Fréttablaðið - 11.10.2012, Blaðsíða 25

FIMMTUDAGUR 11. október 2012 25
Fyrir rúmu ári skoraði ég opin-berlega á stjórn Hins íslenzka
náttúrufræðifélags að rifta samn-
ingi þess við hið opinbera um bygg-
ingu náttúrugripasafns vegna van-
efnda (Mbl. 14./9. 11). Nú eru liðin
65 ár frá því, að ríkið tók í sínar
hendur öll gögn og gæði félagsins
með loforði um að reisa veglegt
safn. Náttúrufræðistofnun Íslands
var komið á fót, en safn félagsins
koðnaði niður í höndum hennar.
Hörmungarsaga þessa máls er
orðin löng og löngu orðið ljóst, að
vilji hins opinbera er enginn.
Fyrir fáum árum var Náttúru-
fræðistofnun flutt til umhverfis-
ráðuneytis og stofnað Náttúru-
minjasafn Íslands undir forræði
menntamálaráðuneytis. Til mála-
mynda var safninu holað niður
við Túngötu og síðar í Loftskeyta-
stöðinni gömlu við Suðurgötu.
Nýverið var svo tilkynnt, að
unnið væri að því að pakka öllu
niður eina ferðina enn og setja í
geymslur. Forstjóri safnsins er
farinn frá, en þjóðminjaverði ætlað
að standa yfir moldum þess, þó að
hann hafi enga þekkingu á söfnun
og varðveizlu náttúrugripa.
Það kemur alls ekki á óvart,
að þýzk stofnun, Senckenberg
Gesellschaft für Naturforschung,
sem reiddi af hendi hundruð sýna
af sjávarlífverum (sjá Fréttab.
29.9.12), hefur nú krafizt þess að fá
þau í hendur aftur, því að þar á bæ
hafa menn augljóslega engan áhuga
á því, að þau séu læst niðri í kist-
um um ókomin ár. Söfnun á þessum
sýnum kostaði milljónir króna.
Þegar Náttúruminjasafn var
stofnað 2007 og sýningarskyldu
létt af Náttúrufræðistofnun voru
gerð mikil mistök við lagasetningu.
Hvorugri stofnuninni voru sett
nægilega skýr verkefni og margt
hangir í lausu lofti. Eðlilegast
hefði verið, að Náttúruminjasafn
fengi að dafna á eigin forsendum,
en óskýr ákvæði laga um afhend-
ingu muna úr gamla safni Náttúru-
fræðifélagsins eru ósvinna og hafa
hamlað starfsemi. Þá vakti það
ekki síður furðu síðsumars 2010, að
umhverfis ráðherra hafði afskipti af
hvalreka norður á Skaga og lét það
mál í hendur Náttúrufræðistofnun
í bága við meginhugsun safnalaga.
Náttúruminjasöfn um allan heim
hafa rannsóknir í flokkunarfræði
að megin viðfangsefni, enda fær
ekkert safn þrifizt án raunveru-
legra rannsókna. Það átti því að
flytja allar flokkunar rannsóknir
á dýrum, sveppum og plöntum
yfir til Náttúruminjasafns. Ætli
það sé ekki nærri lagi, að þeir séu
aðeins þrír sem sinna slíkum störf-
um nú á Náttúrufræði stofnun, það
er í fléttufræði, sveppafræði og
skordýrum. Athuganir á mosum
hafa legið niðri í nærri ára-
tug, en háplöntum og þörungum
hefur aldrei verið sinnt að gagni.
Fulltrúi stofnunarinnar í norrænu
flóru verkefni, Flora Nordica, er á
níræðis aldri, og sýnir það bezt að
ekki er hugsað til mikilla tilþrifa
í þeirri grein. Flestir líffræðing-
ar á Náttúrufræðistofnun fást við
umhverfisverkefni.
Rannsóknir í flokkunarfræði
fara að einhverju leyti fram á
öðrum stofnunum, Hafrannsókna-
stofnun, Veiðimálastofnun og
víðar, og hefði verið kjörið að sam-
eina allar slíkar rannsóknir á einn
stað fyrir miðlægan gagnagrunn.
Margvísleg önnur rök eru og fyrir
því að flytja flokkunarfræði alla í
sömu deild.
