Bændablaðið - 27.08.2009, Blaðsíða 12

12 Bændablaðið | fimmtudagur 27. ágúst 2009
Hann er handhafi menningar-
verðlauna Norrænu bændasam-
takanna, NBC, á þessu ári en
sjálfur er hann afar hógvær
um verk sín þó að málverkin og
ljósmyndirnar standist verk-
um margra fagmanna snúning.
Jón Eiríksson, bóndi á Búrfelli
í Miðfirði í Húnaþingi vestra,
ræðir hér meðal annars um
hunda myndir, heimspeki og
ham ingjuna.
Jón tekur á móti blaðamanni
Bændablaðsins á hlaðinu í Búrfelli,
við gamla vélaskemmu sem hafin
er mikil tiltekt í því þar hyggst
Jón gera sér vinnuaðstöðu og opna
gallerí fyrir myndir sínar í nánustu
framtíð. Það verður mikil umbylt-
ing fyrir Jón því að herbergið sem
hann málar í nú er um átta fermetr-
ar að stærð, staðsett í fjósinu og
ætlað varahlutum, en sjálft aðal-
vinnurýmið sem hann hefur er ekki
nema um fjórir fermetrar að stærð.
Þetta er því sennilega með minnstu
vinnustofum landsins.
„Eitt sinn sagði við mig maður
í gríni að ég þyrfti nú að fara að
koma út úr skápnum. Jafnframt
sagði útlendingur, sem kom hér eitt
sinn, að taka þyrfti vinnuherbergið
og varðveita það eins og það er því
það væri sjálft listaverkið! Annars
skissa ég inni í íbúðarhúsi og á
auðvelt með að fá hugmyndir. Ég
fyllti til að mynda tvær skissubæk-
ur á dögunum af hundum og ætlaði
upphaflega að gera 101 mynd en
það breyttist þó fljótt. Það er svo
margt eitthvað 101, eins og 101
Reykjavík og 101 dalmatíuhundur
svo mér fannst það of klisjukennt,“
segir Jón brosandi en hann stefnir á
að selja allar hundamyndirnar sem
eina heild, eitt stórt listaverk.
Heldur manni á jörðinni
Jón er fæddur og uppalinn í ná-
grenni Nóbelsskáldsins, að Selholti
í Mosfellssveit, en móðuramma
hans og afi voru í næsta nágrenni
á bænum Seljabrekku. Hann var
á sjöunda ári þegar hann kom að
Búrfelli.
„Ættfólk mitt hefur búið lengi
hérna og ég er fjórði ættliður í
föðurætt sem býr hér. Ég stundaði
reyndar ýmis störf eftir háskóla-
nám; var handlangari um tíma, vann
í fiski, var ráðunautur og kennari
en síðan skellti ég mér í búskap-
inn. Fyrstu árin rak ég hér félagsbú
með foreldrum mínum sem eru
nú látin. Það er mjög skemmtilegt
að vera bóndi þótt kaupið sé lágt,
það er að segja tímakaupið. Þetta
heldur manni á jörðinni og tengd-
um við árstíðir og taktinn í lífinu;
það fæðist lamb einn daginn en
þann næsta þarf maður kannski
að fella hest. Þetta er vinna með
skepnur og landsins gæði sem er
alltaf fjölbreytt. Maður þarf oft að
reyna á sig og kemur þreyttur heim
á kvöldin. Líf mannsins er svo
stutt að það skiptir ekki máli hvað
hann gerir í stóru samhengi. Það
háir manninum hvað hann hugsar
stutt. Síðan heldur maður að maður
sé smá Bjartur í Sumarhúsum og
að maður ráði alveg yfir sér þó að
kerfið fylgist með manni vökulum
augum,“ segir Jón glottandi.
En ertu svolítill heimspekingur
í þér?
„Ég held að það sé heimspeki í
mörgum bændum en ég er í listinni
líka og þetta tengist. Það er ágætt
að hafa örlitla sýniþörf en á móti er
ég rólegur þó að myndirnar mínar
seljist ekki. Hin hliðin á mér er að
ég hef alltaf verið mjög pólitískur.
Mér finnst að maður eigi að tala
um samfélagið, rækta lýðræðið og
hafa skoðanir á því sem gerist í því
á hverjum tíma.“
Á haug af skissubókum
Jón býr myndarbúi að Búrfelli með
konu sinni, Sigurbjörgu Geirsdótt-
ur, þremur börnum þeirra og einu
barnabarni. Þau eru með um 100
nautgripi í mjólkur- og kjötfram-
leiðslu, um 250 fjár á vetrarfóðr-
um og slatta af hrossum og þótt
búskapurinn taki mikinn tíma hjá
Jóni, getur hann alltaf gefið sér
tíma til að sinna listinni.
