Læknablaðið - 15.11.1982, Blaðsíða 39

LÆKNABLAÐIÐ
279
sem flestra kvenna fæddra 1940-67 auk dreifbýlis-
kvenna fæddra 1934-39, sem hefðu aldrei verið
mældar, eða mældar neikvæðar fyrir 1. júní 1979.
Aðferðin, sem valin var til að mæla mótefnin,
heitir Hig (haemolysis in gel). Enn fremur var
ákveðið, að bjóða öllum mótefnalausum bólusetn-
ingu. Heildarfjöldi kvenna í ofanskráðum hópum var
53.287. í sumarbyrjun 1979 var talið, að u.p.b.
helmingur peirra hefði þá þegar verið prófaður. Nú
hafa 80-90 % kvenna á barneignaaldri og 90-98 %
skólastúlkna verið mældar. Ónæmishlutfall í flestum
aldurshópum er um 90 °/o. Söfnun upplýsinga og
blóðsýna vegna bólusetninga er ekki lokið.
ÓNÆMISFRÁVIK í BARNSHAFANDI KONUM
MEÐ ENDURVAKTAR PAPOVAVEIRUR
Helgi Valdimarsson, Cathy Mulholland, Vala
Friðriksdóttir, Sylvia Garner, Dulcie Colman.
Rannsóknarst. Hásk. ísl. í ónæmisfræði, Depts. of
Immunol. og Exp. Pathol., St. Mary’s, og Virus
Reference Laboratory, Colindale, London.
Veirur af papovaætt valda æxlum í dýrum, en ekki
er ljóst, hversu skaðvænlegar þær eru mönnnm.
Mótefnamælingar benda til, að þessar veirur smiti
flesta á unglingsárum, og er talið líklegt, að þær
hafist við ævilangt í bældu formi í líkama þeirra sem
smitast. Þær geta vaknað upp og fundist í þvagi eða
heila sjúklinga, sem þurfa að taka háa skammta af
ónæmisbælandi lyfjum. Ennfremur finnast þessar
veirur í þvagi u.þ.b. 5 % barnshafandi kvenna, en
hverfa aftur fljótlega eftir fæðingu. Þessi tíma-
bundna endursýking virðist hvorki skaða fóstur né
móður, en ekki er þó víst, að þar séu öll kurl komin
til grafar.
Greint verður frá rannsókn, þar sem reynt var að
finna ónæmisfræðilega orsök fyrir uppvakningu
papovaveira I þunguðum konum. Voru 77 frumbyrj-
ur athugaðar mánaðarlega frá 12. viku þungunar.
Veiran fer yfirleitt ekki að bæra á sér fyrr en eftir 16
vikna meðgöngu, og var því gert ráð fyrir, að
ónæmisfrávik fyrir þann tíma væru orsök en ekki
afleiðing þess, að veiran fór á kreik.
Veirur af papovaætt fundust í þvagi 5 kvenna, og
marktæk hækkun á papovamótefnum mældist hjá 6
frumbyrjum til viðbótar. Sýndu þannig 11 (14%)
þeirra kvenna, sem tóku þátt í rannsókninni, merki
um endurvakningu papovaveira á meðgöngutíma.
Þessar konur sýndu eftirfarandi frávik miðað við
hinar frumbyrjurnar: 1) Mun lægri fjölda kleyf-
kjarna átfrumna i blóði (p< 0.005). 2) Marktæka
aukningu(p<0.01) á fjölda blóðgleypla (monocytes).
3) Eitilfrumur kvenna með veirur í þvagi höfðu
minnkaða hæfni til að svara PHA mítógeni (p<
0.01). Þetta frávik fannst hins vegar ekki hjá þeim
konum, sem sýndu hækkandi mótefni án þess að
hafa veirumigu.
GETA BREYTINGAR Á FJÖLDA GLEYPLA OG
EITILFRUMNA í BLÓÐI BARNSHAFANDI
KVENNA HINDRAÐ ÓNÆMISFRÆÐILEGA
HÖFNUN FÓSTURS?
Helgi Valdimarsson, Cathy Mulholland, Vala
Friðriksdóttir og Dulcie Colman,
Rannsóknarstofa Háskóla íslands í ónæmisfræði,
Depts. of Immunology and Exp. Pathology, St.
Mary’s Hospital Medical School, London.
Sú ráðgáta, að ónæmiskerfi mæðra ræðst ekki gegn
fósturvef, hefur verið mikið rannsökuð til þess að fá
betri skilning á höfnun ígræddra líffæra og ófull-
nægjandi ónæmissvörum gegn æxlum. Niðurstöður
hafa verið ósamhljóða og engin viðhlítandi skýring
ennþá fundist á því, hvað verndar fóstur gegn
ónæmiskerfi móður.
Greint verður frá hluta rannsóknar, er gerð var til
að leita skýringar á endurvakningu (reactivation)
veira af papovaætt, sem kemur fram í u.þ.b. 5 %
barnshafandi kvenna. Könnunin var framskyggn
(prospective), og voru 77 frumbyrjur athugaðar
mánaðarlega frá 12. viku þungunar. Jafnaldra óbyrj-
ur voru rannsakaðar samtímis til viðmiðunar.
Eftirfarandi niðurstöður verða kynntar og
ræddar:
1. Fjöldi gleypla (monocytes) var mikið hækkaður á
fyrstu 5 mánuðum meðgöngutímans, en lækkaði
síðan jafnt og þétt og nálgaðist gildi viðmiðunar-
hópsins skömmu fyrir fæðingu.
2. Fjöldi eitilfrumna fór lækkandi fram að 25-28.
viku meðgöngu, en hækkaði eftir það smám saman
aftur og nálgaðist gildi viðmiðunarhópsins, áður
en meðgöngutíma lauk.
3. Eitilfrumur þunguðu kvennanna sýndu minnkað
næmi gagnvart ósértækum ræsiefnum (nonspeci-
fic mitogens) á öllum stigum meðgöngunnar.
Líklegt er, að þessar sveiflur á fjölda gleypla og
eitilfrumna á meðgöngutímanum skýri að einhverju
leyti, hvers vegna niðurstöður fyrri rannsókna hafa
verið ósamhljóða.
Breytingu á hlutfalli gleypla og eitilfrumna hefur
ekki verið lýst áður í barnshafandi konum. Slík
hlutfallsröskun leiðir til veiklaðra ónæmissvara, og
teljum við líklegt, að hún þjóni þeim tilgangi að
koma í veg fyrir ónæmisfræðilega höfnun fósturvefs.
VIRKJUN C3 VIÐTAKA í ÚTHÝÐI ÁTFRUMNA
RÆSIR OXIDASA, SEM MYNDA
SÝKLADREPANDI EFNASAMBÖND
Helgi Valdimarsson og Gordon Bridges,
Rannsóknarstofu Háskóla íslands í ónæmisfræði
og Department of Immunology, St. Mary’s
Hospital Medical School, London.
Opsónín eru efni, sem hjálpa átfrumum að innbyrða
sýkla. í sermi eru það einkum IgG mótefni og 3.
komplíment þáttur (C3), sem hafa slíka verkun.
Átfrumur hafa úthýðisviðtök fyrir þessi efni og