Bændablaðið - 18.12.2007, Blaðsíða 24

Bændablaðið | Þriðjudagur 18. desember 2007
Í byrjun desember var Ferguson-
félagið formlega stofnað og ljóst er
að mikill áhugi er fyrir framtakinu
því 30 manns sóttu stofnfundinn
og nú hafa um 50 manns skráð sig
í félagið. Ragnar Jónasson, kenn-
ari og áhugamaður um gamlar
Fergusonvélar, á veg og vanda að
stofnun félagsins .
„Ástæðan fyrir því að ég réðst
í að láta gera heimasíðu og stofna
þetta félag er sú að ég er orðinn
sextugur og er einn af þeim sem
var í sveit í gamla daga og þar
keyrði ég Ferguson­traktor. Síðan
líður tíminn, maður horfir á þessar
vélar, þeim fækkar og þær fara illa
en þegar ég fékk land fyrir nokkr­
um árum ákvað ég að drífa í þessu
og fékk mér sjálfur vélar,“ útskýrir
Ragnar.
Markmiðið að ná til sem flestra
Ragnar er nú með tvær ógangfær­
ar Ferguson­vélar í biðstöðu í bíl­
skúrnum hjá sér, bensínvél frá
árinu 1955 sem stutt er í að kom­
ist í gagnið en díselvélin frá 1953 á
lengra í land.
„Það mættu 30 á stofnfundinn
og síðan er skráning inni á heima­
síðunni www.ferguson­felagid.tk
en þar eru komnir yfir 20 þannig
að ég segi að það séu komnir um
50 félagar. Það eru margir bænd­
ur eða fólk utan af landi sem hafa
komið inn í gegnum Netið. Þetta
eru vélakarlar og hinir sem hafa
gaman af Íslandssögunni. Þessar
vélar tengjast náttúrlega byltingu
í landbúnaði þegar vélaöldin kom
og leysti Skjóna gamla af hólmi,“
segir Ragnar og bætir því við að
á stofnfundinum hafi verið fólk á
öllum aldri, frá þrítugu og uppundir
sjötugt þó að flestir í félaginu séu á
aldrinum 45­60 ára.
Á stofnfundinum skiptist fólk
á reynslusögum sínum og áhuga á
Ferguson­dráttarvélum en stutt er í
að annar fundur verði haldinn.
„Við vorum þrír settir í und­
irbúningsnefnd til að ganga end­
anlega frá lögum en við stefnum
að framhaldsfundi og það verður
að sjálfsögðu fyrir sauðburð,“ segir
Ragnar og hlær! „Markmiðið er
að ná til sem flestra, reyna að fá
skemmtilegar sögur sem tengjast
Ferguson, reyna að fá upplýsingar
frá mönnum sem voru að gera við
þessar vélar, hvernig björguðu þeir
sér? Safna myndum af vélum og
sögu þeirra. Á heimasíðunni undir
liðnum Fergusoninn minn gæti
orðið vísir að skráningu því hver
vél á sér sögu. Hugsunin er að inni
á síðunni verði til safn upplýsinga
ef menn eru að gera við vélar þar
sem þeir geta sótt leiðbeiningar um
viðgerðir. Það eru ýmsar hugmynd­
ir í kollinum en það borgar sig ekki
að fara hlaupa áður en maður getur
gengið, það er best að leyfa svona
félagsskap að þróast í rólegheitum
og hafa bara gaman af þessu.“ ehg
Gamli Gráni, eða Ferguson með bensínvél var fluttur inn til Vopnafjarðar árið 1949. Fyrsti eigandi vélarinnar var
Friðrik Sigurjónsson bóndi og hreppstjóri í Ytri-Hlíð. Hann seldi vélina í Rauðhóla í sömu sveit árið 1958 og þar
eru hún enn. Núverandi eigandi er Trausti Gunnsteinsson bóndi í Rauðhólum. Vélin hefur alltaf verið í lagi og
notuð eitthvað, að vísu mismikið. Hún var yfirfarin og sprautuð síðastliðinn vetur og er að heita má eins og ný. Ef
minni blaðamanns bregst ekki voru þó hvorki öryggisgrind né ámoksturstæki á Gamla Grána þegar hann var upp
á sitt besta. En lengi geta góðir á sig blómum bætt.
Ólafur Reykdal hélt áhugavert
erindi á haustráðstefnu Matís
á dögunum undir yfirskriftinni
„Af hverju að borða íslenskt
grænmeti? – Samanburður á
efnainnihaldi íslensks og inn-
flutts grænmetis“. Í erindi hans
kom meðal annars fram að ríf-
leg neysla grænmetis og ávaxta
minnkar líkur á alvarlegum
sjúkdómum og að Íslendingar
borða einungis 99 grömm af
grænmeti og 77 grömm af kart-
öflum á dag að meðaltali, sam-
kvæmt nýjustu neyslurannsókn-
um.
Góðar aðstæður til ræktunar
Í erindi sínu bar Ólafur saman
íslenskt og erlent grænmeti bæði
hvað varðar gæði og efnainnihald
og einnig aðgang að mörkuðum.
„Aðstæður á Íslandi hvað varð­
ar ræktun grænmetis eru þær að
við höfum svalt loftslag, ræktun
fer fram í gróðurhúsum, við höfum
jarðhita en erfið birtuskilyrði
og því er notast við raflýsingu.
