Fréttablaðið - 11.10.2012, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR 11. október 2012 23
Þegar ég hitti Íslendinga er ég gjarnan spurður sömu
tveggja spurninganna: Af hverju
ættum við að ganga til liðs við
Evrópusambandið á erfiðleika-
tímum? Og hvaða raunverulegi
ávinningur fæst fyrir báða aðila
ef Ísland gengur í sambandið?
Þessar spurningar krefjast
skýrra og heiðarlegra svara
því þær ná inn að innsta kjarna
sambands okkar sem byggir
á sameiginlegum og óhaggan-
legum grunni.
Til að byrja með þá deilum
við sömu gildum. Samfélög
okkar byggja á sömu grund-
vallarreglum um lýðræði og
frelsi. Alþingi, elsta starfandi
þing í heimi, er til marks um
það. Ég einblíni á gildin vegna
þess að þau móta sýn okkar á
heiminn og viðbrögð okkar við
hnattrænum áskorunum. Slíkar
áskoranir, og viðbrögð við þeim,
eru í síauknum mæli viðfangs-
efni bæði Íslands og ESB. Leyfið
mér að orða það svona: Við erum
eins og nágrannar sem búa hlið
við hlið. Þrátt fyrir að stundum
komi upp erjur erum við ávallt
sammála í lykilmálum.
Við deilum ekki einungis
sameiginlegum gildum, áhuga-
málum og áskorunum heldur
einnig sameiginlegum lausnum.
Efnahagur okkar er nátengdur:
ESB er langstærsti viðskipta-
aðili Íslands, en þrír fjórðung-
ar af útflutningi Íslands fara
til landa ESB. Þá eigum við
sameiginlegra hagsmuna að
gæta hvað varðar sjálfbæran
sjávar útveg og málefni norður-
slóða, sem gegna stöðugt mikil-
vægara hlutverki. Með aðild að
Schengen-samkomulaginu njóta
Íslendingar þess að ferðast án
vegabréfs til flestra landa ESB.
Ísland er öflugur og virkur þátt-
takandi í rannsóknum sem fjár-
magnaðar eru af ESB. Fleiri
en 2.100 íslenskir nemar hafa
tekið þátt í Erasmus skiptinema-
áætluninni frá 2007. Og síðast
en ekki síst eru lög okkar að
ákveðnum hluta sameiginleg,
þökk sé aðild Íslands að Evr-
ópska efnahagssvæðinu.
Því er að sjálfsögðu ekki að
neita að ESB er í kreppu en ég
efast þó ekki um að sambandið
nái sér á strik. Erfiðleikar –
hvort sem þeir eru af efnahags-
legum, pólitískum eða náttúru-
legum toga – eru staðreynd
lífsins. Það þarf ekki að sann-
færa ykkur um það, sem hafið
nýverið upplifað og jafnað ykkur
á efnahagslegum og náttúru-
legum hamförum. Bæði Ísland
og ESB munu þurfa að kljást við
aðra erfiðleika í framtíðinni. Það
að kljást við er í raun lykil atriði.
ESB hefur í gegnum tíðina sýnt
merkilega hæfni til aðlögunar
og til að takast á við erfiðleika,
og jafnvel komið út sterkari
fyrir vikið. Þetta er nokkuð
sem við sjáum gerast núna. Þær
aðgerðir sem ráðist hefur verið
í til að takast á við núverandi
ástand eru teknar að móta nýja,
bætta, samhæfðari og sterkari
Evrópu. Í framtíðinni munu
Ísland og ESB takast á við nýjar
hnattrænar áskoranir. Það er
mat mitt að bæði Ísland og ESB
verði betur í stakk búin að tak-
ast á við þessar áskoranir í sam-
einingu. Þið verðið í aðstöðu til
að móta stefnumál hjá leiðandi
viðskiptabandalagi á heimsvísu
og þungavigtaraðila á alþjóða
vettvangi. ESB mun einnig njóta
góðs af frumkvöðlakrafti Íslend-
inga og hæfileika þeirra til að
yfirstíga hindranir.
Þegar þið veltið fyrir ykkur
framtíðarmöguleikum þá hvet
ég ykkur eindregið til að horfa á
það sem við eigum sameiginlegt,
sér í lagi þegar samningar hafa
náð mikilvægu stigi. Ég fagna
þeirri opnu umræðu sem ég hef
orðið vitni að hingað til og hvet
alla Íslendinga til að taka þátt
í þeirri umræðu. Ég er fullviss
um að undir lok viðræðna getum
við kynnt samning sem tekur til-
lit til sérstöðu Íslands og tryggir
grundvallarreglur ESB. Hann
mun gera ykkur, íslensku þjóð-
inni, kleift að taka ákvörðun.
