Læknablaðið - 01.04.1965, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ
55
margt, að vel gæti til greina
komið að nota orðið metamor-
phosis fremur en hið marg-
þvælda orð syndrome lil að
spanna margbreytileik þeirra og
hinnar klínisku myndar hyper-
parathyreoidismus primaria yf-
irleitt.
Til þess að greiða ögn úr
flækju hinna klínisku einkenna
eru hér sett í skrá þau þeirra,
sem oftast er lýst og helzt koma
læknum á sporið til að greina
sjúkdóminn. í stórum dráttum
má skipta þessum einkennum
í þau, sem út af fyrir sig eru
talin stafa af hækkuðu kalki
í hlóði, einkenni frá nýrum og
einkenni frá beinum.
A. Einkenni hækkaðs kalks
í blóði.
1) Kraftminnkun
hypotoni
ilsig
hyperextensio
2) Deyfð
3) Minnkaður „þreytu-
þröskuldur“
4) Harðlífi
5) Hjartsláttaróregla
6) Lvstarleysi
7) Meltingartruflanir
8) Megurð
9) Svefnleysi
10) Hnakkahöfuðverkur
11) Geðtruflanir
12) Kalkútfellingar í vefi
13) Hvperparathyreoid crisis.
Einkenni 1—7 er öll hægt að
sýna fram á með tilraunum að
koma fvrir, ef kalkþéttni blóðs
er hækkuð. Er þetta talið stafa
af því, að aukning kalk-ióna í
líkamsvökvunum hefur i för
með sér minnkaðan tauga-
vöðva viðbragðsflýti. Áttunda
einkennið, megurð, virðist aug-
ljóslega geta verið fylgifiskur
þeirra, sem á undan eru gengin.
Ekki er fvllilega skýrt, hvað
veldur einkennum 9—11, en lík-
legast stafa þau af kalk-ofþéttn-
inni,sem bezt þykir sannað með
því, hversu oft þau hverfa ör-
ugglega með lækningu sjúk-
dómsins, þ. e. þegar kölkung-
ar hafa verið teknir úr.
Kalkútfellingar í vefi eru snar
þáttur í hyperparathyreoidis-
mus, og algengast er, að nýru,
magi, lungu, augnslímhúð og
hornhimna verði fyrir barðinu
á slíku. Ekki er fyllilega vitað,
hvað veldur, en um þrjá fyrst-
nefndu vefina er a.m.k. vitað, að
þeir eru sýruframleiðandi, en
vefurinn sjálfur alkalískur, en
það stuðlar að kalkútfelling-
unni. Hyperparathyreoid crisis
er í rauninni „crescendo et fi-
nale“ j)ess, sem á undan er spil-
að á stundum. Það, sem gerist,
virðist vera liltölulega snögg
aukning framleiðslu kölkunga-
liormóns með þeim afleiðingum,
að blóðkalk fer fram úr 17 mg
%, blóðið þykknar, glomerular-
síunin fellur niður úr öllu valdi
með þar af leiðandi urea- og
fosfathækkun. Lokin verða
vegna samruna kalks og fosfals