Fréttablaðið - 11.10.2012, Blaðsíða 22

22 11. október 2012 FIMMTUDAGUR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is FÓLK OG SÉRBLÖÐ: Elín Albertsdóttir elin@365.is og Vera Einarsdóttir vera@365.is
ÍÞRÓTTIR: Sigurður Elvar Þórólfsson seth@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
HALLDÓR
Nokkrir einstaklingar hafa að undan-förnu komið fram í fjölmiðlum í nafni
Öryrkjabandalags Íslands og fullyrt að
þeir hafi ekki valið að verða öryrkjar.
Þetta er athyglisverð fullyrðing. Hún
vekur spurningar um hvort maður álíti
hugsanlega að fólk velji að verða
öryrkjar af því að það sé því á
einhvern hátt til framdráttar.
Maður staldrar við og veltir
fyrir sér eigin viðhorfum til
öryrkja og örorku.
Það er margt sem við veljum
ekki í lífinu eins og t.d. hvaða
sjúkdóma við fáum eða hvort
við verðum öryrkjar. Við höfum
mismunandi afstöðu til sjúk-
dóma og ég hef heyrt geðfatlað
fólk segja: „Bara að ég hefði
frekar fengið krabbamein. Þá
hefði ég fengið meiri stuðning,
meiri samúð og mér væri ekki
kennt um að hafa „valið“ það að
verða geðfötluð.“ Þetta er skýrt
dæmi um hversu ólík viðhorf
eru til sjúkdóma og þá ekki síst
til geðsjúkdóma borið saman við
líkamlega.
Slys gera ekki boð á undan sér og þar
eiga orð John Lennons sannarlega við:
„Life is what happens to you while you‘re
busy making other plans.“ – „Lífið er það
sem á sér stað meðan þú skipuleggur
annað.“ – En það gerist ýmislegt óvænt sem
enginn mundi velja en verður samt sem
áður að búa við til æviloka.
Með auglýsingum ÖBÍ eru
öryrkjar ekki að kalla eftir vor-
kunnsemi heldur þvert á móti
skilningi og að mannréttindi
þeirra séu virt og að lífsskilyrði
þeirra verði bætt. Margir öryrkja
leggja mikið af mörkum til sam-
félags okkar og flestir hafa verið
á vinnumarkaði og greitt skatta
og gera enn því bætur eru skatt-
skyldar.
Enginn sem ekki er til þess
neyddur vill vera „áskrifandi“ að
örorkubótum því þær eru langt
undir neysluviðmiðum velferð-
arráðuneytisins og leiða fólk oft
inn í fátæktargildru. En það er
mikilvægt að gæta þess að mann-
gildi okkar felst ekki í því hvort
við vinnum launavinnu eða ekki.
Samfélag okkar er mótað af því
viðhorfi að sérhver einstaklingur
sé mikilvægur og skuli njóta mannrétt-
inda. Barátta ÖBÍ gengur út á það.
Valkostur að vera öryrki?
Samfélags-
mál
Ragnheiður
Sverrisdóttir
djákni og
verkefnisstjóri
á Biskupsstofu
Samfélag
okkar er
mótað af því
viðhorfi að
sérhver ein-
staklingur sé
mikilvægur
og skuli
njóta mann-
réttinda.
Hvað með launahækkun?
Björgvin G. Sigurðsson, formaður
allsherjar- og menntamálanefndar,
vill að skoðað verði hvort breyta eigi
reglum þannig að leikskólakennarar
geti útskrifast eftir þriggja ára nám.
Ástæðan er hrun í aðsókn í námið,
en eftir að það var lengt í fimm
ár minnkaði hún um 77
prósent. Katrín Jakobsdóttir
mennta- og menningar-
málaráðherra hefur viðrað
sömu hugmyndir; að hægt
sé að útskrifast fyrr með
einhvers konar hlutapróf
sem gefi þó réttindi. Þetta
er gott og blessað,
þótt vissulega sé
það heldur snautleg staðreynd að
draga þurfi úr námskröfum. En er
ekki svarið við þessum vanda ósköp
einfalt? Þarf ekki bara að hækka
launin?
Ekki ríkisins
Þar er þó ekki við þingmenn eða
ráðherra að sakast, þar sem laun
leikskólakennara eru greidd af
sveitarfélögum. Það er hins vegar
engum blöðum um það að fletta
að lág laun þeirra eru hluti af
kúltúr þar sem umönnunarstörf
eru ekki hátt metin. Allir, einnig
þingmenn og ráðherrar, geta lagt
sín lóð á vogarskálarnar til
að breyta því.
Er ohf. fullreynt?