Það hefði mátt ætla, að eitt af
verkefnum Náttúrufræði stofnunar
á sviði jarðfræði væri að gefa
út jarðfræðikort. En það voru
Íslenskar orkurannsóknir, sem
gáfu út sérlega vandað jarðfræði-
kort af Suðvesturlandi í fyrra. Það
er örugglega um verulega skörun
verkefna að ræða meðal stofnana
hins opinbera, sem kostar skatt-
borgara stórfé. Á hinn bóginn
hefði verið skynsamlegt að flytja
steinda- og bergfræði til Náttúru-
minjasafns.
Í annan stað átti undanbragða-
laust við aðskilnaðinn að flytja
yfir til Náttúruminjasafns alla
muni og bækur, sem tilheyrðu
Náttúrufræði félaginu 1947. Þetta
eru hinar raunverulegu eigur
Náttúruminja safns. Félagið afhenti
þær ríkinu með ákveðnum skilyrð-
um, og hefur hið opinbera engan
rétt á að ráðstafa þeim eftir geð-
þótta. Ríkis endurskoðandi komst
einnig að þessari niðurstöðu í áliti
sínu.
Málefni Náttúruminjasafns eru
nú komin í hnút, sem erfitt verð-
ur að greiða úr. Samskipti á milli
þess og Náttúrufræðistofnunar
hafa verið stirð, ef dæma má af
blaðafregnum þar um. Þá er alltaf
hætta á, að stjórnmálamenn reyni
að leysa mál með því að hygla
öðrum og kæmi engum á óvart,
að reynt verði að finna einhverjar
lausnir til málamynda og lappa upp
á bágan fjárhag annarra með því
að leigja aðstöðu til bráðabirgða
eins og jafnan áður. Þannig starfa
pólitíkusar.
Stjórn Hins íslenzka náttúru-
fræðifélags getur ekki lengur skellt
skollaeyrum við ófremdarástandi í
málum Náttúruminjasafns. Henni
ber að fá samninginn frá 1947
dæmdan ógildan vegna vanefnda
og endurheimta allar eigur sínar
að nýju. Það verður að leita nýrra
leiða. Grasasafn Stefáns Stefáns-
sonar, Helga Jónssonar og fleiri,
dýrasafn frá Bjarna Sæmundssyni
og fjöldi annarra sýna hafa legið
vanrækt í fjölda ára og hætt við að
þessi söfn liggi undir skemmdum,
ef sumt er ekki þegar ónýtt. Í raun
eru þetta þjóðargersemar, ígildi
mikilla listaverka.
Að pakka Náttúruminjasafni
Íslands enn einu sinni niður lýsir
fullkominni uppgjöf, óvisku og
forsmán í garð þessa málefnis af
hálfu menntamálaráðherra.
Grotnandi safn í kössum
Í Fréttablaðinu 10. október 2012 er viðtal við Björgvin G.
Sigurðs son, formann allsherjar-
og menntamálanefndar Alþingis,
undir yfirskriftinni „Skoða stytt-
ingu náms í þrjú ár“.
Kennarasamband Íslands
(KÍ) telur það algjörlega galið
að forystu fólk þjóðarinnar sé í
alvöru að hugsa á þessum nótum.
Hvar er metnaður og framsýni
yfirvalda? Á að kasta út um
gluggann framsýnni stefnu sem
sett var með heildar endurskoðun
á lögum um skólastigin og mennt-
un kennara og skólastjórnenda
2008? – Uppgjöf myndi einhver
segja.
KÍ hefur haft það á stefnuskrá
sinni um langt skeið að nám kenn-
ara sé eflt og styrkt. Sá áfangi
náðist með lögum frá Alþingi
2008. Þar með stöndum við jafn-
fætis þeim þjóðum sem lengst
hafa gengið. Lagabreytingin
var gerð í samhengi við breyt-
ingu á lögum allra skólastiga og
í samvinnu allra hagsmunaaðila,
m.a. ríkis, Sambands íslenskra
sveitar félaga, samtaka foreldra
og stéttarfélaga kennara. Um var
að ræða mikið framfaraspor sem
við getum verið verulega stolt af
og eftir því hefur verið tekið í
löndunum í kringum okkur.
