Kjarninn - 22.08.2013, Side 42

Þ
egar uppljóstrarinn Edward Snowden kom
fram í viðtali við The Guardian í byrjun júní
og viðurkenndi að hafa staðið á bak við
einhvern umfangsmesta gagnaleka allra
tíma vildi hann skapa umræðu um framferði
Þjóðaröryggisstofnunar Bandaríkjanna. Hann vildi að
almenningur vissi um víðtækar njósnir stjórnvalda og
að þessi sami almenningur fengi tækifæri til að breyta
hlutunum. Tæpum þremur mánuðum síðar hlýtur að mega
halda því fram að Snowden hafi tekist fyrra ætlunarverkið.
Umræðan tekur sífellt nýja stefnu og enn á eftir að birta fleiri
gögn frá honum. Hvort einhverjar raunverulegar breytingar
verða í kjölfar allrar þessarar umræðu er hins vegar enn of
snemmt að fullyrða um.
Flestum er orðið kunnugt um þær stórfelldu njósnir
Þjóðaröryggisstofnunar Bandaríkjanna (National Security
Agency, NSA) og annarra sambærilegra stofnana í
stórum vestrænum ríkjum, með hjálp stórra fjarskipta­ og
netfyrirtækja sem Snowden kom upp um. Hann hefur sýnt
fram á hvernig leynirétturinn FISA (Foreign Intelligence
Surveillance Act) hefur í raun gengið erinda stjórnvalda til
að fá þessu framgengt og hvernig síma­ og netupplýsingum
fólks er safnað saman með kerfisbundnum hætti, bæði innan
Bandaríkjanna og utan. Nú síðast var ljóstrað upp um það að
stofnuninni hefði verið kunnugt um að hún hefði brotið lög
og reglur í mörg þúsund skipti frá því að hún fékk auknar
njósna heimildir árið 2008, þar sem innri endurskoðun
hennar leiddi það í ljós fyrir rúmu ári. Í flestum tilvikum
var fylgst með Bandaríkjamönnum eða útlendingum innan
Banda ríkjanna, en strangar skorður eru settar við slíku eftir­
liti samkvæmt lögum. Að auki greindi Wall Street Journal
frá því í vikunni að eftirlit NSA næði til 75 prósenta af allri
net notkun Bandaríkjanna.
Það tók bandarísk stjórnvöld langan tíma að bregðast
almennilega við sívaxandi þrýstingi á þau vegna lekans.
Barack Obama Bandaríkjaforseti varði Þjóðaröryggis­
stofnunina fljótt og sagði aðgerðir hennar samræmast
Mannréttindi
Þórunn Elísabet
Bogadóttir
thorunn@kjarninn.is
Deildu með
umheiminum
2/10 kjarninn mAnnRéTTInDI
Smelltu til að sjá
yfirlit á Wikipediu
um njósnamálin