Læknablaðið - 15.11.1982, Blaðsíða 40

280
LÆKNABLADIÐ
sýklar, sem eru þaktir þeim, hafa því tilhneigingu til
að festast og verða þar með auðveldari bráð.
Átfrumur margfalda súrefnisneyslu sína eftir sýkla-
át og nota það til framleiðslu á H202, 02- og
•OH_. Þessi efnasambönd hafa öll sýkladreþandi
virkni og myndast fyrir tilverknað oxidasa, sem eru
staðsettir nálægt úthýði átfrumnanna.
Skýrt verður frá tilraunum, sem benda til þess, að
tenging C3 við sértæk C3b viðtök í úthýði átfrumna,
hafi mun öflugri ræsiverkun á þessa oxidasa heldur
en tenging mótefna við Fc viðtök.
Þessar niðurstöður skýra, hvers vegna átfrumur
geta ekki dreþið sýkla, sem þær hafa gleypt fyrir
tilverknað mótefnaopsónína einvörðungu (1, 2).
Stungið hefur verið upp á að kalla þau efni
Procidins, sem magna sýkladráp átfrumna (3). Frum-
rannsókn bendir til að procidinskortur sé tiltölulega
algengur hjá sjúklingum með afbrigðilegar sýkingar.
Virðist ómaksins vert að greina pessi efni frá
opsónínum og mæla þau sérstaklega.
1. M. Yamamura, H. Valdimarsson. Scand. J. Immu-
nol. 1977,6,591.
2. C. G. Bridges, G. L. Dasilva M. Yamamura, H.
Valdimarsson. Clin. exp. Immunol. 1980, 42, 226.
3. Helgi Valdimarsson, Masaichi Yamamura. ln Cell
Biology and Immunology of Leukocyte Function,
p. 655. Academic Press.
MÓTEFNAMYNDANDI VIRKNI T-HÁÐRA
VÆKJA ER MEST ÞEGAR ÞEIM ER SPRAUTAÐ
INN í HEILABÚ
Helgi Valdimarsson og Theresa dos Santos,
Rannsóknarstofa Háskóla íslands í Ónæmisfræði
og Department of Immunology, St. Mary’s
Hospital Medical School, London.
Frumubundin ónæmissvör eru fremur veik í mið-
taugakerfi og lifa vefjagræðlingar því lengur í heila-
vef heldur en víðast annars staðar í líkamanum. Mynd-
un mótefna virðist hins vegar ganga fremur greið-
lega í miðtaugakerfi, þar sem fljótlega finnst mikið af
þeim í mænuvökva sjúklinga með heilasýkingar.
Mótefnasvör í miðtaugakerfi hafa þó lítið verið
rannsökuð á staðlaðan hátt. Verður greint frá slíkri
athugun, þar sem borin voru saman mótefnasvör í
músum, sem sprautaðar voru með bæði T-háðum og
T-óháðum vækjum annars vegar inn í heilabú og
hins vegar í þá líkamshluta, sem venjulega eru
notaðir til innspýtingar á vækjum.
í Ijós kom, að mýs sem sprautaðar voru með T-
háðum vækjum inn í subarachnoid holið mynduðu
mun meira af mótefnum heldur en dýr, sem fengu
jafn stóran vækisskammt undir húð, inn í kviðarhol,
lifur eða blóðrás. Gilti þetta bæði um mótefnatíter í
blóði og fjölda mótefnamyndandi frumna í milta og
eitlum. T-óháð væki höfðu hins vegar ekki aukna
mótefnamyndandi virkni í subarachnoid holinu og
mjög háir skammtar af T-háðum vækjum ekki
heldur.
Frumrannsókn á orsökum þessa fyrirbæris bend-
ir til þess, að ræsing T bælifrumna (T supressor
cells) sé tiltölulega veik, þegar vækjum er sprautað
inn í heilabú. Einnig virðist sá heilaáverki, sem hlýst
af innspýtingu í miðtaugakerfið, á einhvern hátt efla
hæfni líkamans til mótefnamyndunar.
Rætt verður stuttlega um mögulega læknisfræði-
lega þýðingu þessara niðurstaðna.
CARCINOGENESIS/ORKUBÚSKAPUR
FRUMA
Valgarður Egilsson, Frumulíffræðideild,
Rannsóknast. Háskólans v/Barónstíg.
Grunnpunktar:
1) Cancer. Aðalvandamálið: frumumassi verður til,
p.e. of tíðar frumuskiptingar.
2) Áberandi er ónóg sérhæfing frumanna.
3) Mikil sérhæfing, og ör frumuskipting fer yfirleitt
ekki saman.
4) Algengasta truflun greinanleg í illkynja frumum
er ör gerjun.
5) Fruman sést skipta sér. Ekkert vitað um hvernig
hún tók þá ákvördun. — Ýmsir atburðir verða,
þegar dregur að skiptingu. Hvorki er röd þeirra
þekkt né orsakasamhengi, ef eitthvað er.
6) Frumur í örri skiptingu gerja mikið (fóstur-
frumur, cancerfrumur, frumur í viðgerð vefja,
frumur in vitro, gerfrumur), samtímis er öndun
yfirleitt lítiIrSérhæfing slíkra fruma er lítil.
7) Spyrja verður um sambandið hér á milli: gerjun/-
stutt æviskeið (ör skipting/öndun/sérhæfing).
Sambandið hér á milli kann að vera orsakasam-
band. Okkar rannsóknum er ætlað að kanna
hvort það er. Nota má einfrumumódel.
8) (nánar) Ákvördun um skiptingu ekki skilin.
Einfrumungar skipta sér hraðar á sykri (við
gerjun) en á orkugjafa, sem brenna verður (við
öndun). Ákvördunin fer þá m.a. eftir fæðu
frumunnar. Einfrumur í ríkulegum sykri kjósa
sykur framar annarri næringu (8), nota þá
eingöngu gerjun, ekki öndun; öndunar-rásin
jafnvel ekki mynduð: og þær skipta sér við
fyrsta tækifæri (frumurnar kallaðar glucose-
repressed, í sykur-vímu).
9) í einfrumum er ströng stjórn á sambandi
gerjunar og öndunar og er það öfugt hlutfall:
þegar þrýtur sykur dregur úr gerjun, en öndun
fer af stað (de-repression). (Þá þarf m.a. að
mynda öndunarrásina í orkukornunum).
Tilraunir (10-14).
10) Prófað var í gerfrumunum hvort orkukorn væru
nokkuð vidkvsemari en fruman a.ö.l. fyrir carci-
nogen efnum (eiturverkan þeirra). Orkukornin
reyndust vera það mjög oft. Oftast er trufluð
myndun á öndunarrásinni. DNA orkukorna
skaddaðist fyrr en DNA kjarnans. Rofin var
þáttur orkukorna í gerjun. Yfirbord frumanna
breyttist: samloðun minnkaði. Calcium-búskap-