Bændablaðið - 27.08.2009, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | fimmtudagur 27. ágúst 2009
Jarðgerðarstöð Moltu ehf. í
Eyjafirði hefur formlega tekið
til starfa en stöðinni er ætlað að
taka á móti lífrænum úrgangi
af Eyjafjarðarsvæðinu og úr
Þingeyjarsýslu. Stöðin er staðsett
á Þveráreyrum í Eyjafjarðarsveit
og er hún í meirihlutaeigu sveit-
arfélaganna í Eyjafirði, auk mat-
vælafyrirtækja á svæðinu og
fleiri aðila. Tilkoma stöðvarinn-
ar er lykilskref í því að sorp-
urðun verði hætt á Glerárdal
og þannig er með stöðinni stig-
ið stórt og langþráð skref í
umhverfismálum svæðisins.
Steingrímur J. Sigfússon, fjár-
málaráðherra og fyrsti þingmað-
ur Norðausturkjördæmis, ræsti
stöðina formlega.
Jarðgerðarstöð Moltu er um
margt áhugaverð, en hún er sú
stærsta sinnar tegundar í Evrópu
og getur annað um 10-13 þúsund
tonnum á ársgrundvelli. Stærð
stöðvarinnar markast af því að geta
afkastað háönn í úrgangi á svæð-
inu, þ.e. á haustin þegar sláturtíð
gengur yfir. Stöðin er þannig upp-
byggð að mjög einfalt er að bæta
við tromlum og auka afköst hennar.
Hugmyndir um byggingu
jarðgerðarstöðvar má rekja
til starfs innan matvælahóps
Vaxtarsamnings Eyjafjarðar árið
2006 en í lok þess árs var haldinn
kynningarfundur með fulltrúum
sveitarfélaga og fyrirtækja á svæð-
inu. Í kjölfarið hófust formlegar
athuganir og undirbúningsferli
sem leiddi til stofnunar Moltu ehf.
Framkvæmdir við stöðina sjálfa
hófust í ágúst 2008 og í júní sl.
hófst reynslukeyrsla stöðvarinn-
ar. Strax í næsta mánuði mun svo
verða full nýting á stöðinni í slát-
urtíðinni.
Vinnslan í stöðinni fer þannig
fram að saman við lífræna úrgang-
inn, sem að stærstum hluta er
fisk- og sláturúrgangur, er í byrjun
blandað stoðefnum, þ.e. pappír,
timbri, grasi og garðaúrgangi. Með
því fæst nauðsynlegt kolefni í jarð-
gerðina. Þessi blanda fer síðan í sex
stórar tromlur þar sem jarðgerð-
arblandan hitnar og fer upp í að
minnsta kosti 70°C. Þegar stöðin
er á fullum afköstum eru um 250
tonn samtímis í tromlunum sex. Að
umfangi getur jarðgerðarblandan
rýrnað um sem næst 40% í þessu
niðurbrotsferli. Út úr ferlinu kemur
molta, sem þarf að fullverkast í
um þrjá mánuði í mönum utan við
stöðina og er hún þá tilbúin í frek-
ari vinnslu.
Moltan er verðmætt áburðarefni
og nú þegar jarðgerðin er orðin að
veruleika mun fyrirtækið einbeita
sér að þróun á framhaldsvinnslu
moltunnar. Í þeim þætti eru taldir
ýmsir möguleikar sem skilað gætu
fyrirtækinu frekari tekjum og skap-
að ný störf, en við moltugerðina
eru um tvö störf á ársgrundvelli.
Tækjabúnaður í jarðgerðarstöð-
inni er frá finnska fyrirtækinu
Preseco og samanstendur m.a. af
jarðgerðartromlunum og tilheyr-
andi móttökubúnaði, þ.e. hakka-
vélum, færiböndum og sniglum.
Verkfræðifyrirtækið Mannvit á
Akureyri kom að undirbúningi að
stofnsetningu stöðvarinnar, bæði
hvað varðar ráðgjöf um tæknilega
útfærslu og hönnun húss.
Byggingarframkvæmdir annað-
ist fyrirtækið Virkni ehf. Kostnaður
við verkefnið í heild nemur rúmum
500 milljónum króna.
MÞÞ




 
 


