Fréttablaðið - 22.11.2012, Blaðsíða 52

22. nóvember 2012 FIMMTUDAGUR| MENNING | 44
TÓNLIST ★★★★★
Berlínarfílharmónían
á tónleikum
Stjórnandi: Sir Simon Rattle
HARPA, ÞRIÐJUDAGINN 20. NÓVEMBER
Einar Pálsson skrifaði á sínum
tíma umdeilda ritröð um rætur
íslenskrar menningar. Hann
færði þar rök fyrir því að margt í
íslensku fornsögunum væri hluti
af goðsagnaheimi Kelta og landa
í kringum Miðjarðarhafið. Mér
er sagt að hann hafi eitt sinn hitt
skáldið og fræðimanninn Robert
Graves, sem skrifaði um svipað
efni. Einar var bæði víðlesinn og
fróður, en þegar hann hitti Graves
leið honum eins og tíu ára barni
sem hafði villst inn í kennslustund
í háskóla.
Mér datt þetta í hug á tónleik-
um Berlínarfílharmóníunnar
undir stjórn Sir Simon Rattle á
þriðjudagskvöldið. Við eigum svo
sannar lega ágæta sinfóníuhljóm-
sveit með frábæru tónlistarfólki.
En munurinn á henni og Berlínar-
fílharmóníunni er samt gríðar-
legur.
Ég sat á þriðja bekk fyrir hlé.
Hljóm sveitin hóf dagskrána á
gömlum kunningja úr vísinda-
skáldsögunni 2001: A Space
Odyssey. Það var Atmo spheres
eftir Ligeti. Tónlistin er mjög
abstrakt. Hún virkar eins og
hljómsveitarútsetning á raf tónlist
sem var í tísku um miðja síðustu
öld. Hljómsveitin spilaði svo
dásamlega vel, af svo gríðarlegri
nákvæmni og fágun, að útkoman
var ekki af þessum heimi. Málið
er að nútímatónlist er oft ekki vel
leikin. Fólk heldur þá að verkið
sé leiðinlegt, því það hefur ekki
samanburð við neitt annað. Þarna
heyrðist glögglega hve Ligeti var
magnað tónskáld.
Forleikurinn að fyrsta þætti
Lohengrin eftir Wagner var næst-
ur á dagskrá. Hann hófst í beinu
framhaldi af Ligeti, það var ekkert
stoppað á milli. Þar sem verkin eru
mjög ólík var þetta nokkuð djarft.
En það gekk fyllilega upp. Wagner
og Ligeti voru svo skemmtilegar
andstæður, tónlist þeirra hljómaði
enn áhuga verðari fyrir vikið. Wag-
ner byrjaði rólega, en hápunktarn-
ir voru yfirgengilegir. Og fínleg
blæbrigði voru meistaralega vel
mótuð. Þegar maður situr framar-
lega er auðvelt að heyra minnstu
misfellur í spilamennskunni. En
hér var allt fullkomið. Strengja-
leikurinn var svo ótrúlega sam-
taka og veikir tónar svo tærir og
stöðugir að það var einfaldlega
ekki hægt að gera betur.
Dansljóðið Jeux eftir Debussy
var líka himneskt, fallega glitr-
andi og margbrotið. Og Daphnis
og Chloe svítan nr. 2 eftir Ravel
var hápunktur tónleikanna. Hún
var yfirgengilega kraftmikil,
hljómsveitarleikurinn unaðslega
samstæður og litríkur, áferðar-
fagur og þéttur. Túlkun var bók-
staflega rafmögnuð. Enda tryllt-
ust áheyrendur!
