Læknablaðið - 01.08.1959, Blaðsíða 82

76
LÆKNABLAÐIÐ
Pdtt SiyurL
líóon:
Ifirot á iilnliðsbeinuiti
Brot og liðhlaup á úlnliðsbein-
uin eru ekki algengir áverkar,
aðeins um 2% allra brota, sem
fyrir koma, en slíkir áverkar
korna nær eingöngu fyrir bjá
ungum karlmönnum, og því all-
algengur áverki i þeim aldurs-
flokki.
Meira en lielmingur allra á-
verka á úlnliðsbeinum er brot
á bátbeini.
Hér verður þessum áverkum
stuttlega lýst, hvernig þeir verða
greindir, og lýst þeirri meðferð,
er æskileg þykir. Verður þá bát-
beinsbrotum gerð skil sérstak-
lega, vegna tíðni þeirra.
ÍJlnliðsbeinin eru átta, og er
líffærafræðilega séð raðað í
tvær raðir. Nærbein úlnliðs eru
þá talin vera bátbein (os navi-
culare), máni (os lunatum), þrí-
hyrningur (os triquetrum) og
baun (os pisiforme), en fjær-
bein eru talin stóri og litli marg-
liyrningur (os multangulum
inajus et minus), kollbein (os
capitatum), og króltbein (os lia-
matum).
Þessi sldpting i raðir er bins
vegar ekki hreyfingarfræðilega,
eða með tilliti til áverka, rétt.
Nær væri þá að telja bátbein
og mána í röð fyrir sig, því að
þau mynda lið með sveif, en hin
6 beinin saman, því að þau eru
fastar saman bundin og mynda
beild.
Þetta sést glöggt, þegar þess
er gætt, að aðalhreyfing úlnliðs
verður í þeim liðum er bátbein
og máni mynda annars vegar
við sveif, og hinsvegar við
fremri handarbeinaröðina.
Vegna þessa lireyfanleika síns
verða bátbein og máni fremur
fyrir bnjaski en bin úlnliðsbein-
in, bátbein brotnar, en máninn
gengur úr liði.
Þrátl fvrir góðan breyfanleik
er úlnliður sterkur liður, og
mikið átak þarf til að beinin
gangi úr skorðum.
Eðlileg Iireyfing i úlnlið er
talin vera — 60 gr. fetta, 70 gr.
beygja, 30 gr. ölnarsveigja og
20 gr. sveifarsveigja.
Við úlnliðshreyfingar verður,
eins og fyrr segir, mest stöðu-
breyting á þeim tveim beinum,
sem raunverulega mynda efri
röðina, og þó meira á bátbeini,
sem breytir öxulstefnu við það
eitl að ölnarsveigja böndina.
Líffærafræðilegt ósamræmi er
óalgengt i úlnliðsbeinum, og
aukabein sjaldgæf.
Beinin eru brjóskmynduð við
fæðingu, og á fyrsta ári kem-
ur bcinkjarni í kollbein og krók-