Norðurlandi
Stærsta tromlujarðgerðarstöð
í Evrópu tekur til starfa í Eyjafirði
Jarðgerðarstöð Moltu ehf. á Þveráreyrum. Tilkoma stöðvarinnar er lykilskref í því að sorpurðun verði hætt á
Glerárdal og þannig er með stöðinni stigið stórt og langþráð skref í umhverfismálum svæðisins.
Steingrímur J. Sigfússon ræsir vél-
arnar í jarðgerðarstöðinni í gegn-
um tölvustjórnbúnað.
Sauðfjárbændur bíða nú spennt-
ir eftir því að sláturleyfishafar
auglýsi verðskrá sína á þessu
hausti. Landssamtök sauðfjár-
bænda hafa að vanda gefið út
viðmiðunarverð þar sem gert er
ráð fyrir því að vegið meðalverð
hækki um 11% frá síðasta ári.
Sláturleyfishafar bregðast svo
við með því að auglýsa sitt verð
í upphafi sláturtíðar. Þegar
Bændablaðið fór í prentun var
Fjallalamb á Kópaskeri eina fyr-
irtækið sem birt hafði verðtöflu
sína.
Verðskráin sem Fjallalamb birti
var reyndar sú sama og í fyrra, að
því frábrugðnu að nú er ekki gefið
út neitt sérstakt útflutningsverð.
Skýringin á því er sú að útflutn-
ingsskyldan hefur verið afnumin.
Það þýðir að fyrir allt kjöt verð-
ur greitt svonefnt innanlandsverð
sem er nokkru hærra en útflutn-
ingsverð. Við það hækkar heildar-
verðið sem bændur fá fyrir kjöt
sitt. Það er hins vegar talsverður
munur á verðskrá Fjallalambs og
því viðmiðunarverði sem LS gáfu
út.
Herðið ykkur við skýrsluhaldið!
Í kjölfar ákvörðunar um viðmiðun-
arverð héldu forystumenn í snögga
fundaferð um landið. Haldnir voru
fjórir fundir með sauðfjárbænd-
um dagana 17. og 18. ágúst, fyrri
daginn í Dalabúð og í Eyjafirði en
seinni daginn á Egilsstöðum og
í Heimalandi undir Eyjafjöllum.
Tíðindamaður Bændablaðsins sótti
síðastnefnda fundinn og fylgd-
ist með líflegum umræðum um
málefni sauðfjárræktarinnar fram
eftir kvöldi. Alls sóttu tæplega 50
manns fundinn og var það talið
til tíðinda að meðal fundarmanna
voru tveir fulltrúar sláturleyf-
ishafa.
Fundarstjóri var Fanney Ólöf
Lárusdóttir á Kirkjubæjarklaustri
en fyrsti framsögumaður fund-
arins var Einar Ófeigur Björnsson
úr Kelduhverfi sem greindi frá
vinnu sem nú er í gangi við að
koma upp kostnaðargrunni fyrir
sauðfjárbú. Þar er byggt á gögnum
sem bændur skila til Hagþjónustu
landbúnaðarins og fleiri tölum, en
gallinn við tölurnar er að bændur
sem skila inn gögnum eru ekki
nógu margir, auk þess sem oft
vantar magntölur inn í þær. Þannig
er oft ekki vitað hversu mörg kíló
eru að baki tilteknum tölum. Fyrir
vikið er erfitt að bera býlin saman.
Hvöttu frummælendur eindregið
til þess að bændur bættu sig hvað
þetta varðar og sendu inn góð og
fullnægjandi gögn.
Ljósið í myrkrinu:
útflutningurinn
Sigurgeir Sindri Sigurgeirsson
formaður LS sté næstur í pontu
og lýsti ánægju sinni með þessa
fundaröð, hún gæfi forystunni gott
tækifæri til að hitta sauðfjárbænd-
ur og það væri alltaf skemmtilegt.
Það eru hins vegar ýmsar blikur
á lofti í starfsumhverfi sauðfjár-
bænda. Þannig hefur framleiðslan
verið að aukast og er nú komin í
tæplega níu þúsund tonn á ári.
Hins vegar segja sölutölurnar að
sala dilkakjöts hafi dregist saman
um 22% síðustu þrjá mánuði.
Það sem helst veldur þessu er
kaupmáttarrýrnun hjá almenningi
og aukið framboð á svínakjöti.
Ljóst er að neytendur hafa dregið
úr lambakjötsneyslu og þá einkum
látið dýrari hluta lambsins vera.
Stuttur en snarpur sölukippur sem
varð á lambakjöti skömmu eftir
hrunið síðasta haust reyndist mýr-
arljós. Menn töldu að þá hefðu
neytendur verið að nota tækifærið
og fylla frystikistur sínar, en svo
var ekki, þetta voru fyrst og fremst