Ríkisútvarpið er opinbert hlutafélag,
svokallað ohf. Um það gilda skrýtnar
reglur þar sem enginn virðist bera
ábyrgð á niðurskurði, framlögum eða
jafnvel efni. Nú er komin út skýrsla
fyrir annað ohf. fyrirtæki, Orkuveitu
Reykjavíkur. Skemmst er frá því að
segja að sú samþætting opinbers
og einkarekstrar sem þar er reynd
fær algjöra falleinkunn. Er
ekki kominn tími til að
viðurkenna að tilraunin
mistókst? Hafið hlutina
annaðhvort í hefð-
bundnum opinberum
rekstri eða einkavæðið.
kolbeinn@frettabladid.is
M
eginniðurstöður úttektarnefndar á rekstri Orku-
veitu Reykjavíkur koma ekki stórlega á óvart; þær
staðfesta margt sem áður var vitað. Þær setja hins
vegar ýmsa þætti málsins í skýrara ljós.
Skýrsla nefndarinnar opinberar yfirgengilegt
rugl í rekstri þessa stóra og mikilvæga fyrirtækis, sem er þeim
mun dapurlegra í ljósi þess hversu miklir hagsmunir almennings
eru í húfi. Ruglið hófst í tíð Reykjavíkurlistans, þegar menn misstu
gjörsamlega sjónar á grundvallarhlutverki Orkuveitunnar, fóru
að leggja fé í misglæfraleg ævintýri, allt frá umfangsmiklum
fjarskiptarekstri sem hefur aldrei borið sig til spennandi risa-
rækjueldis. Á sama tíma keypti
OR upp önnur veitufyrirtæki um
allar jarðir og nú upplýsist að það
gerðist oft og iðulega án þess að
það væri borið undir stjórn fyrir-
tækisins fyrir fram.
Það sem úttektarnefndin upp-
lýsir um skort á fyrirhyggju í
rekstrinum, skort á arðsemismati
við fjárfestingar, skeytingarleysi um gengisvarnir sem hefur síðan
komið herfilega niður á fjárhag OR og fleira af því tagi vekur
raunar mikla furðu. Það er með ólíkindum að þetta stóra fyrirtæki
í eigu almennings skuli hafa verið rekið með þessum hætti.
Vegna þess að eigendur og stjórn Orkuveitunnar vissu ekki hvar
átti að draga mörkin um hlutverk hennar var eftirlit þeirra með
gjörðum stjórnenda hins vegar í molum. Það bætti síðan gráu ofan
á svart hvað sumum stjórnarmönnum fannst augljóslega gaman og
fullnægjandi fyrir valdagirndina að vera í stórbisniss með peninga
skattgreiðenda.
Lýsingarnar á bruðlinu í kringum byggingu nýrra höfuðstöðva
fyrirtækisins eru ævintýri líkastar og verður að draga í efa að
peningum skattgreiðenda hafi oft verið eytt í meiri vitleysu.
REI-málið er svo kórónan á ruglinu, sem hafði víðtækar afleið-
ingar fyrir borgarmálapólitíkina í Reykjavík og traust almennings
á fólkinu sem þar hefur haldið um stjórnartaumana. Af því máli
ekki sízt ættu menn að læra að pólitík og áhættu- og samkeppnis-
rekstur eru skelfileg og baneitruð blanda.
Eins og úttektarnefndin bendir svo kurteislega á varð stjórn
OR „vettvangur pólitískra átaka í borgarstjórn Reykjavíkur“. Það
þýddi að ekki var reynt að ná samstöðu um ákvarðanir; stjórnmála-
menn fluttu með sér umræðuhefðina úr borgarstjórnarsalnum og
skiptust á hnyttnum bókunum á stjórnarfundum í stað þess að
reyna að reka fyrirtækið skynsamlega. Í raun gerði þetta stjórnina
hlægilega út á við og inn á við valdalitla gagnvart forstjóra sem
vissi betur hvað hann vildi en pólitíkusarnir.
Úttektarnefndin segir veigamikil rök hníga að því að stjórn
Orkuveitunnar sé eingöngu skipuð öðrum en kjörnum fulltrúum,
það er að segja fólki sem hefur reynslu og þekkingu á málefnum
fyrirtækisins og rekstri almennt. Sveitarstjórnarmenn eigi hins
vegar að einbeita sér að því að tryggja hagsmuni íbúanna og skil-
greina hlutverk þeirra fyrirtækja sem sveitarfélagið rekur. Þetta
er góð tillaga og ástæða til að hrinda henni í framkvæmd sem
fyrst.
Hvaða lærdóm á að draga af
svartri skýrslu um Orkuveitu Reykjavíkur?
Út með pólitíkina
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN