Heimilisritið - 01.05.1955, Blaðsíða 9

Skartið í skítnum
SEM EINFALT dæmi má taka
aðferðina, sem fornfræðingar
nota, þegar þeir grgfa upp rúst-
ir borgar, sem löngu hefur lagzt
í rústir og sem engar skráðar
fásagnir finnast af. ímyndum
okkur að nálægt þorpi sé sorp-
haugur, sem þorpsbúar hafi
fleygt úrgangi í öldum saman.
Úrgangurinn inniheldur ekki að-
eins matarleifar, heldur einnig
brotin húsgögn og tæki, potta
og pönnur o. s. frv. ásamt göml-
um beinum. Ef þessi sorphaug-
ur hefur verið látinn óhreyfður,
þá komum við fyrst niður á úr-
ganginn frá í gær, þegar við
gröfum niður í hann, og síðar
frá síðustu viku, mánuði, ári og
þannig afturábak í gegnum ald-
irnar þar til við loks komumst
að þeim tíma er þorpið var stofn-
sett neðst á botni haugsins.
Ef nú innihald haugsins er
tekið varlega upp, eftir því sem
lög hans segja til, og innihaldi
laganna raðað í þeirri röð, sem
þeim var fleygt, þá er hægt að
öðlast meira eða minna skýra
mynd, ekki aðeins af sögu þorps-
ins, heldur einnig af siðum,
venjum, starfsemi og listum í-
búanna á hinum ýmsu tímum.
Á beina- og matarleifum er
hægt að sjá hvaða tegundir hús-
dýra og hvaða matartegundir
íbúarnir höfðu. Hvernig þeir
klæddust, hvaða efni þeir not-
uðu í áhöld og verkfæri, hvenær
ný tæki voru fundin upp og
hvenær þau eldri lögðust niður,
öllu þessu er hægt að komast að;
og ef lögunum er raðað í tíma-
röð er hægt að dagsetja þessar
breytingar nákvæmlega sam-
kvæmt tþæatalinu, sem jarðlaga-
röðin skapár.
Ef við getum ákveðið árabilið,
sem hvert lag var að myndast,
þá er ennfremur hægt að breyta
þessu tímabili í ártöl, og segja
t. d., að krukkuleifar, sem finn-
ast í fjórða til sjötta lagi, hafi
verið notaðar á tímabilinu frá
því fyrir sex hundruð til fjögur
hundruð árum. Það er einnig
hægt að nota tímaröðina til að
dagsetja hluti, sem eiga upptök
sín á allt öðrum stöðum, því ef
einn hlutur samsvarar öðrum, þá
er hægt að segja að þeir séu báð-
ir frá sama tíma.
Þegar verið er að dagsetja leif-
ar frummanna, þá er sama að-
ferðin notuð, að því undan-
skildu, að það er aðeins á seinni
árum ferils hans að leifar hans
finnast meðal sorphauga, sem
gera okkur kleift að komast að
lifnaðarháttum hans. Þetta á
sér fyrst stað á tímabilinu, sem
kallað er eldri steinöldin, en þá
lærði maðurinn að hvessa tinnu-
MAÍ, 1955
7