Ég færði mig um set í hléinu,
fór aftast í salinn, þar sem hljóm-
burðurinn er slakari. Eftir hlé
var 3. sinfónían eftir Schumann
á dagskrá og það var áhugavert
að heyra muninn þar og á þriðja
bekk. Upplifunin var eins og að
vera með eyrnatappa. Vissulega
er Harpa frábært tónleikahús, en
það er ekki hægt að ætlast til að
allt hljómi jafn vel þar, sama hvar
maður situr. Þarna aftast heyrð-
ust smáatriðin ekki jafn greini-
lega – en heildarhljómurinn var
samt flottur. Þessi sinfónía Schu-
manns er reyndar ekki með hans
bestu verkum, og satt að segja var
hún hálfgerður antí-klímax á eftir
Ravel. Engu að síður var flutning-
urinn stórkostlegur.
É g h e y r ð i B e r l í n a r -
fílharmóníuna leika í París fyrir
mörgum árum undir stjórn Her-
berts von Karajan. Það voru
magnaðir tónleikar. Kvöldstundin
nú var ekkert síðri. Jónas Sen
NIÐURSTAÐA: Ótrúleg fágun, full-
komin tækni, stórkostleg túlkun.
➜ Hljómsveitin spilaði svo dásamlega vel, af svo gríðarlegri
nákvæmni og fágun, að útkoman var ekki af þessum heimi.
Málið er að nútímatónlist er oft ekki vel leikin. Fólk heldur þá
að verkið sé leiðinlegt, því það hefur ekki samanburð við neitt
annað. Þarna heyrðist glögglega hve Ligeti var magnað tónskáld.
Myndlistarkonurnar Ingibjörg
Edda Jónsdóttir, Margrét Sesselju-
dóttir og Solveig Thoroddsen opna
í annað sinn svonefndan Avant-
garð nú um helgina.
Hinn fyrsti Avant-garður var
haldinn í húsgarði við Miklu-
braut í sumar á eina óveðursdegi
sumarsins. Að sýningunni stóðu
Ingibjörg Edda Jónsdóttir, Mar-
grét Sesseljudóttir og Solveig
Thoroddsen. Fengu þær til liðs
við sig tíu aðra listamenn og svo
vel tókst til að leikurinn verður
endur tekinn, en nú í bakgarði Kex
hostels, við Hverfisgötu.
Ekkert þema er á sýningunni
nema að það er gaman að leika sér
úti. Verkin á sýningunni eru mjög
fjölbreytt, þar má finna skúlptúra,
hljóðverk, gjörninga, ljóð, ljósa-
skilti, ljósmyndir og innsetningar.
„Okkur fannst spennandi að nýta
umhverfið og aðstæðurnar sem
bæði garðurinn, skammdegið og
útivistin bjóða upp á,“ segir Sol-
veig. Alls taka þrettán listamenn
þátt í gjörningnum að þessu sinni,
en auk þeirra þriggja sem áður
eru nefndar eru Hulda Vilhjálms-
dóttir og Steinunn Harðardóttir á
meðal þátttakenda.
Avant-garður í bakgarði Kex
Myndlistarkonur stefna saman þrettán listamönnum og endurtaka listgjörning.
SOLVEIG THORODDSEN Stefnir saman myndlistarmönnum í Avant-garði.
Litrík, rafmögnuð, unaðsleg
FÍLHARMÓNÍUSVEIT BERLÍNAR Á hápunkti sínum var hljómsveitarleikurinn yfirgengilega kraftmikill, samstæður, áferðarfagur og litríkur og túlkunin rafmögnuð enda ætlaði allt um koll að keyra, segir í dómnum.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
eða á www.somi.is
Frí heimsending*
Pantaðu í síma
Hamborgarahryggur
og kartöflusalat
Dönsk lifrakæfa,
sveppir og beikon
Jólasíldar-
salat
Hver veislubakki er
hæfilegur fyrir 4 eða 5.
*Frí heimsending gildir
aðeins ef pantaðir eru
4 eða fleiri bakkar.
Klassískt um jólin!
NÝR VEISLUBAKKI
PRÓFAÐUEITTHVAÐ
NÝTT!
30 bitar
12 snittur
Steikt Peking önd með
Peking sósu, gúrkum,
blaðlauk og salatblöndu
í mjúkri tortilla köku.
með Smutty Smiff föstudagskvöld kl. 22
Glymskrattinn