Greinin er birt í tilefni af
útgáfu framvinduskýrslu fram-
kvæmdastjórnar ESB um Ísland,
10. október 2012.
Svo margt sameiginlegt
Í pistlum undanfarnar vikur hafa verið reifaðar þær fimm spurn-
ingar sem lagðar verða fyrir þjóð-
ina 20. október nk. og fjalla um
einstök lykilatriði í nýrri stjórnar-
skrá. Eftir situr fyrsta, og um leið
aðalspurningin, um það hvort til-
lögur stjórnlagaráðs skuli lagðar
til grundvallar frumvarpi að nýrri
stjórnarskrá.
Spurningin er í heild þannig:
„Vilt þú að tillögur stjórnlagaráðs
verði lagðar til grundvallar frum-
varpi að nýrri stjórnarskrá?“
Spurningin er nokkuð opin,
væntanlega vísvitandi. Fyrir ligg-
ur að þingnefnd sú sem fjallar um
málið er að láta hóp lögfræðinga
yfirfara tillögur stjórnlagaráðs.
Ekki til að breyta þeim efnislega,
heldur til að lagfæra hugsanlega
fræðilega hnökra. Jafnframt verð-
ur að ætla að þingnefndin muni
bregðast við svörum þjóðarinnar
við sundurgreindu spurningunum
fimm. Komi ótvírætt í ljós að þjóð-
in vilji hafa einhver af þeim atrið-
um sem um er spurt á annan veg
en stjórnlagaráð leggur til, hlýtur
þingnefndin að breyta frumvarp-
inu eins og það kom frá ráðinu til
samræmis.
Grundvallarspurningin er því
hvort leggja skuli tillögur stjórn-
lagaráðs fyrir þingið sem frum-
varp að nýrri stjórnarskrá eftir
lagatæknilegar lagfæringar og
breytingar í samræmi við úrslit
þjóðaratkvæðagreiðslunnar.
Þjóðaratkvæðagreiðslan er ein-
ungis ráðgefandi fyrir þá nefnd
þingsins sem mun að lokum leggja
frumvarpið fyrir þingið. Síðan
tekur við umræða og afgreiðsla á
þinginu sjálfu. Þingið gæti átt til
að breyta frumvarpinu enn frekar
– en vonandi aðeins til bóta! Þjóð-
in er því ekki að taka afstöðu til
endanlegrar gerðar stjórnarskrár
á þessu stigi. Vonandi gefst henni
tækifæri til þess á lokastigi. Þjóð-
aratkvæðagreiðslan 20. október
er engu að síður afar mikilvæg-
ur áfangi að því marki að fá lýð-
veldinu endurbætta og heilstæða
stjórnarskrá.
Rök fyrir JÁ við spurningunni
Þjóðin hefur búið við bráðabirgða-
stjórnarskrá allan lýðveldis-
tímann. Nú er tækifæri til að setja
okkur tryggan íslenskan sam-
félagssáttmála. Það er allsendis
óvíst hvort annað tækifæri gefst
næstu áratugina.
Í stjórnarskrárfrumvarpi
stjórnlagaráðs eru m.a. eftirfar-
andi nýmæli:
■ Ákvæði um mannréttindi efld.
■ Náttúruvernd gert hærra undir
höfði en áður.
■ Auðlindir skilgreindar sem
þjóðareign og kveðið á um afnota-
greiðslur.
■ Jafn atkvæðisréttur allra og
persónukjör.
■ Staða Alþingis styrkt andspænis
framkvæmdarvaldinu.
■ Ítarleg ný ákvæði um beint lýð-
ræði.
■ Stjórnarskráin vernduð með
skipun eftirlitsnefndar, Lögréttu.
■ Ákvæði um forseta Íslands gerð
skýr og honum falið aðhaldshlut-
verk.
■ Þingræðið treyst, m.a. með því
að Alþingi kjósi forsætisráðherra.
■ Ákvæði til að tryggja óháð val
á dómurum.
■ Sveitarfélögunum lyft á stall í
sérstökum kafla.
■ Tryggt að ekki verði af inn-
göngu í Evrópusambandið nema
þjóðin ákveði það sjálf.
■ Þjóðin staðfesti framvegis
stjórnarskrárbreytingar.
