskap og olíubrennslu
sem stafar af vinnuvélum, framleiðslu og flutn­
ingi aðfanga. Íslenskir bændur eru hins vegar svo
gæfusamir, eins og landsmenn allir, að þurfa ekki
að hafa áhyggjur af áhrifum rafmagnsnotkunar og
kyndingar á kolefnisbúskapinn.
Í þessari þróun liggja líka ýmis tækifæri fyrir
íslenskan landbúnað. Kolefnisjöfnun er nýlegt
hugtak í íslenskri umræðu og ekki alveg óum­
deilt, en nái það fótfestu eru engir betur settir til
að nýta sér möguleika þess en bændur sem hafa
yfir að ráða landrými til aukinnar skógræktar og
annarrar ræktunar sem telur í kolefnisbúskapn­
um. Við það má bæta áðurnefndu metangasi sem
hægt er að virkja til góðs með því að umbreyta
því í vistvæna orku. Tilraunir með slíkt eru þegar
hafnar hér á landi og verður spennandi að fylgjast
með því sem þær leiða í ljós.
Það er því ljóst að íslenskir bændur þurfa að
skerpa á umræðunni um umhverfismálin. Þetta
hafa bændur í öðrum löndum gert eins og forystu­
menn íslenskra bænda urðu vitni að á ársfundi
dönsku bændasamtakanna á nýliðnu hausti. Þar
voru umhverfismálin mál málanna. Það þurfa þau
líka að verða á fundum bænda á næstu misserum.
Bændur þurfa að vera viðbúnir því að takast á við
umhverfisvandann í heiminum því hann verður
áleitnari með hverjum deginum sem líður. –ÞH
Tvöföld
tímamót
Um áramótin færast landbún-
aðarskólarnir tveir, Háskólinn á
Hólum og Landbúnaðarháskóli
Íslands, frá landbúnaðarráðu-
neyti til menntamálaráðuneytis.
Um þetta hefur verið fjallað hér
í blaðinu frá ýmsum hliðum, en
að þessu sinni var leitað til við-
takandans, Þorgerðar Katrínar
Gunnarsdóttur menntamálaráð-
herra, og hún spurð út í það sem
við tekur hjá þessum stofnunum.
Þorgerður vísaði til laga um
háskóla sem sett voru í fyrra en
þeim er ætlað að mynda ramma
utan um íslenska háskóla sem
verið hafa í örum vexti undanfarin
ár. Skólum og námsleiðum hefur
fjölgað og framlög hins opinbera
til starfsemi þeirra verið aukin
verulega.
„En það var ekki nóg að auka
umfangið heldur þurfti að hyggja
að inntaki og gæðum námsins
og efla eftirlit hins opinbera með
því,“ segir ráðherra. „Þess vegna
samþykktum við þessi háskólalög
sem annars vegar auka sjálfstæði
háskóla sem er lykilatriði í upp­
byggingu þeirra. Hins vegar er
þeim gert að uppfylla strangar
kröfur svo þeir geti talist háskólar.
Nú eru skólarnir einn af öðrum að
fara í gegnum þetta viðurkenning­
arferli. Nokkrir háskólar luku því
að hluta til í haust og næsti áfangi
verður 1. mars næstkomandi en þá
verður meðal annars Háskólinn á
Hólum með. Þetta er hollt og gott
fyrir skólana, þeir þurfa að svara
ýmsum spurningum um sjálfa sig,
þarna koma erlendir aðilar til sög­
unnar og það eykur skólunum
sjálfstraust að finna að þeir stand­
ast kröfurnar.
Eftir þetta gekk sami hópur og
samdi lögin um háskóla í það verk
að semja sérstök lög um ríkishá­
skóla. Þau munu ná til Háskóla
Íslands, Háskólans á Akureyri,
Landbúnaðarháskóla Íslands og
hugsanlega Hóla. Hvað Hóla varð­
ar hef ég skipað sérstakan hóp til
að koma með tillögur um hvern­
ig skólinn þar verður styrktur enn
frekar. Þeim hópi er ætlað að skoða
rekstrarform skólans, meðal annars
hvort það geti ekki orðið honum
til góðs að fá lögaðila inn í rekst­
urinn, til dæmis Bændasamtök
Íslands eða Samtök iðnaðarins eða
atvinnulífsins.
Ég vil ekkert segja um hver
niðurstaðan verður en aðalatrið­
ið í þessu máli öllu er að það er
mikill metnaður hjá ríkisstjórn­
inni að styrkja og efla háskólana í
landinu og það á ekkert síður við
um landbúnaðarskólana. En þeir
verða að falla að því umhverfi
sem háskólum í landinu er búið og
standast þær kröfur sem gerðar eru
í háskólasamfélaginu. Mér sýnist
þeir reyndar ætla að gera það með
ágætum.“
Mikill áhugi á að styrkja
starfsemina á Hólum
Nú heyrast þær raddir stundum að
Háskólinn á Hólum sé svo lítil ein­
ing að það hljóti að borga sig að
sameina hann öðrum skólum. Hvað
vilt þú segja um það?
„Ég ætla ekki að segja neitt um
það á þessu stigi. En það er ekki
rétt að útiloka neina möguleika fyr­
irfram og Háskólinn á Hólum hefur
markað sér sérstöðu í ferðamanna­
fræðum, hestafræðum og fiskeldi.
Hvert sem framhaldið verður þurf­
um við að sjá til þess að ekki dragi
úr þeim styrk sem skólinn býr yfir
á þessum sviðum heldur halda
áfram að byggja þau upp. Það er
hægt að gera á margvíslegan hátt,
svo sem með því að skólinn geri
samninga við aðra skóla, að fleiri
komi að rekstri hans eða sameina
hann öðrum skólum.
Þetta mun hópurinn taka til
skoðunar og mér finnst gott að vita
til þess að það er mikill áhugi hjá
forsvarsmönnum skólans og ekki
síður velunnurum hans á því að
halda í þessa vegferð með okkur.
Menn ætla sér að fara í þetta verk­
efni, vitandi að það getur hvesst á
leiðinni. Þá er bara að standa sig
og ég finn að menn ætla sér að gera
það. Í því samhengi er rétt að hafa
í huga að íslenskir háskólar búa við
samkeppni, bæði innbyrðis en ekki
síður við erlenda háskóla. Í þeirri
samkeppni ríður á að menn standi
saman og styrki innviðina eins og
kostur er.“
Eignirnar styrkja skólana
Ef við víkjum að Landbúnaðar­
háskóla Íslands þá á hann verðmæt­
ar eignir, ekki síst á Keldnaholti og
Korpu sem eru eftirsótt bygging­
arland. Ágúst Sigurðsson rektor
lýsti áhuga sínum á því í síðasta
Bændablaði að þessar eignir yrðu
seldar og andvirðið lagt í þróun­
arsjóð sem varið yrði til uppbygg­
ingar á Hvanneyri. Hvað finnst þér
um þá hugmynd?
„Þetta lýsir góðum metnaði hjá
Ágústi. Ég hef beitt mér fyrir því að
eignir skólanna nýtist til uppbygg­
ingar þeirra og get í því sambandi
vísað til Listaháskólans. Hann á
stóra húseign í Laugarnesinu og
þegar við gengum til samninga við
Samson­hópinn um að byggja yfir
skólann við Laugaveginn fór ég
með þessa eign í farteskinu og lagði
hana fram í viðræðunum. Ég gerði
mönnum ljóst að andvirði þeirrar
eignar myndi renna til nýbygging­
arinnar. Þetta styrkti stöðu okkar í
viðræðunum.
Við erum að styrkja rannsóknir
háskólanna í landinu og ég er að
Mikill metnaður stjórnvalda í uppbyggingu háskóla
– og hann nær vissulega til landbúnaðarskólanna, segir Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir menntamálaráðherra