Fréttatíminn - 18.05.2012, Blaðsíða 62

46 bækur Helgin 18.-20. maí 2012
 RitdómuR HeilsuRéttiR fjölskyldunnaR
Hin sænska Liza Mark-
lund er á toppi kiljulista
Eymundsson með nýjustu
bók sína Krossgötur, þeirri
níundu um blaðakonuna
Anniku Bengtzon og
ævintýri hennar.
maRklund á toppnum
 RitdómuR stasiland
a nna Funder er Ástrali af dönsku bergi brotin, lærð í germanistik, þýsku og þýskri
menningarsögu. Hún leitaði 1996 til
Berlínar í þeirri vissu að hún fyndi þar
söguefni og sjö árum síðar kom Stasi­
land út, eitt margra rita sem litið hafa
dagsins ljós á liðnum árum þar sem vel
ritfært og velmenntað fólk í þýsku og
þýskri sögu leitar inn í hið forna ríki í
leit að skýringum, upplýsingu um hina
geigvænlegu sögu þjóðarbrota sem
byggja landið og standa undir heitinu
þýska þjóðin. Stasiland Funder varð
upphaf að alþjóðlegri frægð hennar
og ritsins sem hefur farið víða, var
kunnugt hér snemma í ensku útgáf­
unni og er nú komið út þýtt af Elínu
Guðmundsdóttur hjá forlagi Uglu. Ný
skáldsaga Funger sem kom út í fyrra,
Allt sem ég er, hefur þegar vakið at­
hygli enda sækir hún áfram í örlaga­
mikla sögu Þýskalands á síðustu öld.
Funger er vel ritfær kona: Í Stasi­
land tekst henni af nokkurri þrjósku
og að hafa upp á nokkrum einstakling­
um sem eiga sér sögu aftur í veldis­
tíma kommúnista í Austur­Þýskalandi
og eru tilbúnir að segja hana. Ramm­
inn um þeirra frásögn er síðan hennar
upplifun í einsemd og kulda vetrarins
í Berlín þar sem hún situr ein í íbúð
og er að reyna að koma skipan á við­
fangsefni sitt. Framandleikinn sem er
einsemd hennar í borginni rímar síðan
við stöðu fórnarlamba og gerenda í því
kúgunarástandi sem hún lýsir og ríkti
undir Stasi um áratugaskeið.
Varla er ofsögum sagt að dagleg til­
vera andófsmanna hvar sem þeir eru
niðurkomnir er merkilegt fyrirbæri í
mannlegu samfélagi, glóð í kyndlum
frelsisins leynist víða þótt á okkar tím­
um upplýsingar og aðgangs fari hún
undur leynt og fáir leggi sig eftir henni
falinni nú um stundir. Mótþróaseggir
– uppreisnarmenn í hersetnu löndum
Sovétríkjanna fyrir hinn örlagaríka
níunda áratug síðustu aldar voru hart
leiknir – svo langt var gengið í að
brjóta þetta fólk niður að lestur nú á
aðferðum þýskrar harðstjórnarstefnu
vekur manni í senn undrun og ógleði.
Hér verða ekki tíundaðar þær merki­
legu persónulýsingar sem Funder
færir í letur af kvenhetjunum sem hún
finnur og fær til að tala. Heldur ekki
af þeim karlmönnum sem hafa flestir
gengið í öryggi kúgarans eða hinum
sem voru á skjön. Það verður fólk bara
að lesa sér til upplýsingar. En minnugt
má það vera að þótt Stasi sé liðið undir
lok eru aðferðir flokkræðisríkja ævin­
lega þær sömu, jafnvel þó í litlu sé og
pótentátar valdkerfanna telji sig borna
til þægilegra embætta, umræða sé
þögguð með seldum og gefnum miðl­
um og umræðu stýrt í þágu hagsmuna
þeirra sem eiga og valdið geyma.
Stasiland Önnu Funder er því holl
bók, vel hugsað og kænlega samið
verk, skilur eftir opna spurn og jafn­
vel ógn, því þýska raunin er sú að þeir
sem klúðruðu öllu 1918 sátu áfram,
þeir sem mestir voru níðingar sátu
áfram eftir 1945, þeir sem harðast
gengu fram í kúgun fengu að lifa og
deyja í friði eftir 1989. Mildi fyrirgefn­
ingar á ekki að ná til misyndismanna,
þeir rakka sig fljótt saman í leynd og
opinská ástarsambönd og taka upp þá
iðju sem lund þeirra er næst. Það er
því miður niðurstaða þessa rits Önnu
Funder. Og það á ekki að gerast.
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Handan við múra
Virðulegustu félög á Íslandi gefa út tímarit; Þjóðvinafélagið,
Bókmenntafélagið og Garðyrkjufélagið. Þar var brautin rudd
fyrir alvarlega samræðu og er svo enn. Nýtt hefti Garðyrkju-
ritsins, 92. árgangur small inn um lúguna rétt fyrir áhlaupið.
Þar er brautryðjandahlutverkum gerð skil; epla- og berjarækt-
inni vex fiskur um hrygg og nýjar tegundir reyndar á rósnum.
Ritið er að vanda fjölbreytt að efni, ríklega skreytt ljósmyndum
og verður sem fyrr notað næstu árin. Hluti heftisins er not-