Rök fyrir NEI við spurningunni
Úrtöluraddir heyrast:
■ „Ekki núna heldur seinna“ segja
sumir. Svo hefur verið talað í nær
sjötíu ár. Tilraunir hafa verið
gerðar til semja nýja stjórnar-
skrá – en án árangurs. Einmitt nú
gefst kjósendum kostur á að tjá
hug sinn og stuðla að gagngerum
umbótum á stjórnarskránni.
■ „Það er verið að bylta stjórnar-
skránni“ er sagt. Þetta eru ýkjur.
Það eru tiltölulega fá atriði sem
breytast umtalsvert, en lykil-
atriði að vísu. En einmitt um
flest þeirra verður spurt í þjóð-
aratkvæðagreiðslunni.
■ „Gamla stjórnarskráin olli ekki
kreppunni“ er líka sagt. Hún var
e.t.v. ekki bein örsök en með því
herta aðhaldi að valdinu sem lagt
er til í stjórnarskrár frumvarpinu
er það gert ólíklegra að þvílík
ósköp af mannavöldum hendi
okkur aftur.
■ Heyrist hefur að það hafi ekki
verið „rétta“ fólkið sem sat í
stjórnlagaráði. Hverjir völdust
til verksins má ekki skipta máli
heldur innihaldið í því sem lagt er
til. Kjósendur dæmi af verkunum,
ekki höfundunum. Aukin heldur
kom fjöldi annarra en stjórnlaga-
ráðsmanna að málinu, svo sem
stjórnlaganefnd, sérfræðingar
stjórnlagaráðs og fyrri stjórnar-
skrárnefndir, en ekki síst þúsund-
mannafundur þjóðarinnar haustið
2010.
■ „Frumvarp stjórnlagaráðs er
gallað“ segja einstaka fræðing-
ar, en nefna þó sjaldnast bita-
stæð dæmi. Vitaskuld getur gott
lengi batnað. Verið er að yfir-
fara lögfræðina í frumvarpinu
og þjóðin mun kveða upp úr um
nokkur álitamál í þjóðaratkvæða-
greiðslunni. Síðan geta þingmenn,
velviljaðir málinu, bætt um betur
þegar frumvarpið hefur verið lagt
fram. Fullyrða má að aldrei hafi
jafn vel verið staðið að endur-
bótum á stjórnarskránni og nú.
Ályktun
Valið stendur aðeins um tvennt:
Stjórnarskrá sem byggð er á
frumvarpi stjórnlagaráðs eða nú-
gildandi bráðabirgðastjórnarskrá
frá 1944. Vilji kjósendur koma í
veg fyrir að málinu verði drepið
á dreif og að stjórnarskrár-
umbætur verði að engu eiga þeir
að flykkjast á kjörstað og gjalda
stjórnarskrárfrumvarpinu jáyrði
sitt.
Verði þátttaka 20. október góð
og afstaða kjósenda af gerandi
hlýtur þingið að taka mark á
niður stöðunum og greiða götu
nýrrar stjórnarskrár sem getur
tekið gildi 17. júní 2013.
Höfundur þessa pistils bendir
á að nú gefst einstætt tæki-
færi til að stuðla að bættum
stjórnar háttum og mælir
því eindregið með jáyrði við
grundvallar spurningunni um
stjórnarskrár frumvarpið.
Vilt þú tillögur stjórnlagaráðs
sem grundvöll að stjórnarskrá?
Ný stjórnarskrá
Þorkell
Helgason
sat í stjórnlagaráði
Vilji kjósendur koma í veg fyrir að málinu
verði drepið á dreif og að stjórnarskrár-
umbættur verði að engu eiga þeir
að flykkjast á kjörstað og gjalda stjórnarskrár-
frumvarpinu jáyrði sitt.
Evrópumál
Stefan
Füle
stækkunarstjóri ESB
Ég fagna þeirri opnu umræðu sem ég hef
orðið vitni að hingað til og hvet alla Ís-
lendinga til að taka þátt í þeirri umræðu.
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík | Sími 588 0200 | www.eirvik.is
EIRVÍK innréttingar
NÝJUNG
á íslenskum
innréttingamarkaði
Farðu alla leið með Eirvík
Við höfum gert samning við einn stæsta innréttingafram-
leiðanda Þýskalands um framleiðslu á eldhúsinnréttingum
sem verða seldar undir vörumerki Eirvíkur.
Þér er boðið í glæsilegan sýningasal okkar þar sem við
kynnum nýjustu strauma í hönnun eldhúsa.
ÞÝSKÍSLENSKSAMVINNA
SÝNING LAUGARDAG KL. 11:00-15:00