Kjarninn - 22.08.2013, Side 90

dreifikerfi fyrir alla með réttu tækin og næga þekkingu.
Fréttir gátu borist almenningi með öðrum leiðum en
eftir einkavegum fjölmiðlafyrirtækja. Hvernig brugðust
fjölmiðlar við? Fyrst um sinn létu þeir eins og ekkert hefði
gerst. Mörgum árum síðar viðurkenndu þeir með semingi
að internetið væri til. Nú tæpum tveimur áratugum eftir að
fyrsta fréttasíðan varð til eru fjölmiðlar ennþá í stökustu
vandræðum með að aðlaga sig tilvist þessa nýja dreifikerfis.
Margir eru enn að reyna að laga internetið að tilvist sinni.
Næsta hindrun sem féll var upplýsingasöfnunin.
Með smærri, hraðari og betri tækjum jukust möguleikar
almennings á að safna nákvæmum upplýsingum af vettvangi,
og dreifa þeim í gegnum samfélagsmiðla eins og Twitter.
Þessi hreyfing hófst fljótlega upp úr aldamótunum, en tók
almennilega við sér í mótmælunum í Íran sumarið 2009,
sem hefur verið kölluð „Twitter­byltingin“, og hélt áfram
í byltingum í Sýrlandi og Egyptalandi. Hvernig brugðust
fjölmiðlar við? Flestir láta enn eins og ekkert hafi gerst, en
sumir hafa gert tilraunir til að aðlagast með því að taka við
upplýsingum frá almenningi.
Stærsta hindrunin – ritstjórnin – stóð þó enn uppi,
því að hráar upplýsingar verða ekki að frétt þótt þeim sé
dreift út um allt. Þetta vita allir sem hafa notað Twitter.
Upplýsingarnar eru bara hráefnið; til að gera frétt úr þeim
þarf að vinna þær. Skoða þær og meta, setja í sögulegt
samhengi og skrifa svo skiljanlegan texta sem útskýrir stöðu
mála á hlutlægan og einfaldan hátt. Þetta hefur verið síðasta
vígi fjölmiðla, og margir telja það svo gott sem ósigrandi
– það sé bara ekki á allra færi að framreiða frétt úr hráum
upplýsingum.
Þessir fjölmiðlamenn ættu að fara að koma sér í
afneitunarstellingar því þessi síðasta hindrun féll í Tyrklandi
í sumar, þegar almenningur reis upp gegn einræðistilburðum
Erdogan forsætisráðherra. Líkt og hafði gerst í Íran, Sýrlandi
og Egyptalandi voru fjölmiðlar undir hæl stjórnvalda, og
fólkið tók því við keflinu með nettengda snjallsíma að vopni.
En ólíkt því sem gerðist í þessum löndum þá gekk
3/04 kjarninn uPPLýSInGATæKnI
1994
Fjölmiðlar byrja að fóta sig
á internetinu. Aftonbladet,
Daily Telegraph og Der
Spiegel voru meðal braut-
ryðjenda í Evrópu.
1999
Evan Williams og meg
Hourihan setja á fót fyrstu
bloggþjónustuna — Blogger.
2003
Fjölmiðlar fara að óska
eftir efni frá almenningi
með myndavélasíma. Dallas
morning news bað áhorf-
endur um að senda sér
myndir af vettvangi þegar
Columbia-geim skutlan
sprakk, og BBC óskaði eftir
efni í tengslum við mótmæli
gegn Íraksstríðinu sama ár.
2009
mótmæli brjótast út í kjölfar
forsetakosninga í Íran, og
fólkið notar myndavélasíma
og Twitter til að segja heim-
inum frá.
2013
Almenningur tekur að sér
ritstjórnarhlutverk í kjölfar
mótmæla í Tyrklandi.
Vörður
Smelltu á bláu hlekkina til að
fræðast nánar um hvern atburð.