aður undir það sem liðið er og er minnstur veigur í því – efni
lýtur að hinu innra starfi en félagsstarf ræktunarmanna er
blómlegt víða um land, á kannski frekar heima á vef félagsins:
www.gardurinn.is. Skrif í ritið eru flest byggð á fornum
grunni, bæði íslenskir og erlendir kunnáttumenn á borð við
Björn í Sauðlauksdal og Linné koma gjarnan við sögu, svo
ekki sé minnst á þá meistara sem hófu garðyrkju til vegs og
virðingar hér á landi fyrri rúmum hundrað árum. -pbb
Hin sígildu tímarit í vorheftum
Látlaus útgáfa nýrra verka af ýmsu tagi einkennir
okkar tíma: Bókabeitan sendi nýlega frá sér þriðju
bókina í Rökkurhæðabálkinum, Kristófer heitir sagan
og eru höfundar þær Birgitta Elín Hassel og Marta
Hlín Magnadóttir. Vaka/Helgafell gaf út í vikunni
uppflettirit fyrir ungt fólk og eldra um helstu atburði
Íslandssögunnar. Höfundur er Jón R. Hjálmarson
og nefnist ritið: Hvenær gerðist það. Þriðja bókin í
sögulegum ævintýrum Maximus Músikus í tónheimum er komin út og fylgir
geisladiskur. Höfundarnir eru þau Hallfríður Ólafsdóttir og Þórarinn Már
Baldursson og er viðfangsefnið nú að kynna ballett og tónlist. Bækurnar um
músina eru orðnar útflutningsvara, þessi heitir Maximús Músikús bjargar
ballettinum. Deiluritahefð Íslendinga er rómuð; nú hefur Einar Már Jónsson
kennimaður í París sent frá sér fyrri hluta mikils rits, Örlagaborgina, brotabrot
úr afrekasögu frjálshyggjunnar. Sjaldgæft er að líkræður séu fluttar í tveimur
hlutum en þessi lærða smíð Einars er gefin út af Ormstungu. -pbb
Nýjar bækur
Berglind
Sigmarsdóttir
er ekki illa
gift, maður­
inn hennar er
meistarakokk­
ur. Hún lætur
það ljón ekki
standa í vegi
fyrir að sinna
matargerð,
raunar af
illri nauðsyn.
Sonur þeirra
hjóna er með
Tourette og til að gera honum lífið bærilegra sökkti
Bryndís sér í matargerð í ákafri leit eftir mat sem
hentaði drengnum og öllum öðrum í fjölskyldunni.
Niðurstaðan er falleg bók og full af fínum og
skiljanlegum og gerlegum uppskriftum. Tónninn
í skrifum Bryndísar er alúðlegur og drifinn áfram
af nauðsyn og sannfæringu. Áminning hennar og
stöðug gæsla um að líta til með öllum því sem sett
er í mat og umvefur hann til varðveislu á löngum
leiðum er auðskiljanlegur og brýnn. Svo er bókin
fallega brotin af Þóru Sigurðardóttur þótt fínir
rammar um hluta uppskrifta þyki mér óþarfir,
setja einhverja festu á þær síður sem eru sumpart í
mótsögn við þann bjarta og hlýja tón sem umlykur
bókverkið.
Annað sem er kostur við þessa bók: Hún er ein­
hvernveginn laus við þann hreinlífisboðhátt sem
svo oft vill hanga yfir textum af þessu tagi frá
hinum frelsuðu matgæðingum. Í allri framsetningu
verksins er ákveðin boðun, teygir sig um letur­
val, textahugsun höfundarins, alfræðikennt efni í
löngum inngangsköflum og loks myndavali, bæði af
réttunum og eins skreytiefni af fjölskyldunni sem sá
til þess að bókin varð til.
Innlend höfundaverk af þessu tagi eru velkomin
en eiga í harðri samkeppni, bæði vegna þess að mik­
ið er um leiðbeiningar á bók í velsældinni, og eins
vegna þess að innflutningur á slíkum ritum, einkum
á ensku, er ótæpilegur. Bókafélagið gefur rit Berg­
lindar út og hefur staðið að því með miklum sóma.
Hún hefur þegar fengið góðar móttökur kaupenda
ef marka má sölulista. En Berglindi er meira í mun
að bókin komist í brúk og hefur lagt sig alla fram
um að það gerðist: Nú er að nota tækið. ­pbb
Leið að hollara mataræði

stasiland
Anne Funder
Elín Guðmundsdóttir þýddi
Ugla, 320 síður, 2012.

Heilsuréttir fjöl-
skyldunnar
Berglind Sigmarsdóttir
Ljósmyndir: Gunnar Konráðs-
son
Bókafélagið, 224 síður, 2012.
Anna Funder.
Mildi fyrirgefningar á ekki að ná til
misyndismanna, þeir rakka sig fljótt
saman í leynd og opinská ástarsam-
bönd og taka upp þá iðju sem lund
þeirra er næst.
Berglind ásamt syni
sínum Antoni í eld-
húsinu.
ÚTILEGUKORTIÐ 2012
www.utilegukortid.is
Útilegukortið 2012
44 tjaldsvæði um allt land
14.900 kr.
www.utilegukortid.is
1 2 3 4
utilegukortid.iswww.campingcard.is