Það var vitað að einhver fækk-
un yrði á nemendum við kennara-
brautirnar fyrstu árin eftir að ný
lög tækju gildi. Við verðum að
horfa til framtíðar og því má það
alls ekki gerast að þessu sé breytt
aftur í fyrra horf. Það er engu
minni ábyrgð að kenna nemend-
um á fyrsta skólastiginu, þ.e. leik-
skólanum, heldur en nemendum í
grunnskóla eða framhaldsskóla.
Það að leikskólakennari útskrifist
með meistaragráðu er jafn mik-
ilvægt og það er fyrir grunn- og
framhaldsskóla kennara. Mennt-
un kennara á að vera samræmd.
Það var eitt af lykilatriðum þess
að hægt væri að tengja betur
saman mörk skólastiganna og
setja sameiginlega aðalnámskrá.
Við Íslendingar viljum vera í
fremstu röð meðal þjóða þegar
kemur að menntun. Við viljum
að kennarar séu vel menntaðir
og vel undirbúnir til að takast á
við það mikilvæga verkefni að
mennta börn og ungmenni í því
fjölbreytta samfélagi sem við
lifum í.
Nær væri að alþingismenn og
sveitarstjórnarmenn færu að
meta menntun betur til launa
og búa kennurum betri starfs-
aðstæður. Kennarinn er háskóla-
menntaður sérfræðingur og á
að vera metinn sem slíkur. Það
sem fælir ungt fólk mest frá því
að velja sér kennarastarfið sem
framtíðarstarfsvettvang eru
launakjörin sem í boði eru.
Við brýnum forystumenn
þjóðar innar til að beita sér af
alvöru fyrir bættum kjörum
kennara. Þá mun ungt fólk flykkj-
ast í kennaranám.
Kennaramenntun
á Íslandi – Stöndum
með kennurum
Náttúruminjar
Ágúst H.
Bjarnason
grasafræðingur og fv.
formaður HÍN
Menntamál
Þórður Á.
Hjaltested
formaður KÍ
Björg
Bjarnadóttir
varaformaður KÍ
landsbankinn.is 410 4000Landsbankinn
Kynntu þér lífeyrissparnað Landsbankans í síma 410 4040, í næsta útibúi
eða reiknaðu þitt dæmi til enda á landsbankinn.is.
jl
.i
s
Líf 1 Hentar þeim sem eiga 20 ár eða meira eir af söfnunartíma. 10,7% 11,8% 8,9%
Líf 2 Hentar þeim sem eiga meira en 5 ár eir af starfsævi. 10,6% 11,2% 8,4%
Líf 3 Hentar þeim sem eiga 20 ár eða meira eir af söfnunartíma. 10,9% 11,5% 7,5%
Líf 4 Hentar þeim sem eiga skamman tíma eir af söfnunartíma. 11,7% 12,5% -
Samtrygging Fyrir þá sem vilja samtvinna ævi- langa sameign og séreignarsparnað. 7,3% 8,0% 9,1%
1 ár* 3 ár* 10 ár*
Verðtryggð Verðtryggð Lífeyrisbók 6,9% 8,1% 11,3%
Óverðtryggð Óverðtryggð Lífeyrisbók 3,7% 4,6% 9,0%
Gengisbundinn Erlend verðbréf 6,3% 2,6% 8,1%
Lífeyrisbók Landsbankans
Fjárvörslureikningur Landsbankans
Íslenski lífeyrissjóðurinn er almennur lífeyrissjóður sem starfar skv. lögum nr. 129/1997 um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða.
Íslenski lífeyrissjóðurinn er með rekstrarsamning við Landsbankann hf. Nánari upplýsingar um sjóðinn og ávöxtun hans má finna á islif.is. Landsbankinn
er rekstrar- og vörsluaðili Lífeyrisbókar Landsbankans samkvæmt lögum nr. 129/1997 um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða.
Ávöxtun í fortíð gefur ekki endilega vísbendingu um framtíðarávöxtun. Nánari upplýsingar um Lífeyrisbók og ávöxtun hennar má finna á landsbankinn.is.
* Meðaltal árlegrar nafnávöxtunar til 30.08.2012