tilfærslur á milli aðila í sölukerf-
inu. Þetta sést líka á því að birgðir
hafa aukist og eru komnar í tæp-
lega 1.700 tonn sem er 13% meira
en á sama tíma í fyrra.
Ljósi punkturinn í sölumálunum
er hins vegar útflutningurinn. Hann
hefur aukist um 150 prósent frá
því í fyrra. Skýringin á þessu er að
sjálfsögðu þróun gengis íslensku
krónunnar enda hefur skilaverð til
afurðastöðvar hækkað umtalsvert,
eða úr 306 kr./kg á fob-verði árið
2007 í 582 krónur á fyrra helmingi
þessa árs. Þetta er meðalverð fyrir
alla hluta skepnunnar.
Hryggir og læri hlaðast upp
Sindri skýrði síðan út aðferð-
irnar sem stjórn LS notaði við að
ákvarða viðmiðunarverð en eins
og áður sagði hækkar vegið með-
alverð um 11%, úr 428 kr./kg í 475
kr. Innanlandsverðið hækkar ekki
svo mjög, eða um 2,4%, en mestu
munar um að útflutningsverðið
hækkar um 41% frá því fyrra. Þá
hækkar kjöt af fullorðnu um sömu
prósentu og lambakjötið.
Sindri sagði að því miður væru
horfur á frekari útflutningi ekki
sérlega góðar. Þar skipti mestu að
verulegur samdráttur hefur orðið í
innflutningi dilkakjöts til Noregs
sem verið hefur besti markaður-
inn fyrir íslenskt lambakjöt undan-
farin ár. Í fyrra nam innflutningur
Norðmanna á lambakjöti um 4.000
tonnum en í ár er ekki búist við að
hann verði meira en 1.200 tonn.
Á móti kemur að útflutningur
Nýsjálendinga og Ástrala á lamba-
kjöti hefur dregist mikið saman
og við það hlýtur að opnast gat á
markaði fyrr eða síðar.
Að loknu erindi Sindra og
stuttu ávarpi Sigurðar Eyþórssonar
framkvæmdastjóra LS var mæl-
endaskrá opnuð og urðu líflegar
umræður sem snerust að verulegu
leyti um það hvernig hægt væri að
auka sölu á lambakjöti. Töluvert
var spurt út í markaðsmál innan-
lands, hvort kjötinu væri nógu vel
haldið að neytendum. Fram kom
að talsverður hluti þeirra birgða
sem nú hlaðast upp eru hryggir,
læri og aðrir dýrir hlutar lambs-
skrokksins.
Nokkrar umræður urðu um
það hvort það væri sauðfjárrækt-
inni til góðs að útflutningsskyld-
an var lögð niður og sýndist sitt
hverjum. Sindri sagðist alltaf hafa
talið óréttlátt að sauðfjárræktin
ein tæki að sér að tappa af mark-
aðnum meðan aðrar greinar þurfa
ekki að hafa áhyggjur af því.
Steinþór Skúlason forstjóri SS var
hins vegar á því að útflutnings-
skyldan væri nauðsynleg til þess
að hægt væri að hafa einhverja
stjórn á markaðnum. Nú blasti til
dæmis við að það þyrfti að losna
við 2.500 tonn af lambakjöti út af
íslenskum kjötmarkaði, að öðrum
kosti væri hætta á að allt færi í bál
og brand með tilheyrandi kjötstríði
og verðhruni. Halldór Gunnarsson
í Holti stakk upp á því að málið
yrði leyst með því að hefja að nýju
sölu á sauðfé á fæti til Bretlands.
Það fékk frekar dræmar undirtekt-
ir.
Í lokin var nokkuð saumað að
sláturleyfishöfum að þeir sýndu
á spilin og segðu hvaða verð þeir
hyggðust bjóða bændum fyrir
lambakjöt í komandi sláturtíð. Þeir
vörðust allra fregna og gera það
raunar enn, að Fjallalambi undan-
teknu. –ÞH
Hvenær kemur kjötverðið?
Sunnlenskir sauðfjárbændur reyndu að draga kjötverð á komandi slátur-





   


 






 


sama tíma og salan dregst saman. Þarf að losna við 2.500 tonn af markaði
Sunnlenskir sauðfjárbændur fylgjast með umræðum. Til hægri má sjá
Halldór í Holti punkta hjá sér en hann lagði til að hafin yrði á ný sauða-
sala til Bretlands.
Tungnamenn lögðu á sig ferð austur undir Eyjafjöll til að ræða það sem
brennur á sauðfjárbændum.
Sigurgeir Sindri útskýrir fram-
leiðslutölur.
Steinþór Skúlason í SS varðist
fimlega.