Íslensku afurðirnar eru sérstakar á
þann hátt að það er hægur vöxtur í
útiræktun, sólarljós er af skornum
skammti og hér eru fá meindýr,“
útskýrir Ólafur.
Helstu framleiðslusvæði græn­
metis á Íslandi eru á Flúðum, í
sveitum Suðurlands, í Borgarfirði
og á Norðausturlandi.
„Hér eru oft stuttar vegalengdir
á markað og það leiðir af sér minni
mengun við flutninga, meiri fersk­
leika og gæði. Íslenskt grænmeti
kemur vel út hvað varðar útlit,
ferskleika og bragðgæði. Seinni
hluti vetrar er erfiður varðandi
gæði en það á líka við um innflutt
grænmeti. Nú eru hérlendis stærri
og öflugri rekstrareiningar og til
að tryggja gæðin þarf gæðakerfi,
góða flokkun, pökkun og lág­
marksvinnslu,“ segir Ólafur og
bætir við:
„Matís er aðili að EuroFIR­
verkefninu sem felur í sér sam­
anburð á evrópskum gögnum
og þar kemur í ljós að vítamín
eru nokkuð svipuð í grænmeti
á Íslandi miðað við önnur
Evrópulönd og steinefni eru mjög
breytileg. Í heildina er næring­
argildið svipað milli landa en það
sem er mikilvægast er að borða
fjölbreytt úrval grænmetis því allt
grænmeti er fullt af næringarefn­
um og hollustu.“
Mikilvæg efni í grænmeti
Það er sennilega flestum ljóst að
grænmeti veitir mikilvæg næring­
arefni eins og trefjar, vítamín og
steinefni en aldrei er góð vísa of
oft kveðin. Í grænmeti eru einnig
lífvirk efni sem eru okkur mann­
fólkinu mjög holl.
„Lífvirk efni í grænmeti eru
mörg, eins og ß­karótín og lýkó­
pen. Mikið mælist af ß­karótíni
í gulrótum og af lýkópeni í tóm­
ötum, bæði íslensku og innfluttu
grænmeti. Það sem meira er að
það er mikið af lýkópeni í tóm­
ötum sem ræktaðir eru við raflýs­
ingu,“ útskýrir Ólafur.
Í fyrirlestri sínum benti Ólafur
á upplýsingaveitu Matís en hluti
hennar er ÍSGEM­gagnagrunn­
urinn sem geymir upplýsingar um
efnainnihald matvæla á íslenskum
markaði. Grunnurinn er birtur á net­
inu og eru fáanlegar upplýsingar um
45 efni í um 900 fæðutegundum.
„Varnarefni eru notuð við
ræktun grænmetis til að verjast
skordýrum og illgresi. Matís sér
nú um mælingar á þeim fyrir
Umhverfisstofnun en mælingarnar
fara fram á Akureyri. Það er stöð­
ugt unnið að sýnatöku og mæling­
um og tekin eru um 300 sýni á ári,
bæði af grænmeti og ávöxtum, og
leitað er 50 varnarefna. Yfirleitt
greinast íslensk grænmetissýni
ekki yfir hámarksgildum og flest
sýnin eru án varnarefna. Almennt
kemur íslenska grænmetið betur út
en það innflutta,“ segir Ólafur.
ehg
Ólafur Reykdal, verkefnastjóri hjá Matís, hélt erindi á haustráðstefnu
fyrirtækisins undir yfirskriftinni „Af hverju að borða íslenskt grænmeti?“
Íslenskt grænmeti kemur vel út
Ólafur Reykdal flytur erindi sitt á ráðstefnu Matís á dögunum.
Mikill áhugi á félagsskap
Ferguson-dráttarvélaeigenda
Fyrir skemmstu var haldið mat-
arkvöld á Pottinum og pönn-
unni á Blönduósi í tilefni af því
að þriggja ára fjölþjóða strand-
menningarverkefninu NORCE
lauk fyrir skömmu. Húnaflóa-
svæðið var meðal samstarfsaðil-
anna í NORCE, undir forystu
Byggðasafnsins á Reykjum. Eitt
af markmiðum verkefnisins var
að kynna matarmenningu svæð-
anna og var því gefin út mat-
reiðslubók til að kynna hana fyrir
veitingamönnum og matráðum.
Í bókinni, sem heitir Inspiration,
eru fallegar ljósmyndir þar sem
maturinn er á mjög smekklegan hátt
sýndur í umhverfinu og eru m.a.
fallegar ljósmyndir af Ströndum,
ásamt uppskrift að lundabringum,
marineruðum í aðalbláberjum. Á
matarkvöldið mættu þeir sem tóku
þátt í verkefninu, en ásamt stjórn
Byggðasafnsins á Reykjum komu
fjölmargir ferðaþjónustuaðilar að
verkefninu. Meðal rétta sem boðið
var upp á var selkjöt frá Höfnum á
Skaga. Pétur Jónsson, fyrirverandi
forstöðumaður Byggðasafnsins, var
verkefnisstjóri Húnaflóasvæðisins.
Hópurinn ferðaðist til landanna sem
tóku þátt í verkefninu og sótti nám­
skeið. Nánar má fræðast um verk­
efnið á vefslóðinni www.norce.org.
Húnaflóasvæðið
Strandmenningarverk-
efninu Norce lokið