Læknablaðið - 01.12.1972, Blaðsíða 10

188
LÆKNABLAÐIÐ
skapað traustan grundvöll fyrir fræðslu almennings um gláku, tíðustu blindu-
orsök meðal Islendinga. Segja má, að þekkingarleg afstaða og áhugi almenn-
ings á þessum sjúkdómi hafi gjörbreytzt á undanförnum 5 árum, og hefur
þar komið til, auk doktorsritgerðar Guðmundar Björnssonar, meðal annars
almenn augnskoðun Hjartaverndar og hin yfirgripsmikla fræðslustarfsemi,
sem Lionsfélögin og augnlæknar stóðu að sl. vor. Var sú fræðsla til fyrir-
myndar að framsetningu og fyrirkomulagi, þannig að hún náði til fólksins og
bar jákvæðan árangur.
Heildarskipulag sjónverndarmála er veigamikill þáttur í heilsugæzlu sam-
félagsins og getur haft örlagarík áhrif fyrir marga þjóðfélagsþegna.
Læknablaðið hefur farið þess á leit að fá að birta grein um skipan sjón-
verndarmála hér á landi eftir dr. Guðmund Björnsson, augnlækni, enda þótt
greinin sé ekki eingöngu samin fyrir lækna, heldur einnig fyrir stjórnendur
heilbrigðismála og aðra þegna þjóðfélagsins almennt.
Ritstjórar
FORSPJALL
1 árslok 1970 sat á rökstólum í Kaupmannahöfn nefnd sérfræð-
inga á vegum Evrópusvæðis WHO til þess að kanna ástand sjónvernd-
armála og gera tillögur um varnir gegn sjóndepru og blindu. Niður-
stöður nefndarinnar voru þær, að blinda væri vaxandi heilbrigðis-
vandamál í löndum Evrópu, þrátt fyrir framfarir á sviði augnlækn-
inga. Nefndin leit svo á, að hægt væri að hamla á móti ýmsum blindu-
valdandi sjúkdómum með því að finna þá á byrjunarstigi og koma
þannig í veg fyrir, að þeir orsökuðu blindu eða skertu verulega sjón.
Væri þetta unnt með nútímatækni, ef leitað væri skipulega meðal
fólks, einkum þar sem sjúkdómslíkurnar eru mestar.
Þeir sjúkdómar, sem sérfræðinganefndin lagði mesta áherzlu á að
finna á frumstigi og halda í skefjum eða lækna, voru gláka, augn-
breytingar af völdum sykursýki, skjálgur, sjúkdómar, sem valda sjón-
taugarrýrnun, ýmsir arfgengir sjúkdómar meðal barna (buphthalmos,
retinoblastoma og galactosaemia) og eiturverkanir af lyfjum. Auk
þess leggur nefndin til, að víðtækari faraldsfræðilegar rannsóknir á
sjúkdómum, sem valda blindu, verði gerðar, til þess að hægt sé að
bera saman tíðni og orsakir blindu meðal þjóða.12
Hér á landi hefur löngum verið hljótt um sjónverndarmál meðal
almennings og heilbrigðisyfirvalda og skipuleg starfsemi á sviði þessa
þáttar almennrar heilsuverndar hefur ekki verið fyrir hendi, enda
lítið verið unnið að sjónvernd fram yfir það, sem of fáir augnlæknar
og nokkrir fórnfúsir einstaklingar og félagssamtök megna, og má þar
nefna höfðingleg framlög Lionsmanna til augndeildar St. Jósefsspítal-
ans í Reykjavík. Er því tími til kominn að skipuleggja þessi mál og
það því fremur, þar sem tíðni blindu meðal aldraðra hefur verið
hærri hjá okkur íslendingum heldur en hjá nokkurri nágrannaþjóð
okkar og mestan hluta þessarar blindu er hægt að fyrirbyggja með
viðeigandi aðgerðum.
Sjónvernd hér á landi ætti fyrst og fremst að beinast að þeim
sjúkdómum, sem valda mestum skaða á sjón og hægt er að fyrirbyggja
eða tefja til muna fyrir, ef þeir finnast á byrjunarstigi, eða áður en
varanlegt sjóntap er orðið. Þessir sjúkdómar eru fyrst og fremst gláka