„Ég gekk í gegnum barna- og
héraðsskóla en þar er aldrei neitt
kennt um myndlist, ekki einu
sinni að nota blýant til teikning-
ar. Litirnir eru eitthvert prógramm
í hausnum á mér og þjálfun. Þetta
byggist á ástríðunni að gera hluti
og framkvæma, það er eins og með
allt í lífinu, það snýst um hvað
maður gerir, ekki hvað maður ætlar
að gera. Þetta er mikið hugmyndir
tengdar orðum hjá mér. Ég á haug
af skissubókum um allt mögulegt
svo að ef það slokknar einhvern
tíma á hugmyndabankanum þá er
nóg til. Ég hef átt ýmis tímabil í
myndlistinni eins og fuglatímabil
og svo kúatímabil og sem dæmi
gerði ég eitt sinn portrettmynd af
Halldóri Laxness sem ég gæti verið
búinn að selja nokkrum sinnum,“
útskýrir Jón.
Jón hefur aldrei lært mynd-
list en að eigin sögn ætlaði hann
að verða vísindamaður og tók
BS-próf til búfræðikandídatsgráðu
á Hvanneyri. Hann var þar í fimm
ár og kláraði árið 1977 en byrjaði
að mála fyrir alvöru sex árum síðar.
„Ég er afar þakklátur og glaður
yfir því að Norrænu bændasamtök-
in taki eftir mínum störfum og að
ég hljóti menningarverðlaun þeirra
að þessu sinni. Það er mér mikil
hvatning til áframhaldandi mynd-
listar- og ljósmyndastarfs. Ég hef
haldið sýningar hér og þar og oft
hér í kringum mig, í Staðarskála
og á Akureyri. Eitt sinn er ég sýndi
landslagsmyndir teiknaðar með
pastel á Akureyri fékk ég ritdóm
í vikublaðinu Degi sem er mér
minnisstæður en fyrirsögnin var
„Djassað með pensli“. Það sem rís
þó hæst á ferlinum var árið 2004
þegar Landsvirkjun keypti af mér
365 kúamyndir og setti upp sýn-
ingu í Blöndustöð. Það var helj-
armikil vinna sem Landsvirkjun sá
að mestu um, ég þurfti ekki að gera
annað en að mæta á opnunina og
drekka kampavín.“

Hefur lært í gegnum bækur
Jón málaði ekkert sem krakki, held-
ur hafði hann meiri áhuga á búskap,
sérstaklega hestum, og í dag finnst
honum fátt betra en ferðalag á
hrossum úti í náttúrunni í góðra
vina hópi og þá er myndavélin
gjarna með í för.
„Ég hef haft áhuga á ljósmynd-
un frá því að ég var ungur maður
og hef alltaf haft áhuga á myndlist
þótt ég hafi ekki ræktað hana fyrr
en ég var orðinn fullorðinn. Ég hef
lært mikið í gegnum bækur og gott
finnst mér að liggja uppi í rúmi og
mála, það er ákveðin slökun í því.
Ég ferðaðist mikið hér áður og
hafði gaman af því en komst svo að
því að hamingjan er þar sem maður
er. Ég sótti oft í söfn á ferðalögum,
sem flestum finnst nú leiðinlegt,
held ég. Ég man eitt sinn þegar ég
var á listasafni á Spáni og sá mynd-
ir eftir Salvador Dalí og Goya, þá
var ég alveg gáttaður. Á þeim tíma
var ég sjálfur ekki byrjaður að
teikna. Eftir að ég uppgötvaði þessa
æð var ég að hugsa um á tímabili
að fara í myndlistarskóla. Ég hefði
örugglega fengið góða þjálfun í
skóla í módelteikningu og alls kyns
myndlistartækni sem hefði eflaust
komið sér vel en varð ekki úr,“
segir Jón og bætir jafnframt við:
„En þetta tengist allt og við-
fangsefni mín í myndheiminum
tengjast náttúrlega bústörfunum;
ef ég væri ekki bóndi hefði ég ekki
gert þetta. Ég hefði örugglega ekki
farið út í kúa- og hundamyndir ef
ég væri búinn að sitja í Amsterdam
og drekka rauðvín og marínerast
þar um árabil. Mér finnst búskap-
urinn skemmtilegur og ætli ég
sé ekki vinnufíkill eins og flest-
ir bændur. Þeir sem læra sjálfir
myndlist eru ekki metnir og litið á
þá sem amatöra og ég hef lítillega
fundið fyrir því. Ég hef ekki beint
orðið fyrir fordómum en það er
greinileg goggunarröð í listaheim-
inum og þeir sem hafa ekki lært
lenda á botninum. Í tónlist er þessu
ekki svona farið; það sem er gott er
gott og látið þar við sitja, og eins er
því farið í ljósmyndun.“
Góð mynd er góð mynd
Jón lætur sér ekki myndlistina
nægja líkt og áður er sagt heldur
er hann iðinn við ljósmyndun og
þar verða dýrin oftast fyrir valinu.
Myndavélin er ávallt með í för,
allt árið, og Jón hefur selt margar
myndir sínar í ýmis verkefni.
„Hamingjan er þar sem maður er“
Jón og barnabarn hans, Rúnar,
fara yfir eina af fjölmörgu skissu-
bókum listamannsins.
Jón í fjögurra fermetra athafnarými sínu á vinnustofunni sem staðsett er í
varahlutaherbergi í fjósinu.
Þemað hjá Jóni um þessar mundir
er hundar í alls kyns líki en hann
hefur nú málað yfir 100 slíkar.