Dagblaðið Vísir - DV - 23.03.2007, Blaðsíða 38

föstudagur 23. mars 200738 Helgarblað DV
Inga Sæland segist eiginlega ekk-
ert mega vera að því að hitta mig
þegar ég hringi í hana á laugardags-
morgni. „Elskan mín, ég á eftir að
ganga frá tólf eða þrettán skattskýrsl-
um og svo þarf ég að komast sem
fyrst til Kuala Lumpur!“
Sem betur fer nær hún ekki skatt-
skýrslunum þessa helgi og þess
vegna getur hún ekki neitað mér um
að koma í heimsókn á fallegt heimili
sitt í austurborginni. Kaffið fæ ég þó
ekki fyrr en ég hef fengið hlýjar mót-
tökur, fyrst frá kisunni Elísabetu og
svo „franskt faðmlag“ frá Ingu sjálfri.
„Ég er sko eins og Guðrún Á. Sím-
onar!“ segir hún í miðju knúsi. „Nú
á ég bara fjóra ketti, missti þann
fimmta fyrir viku, en norður á Ólafs-
firði átti ég þrettán kisur.“
Blind af völdum læknamistaka
Inga Sæland er Ólafsfirðingur,
fædd 3. ágúst árið 1959, næstyngst
fjögurra systkina. Hún hefur alltaf
kunnað að bjarga sér sjálf og þrátt
fyrir að hafa verið alveg blind fyrstu
tvö æviár sín, komst hún allra sinna
ferða.
„Ég fékk hlaupabólu og heila-
himnubólgu upp úr henni,“ seg-
ir hún þegar ég spyr um veikindin.
„Mér var ekki hugað líf í tvo sól-
arhringa og þegar læknirinn kom
að líta á mig um kvöldmatarleytið
á aðfangadag sagði hann að þetta
væri vonlaust. Auðvitað voru þetta
læknamistök – það voru til sýkalyf
árið 1959, mér voru bara ekki gefin
þau lyf. Ástæða blindunnar er sú að
það varð skemmd í heilastöð og því
ekkert hægt að gera.“
Hún ljómar þegar hún talar um
æskuárin, jafnvel þótt hún hafi orð-
ið fyrir mikilli stríðni og verið lögð í
einelti.
„Það er mitt mat að þegar krökk-
um er strítt gerist annað tveggja:
Annaðhvort dregur viðkomandi sig
inn í skel sína og lokar sig af eða brýst
út úr henni og það gerði ég. Ég tel
mig lánsama að hafa alist upp á þess-
um dásamlega stað sem Ólafsfjörður
var, í kyrrð og fegurð fjallanna. Ólafs-
fjörður minna æskuára er gjörólíkur
þeim Ólafsfirði sem nú er.“
Inga segist aldrei hafa verið ein-
mana og lét stríðni krakkanna ekkert
á sig fá.
„Ég fékk fyrstu gleraugun mín níu
mánaða, sem gerðu auðvitað ekkert
gagn því ég er með innan við 10%
sjón,“ segir hún. „Auðvitað særði það
stundum að vera kölluð „gleraugna-
glámur“ og annað eftir því – en „sæl-
jón“ þótti mér versta uppnefnið!“
segir hún og skellihlær. „Stýrðu nú
ekki á sæljónið þitt!,“ sögðu krakk-
arnir.“
Inga Sæland fór í forskóla fimm
ára gömul og kom heim með næst-
hæstu lestrareinkunnina í bekknum.
Pabbi hennar er enn að velta fyrir sér
hvar hún hafi lært að lesa án þess að
hann yrði þess var og hvernig sjón-
skert barnið fór að þessu.
„Ég lagði allt á minnið,“ segir hún
og brosir hlýlega. „Amma bjó ná-
lægt okkur og þar sem hún var alltaf
vöknuð klukkan fimm á morgnana til
að baka soðbrauð og kleinur skokk-
aði ég til hennar á morgnana og hún
kenndi mér stafina. Afi bar út Al-
þýðumanninn sem var merktur með
risastöfunum AM og mér hefur allt-
af fundist þessir tveir stafir einhverjir
þeir mikilvægustu til að kenna börn-
um að lesa. Það er hægt að mynda
svo mörg orð með stöfunum a og
m. Það er nefnilega til sérstök tækni
til að kenna krökkum að lesa en sú
tækni er hvergi kennd í skólum. Það
er bara „Ingu Sæland-tækni!“ Ég gat
alltaf lesið með því að hafa nefið al-
veg ofan í bókunum – og fyrir það var
mér auðvitað strítt. Það var ekki fyrr
en ég sýndi leiklistarhæfileika mína
í skólaleikritinu í tólf ára bekk sem
vinirnir tóku mig í sátt og svo náði ég
að slá í gegn í fermingarferðalaginu.
Þá var ég nefnilega sú með gítarinn
sem kunni öll stuðlögin!“
Stalst í gítar bróður síns
Gítarinn hafði hún fengið að láni
hjá stóra bróður – Helga, sem var
tveimur árum eldri. Í hann hafði
Inga stolist endrum og sinnum og
segir bróðurinn ekki hafa verið par
ánægðan þangað til hann uppgötv-
aði að hún kunni að leika á hann.
„Helgi var í skólahljómsveitum og
ég get sagt þér það að hann varð sko
ekki glaður þegar hann komst að því
að þegar hann var ekki heima væri
ég að stelast í tólf strengja gítarinn
hans! En þegar hann heyrði að ég gat
spilað lag á gítarinn var hann sáttur.
Ég samdi meira að segja fyrsta lagið
og ljóðið mitt þegar ég var ellefu ára,“
segir hún, og þegar ég spyr hvort hún
muni ljóðið ennþá, kemur það um-
hugsunarlaust:
„Það var vorkvöld eitt
vorið kom með söng.
yfir heiðarvötnin bláu.
Hin háu töfrafjöll
hnigna undan fargi þungu.
Fuglar fylla loftið söng
fögrum vorsins söng.“
Vann sextán tíma vaktir
Helgi bróðir hennar var hljóm-
sveitartöffari, lék með skólahljóm-
sveitinni og síðar áttu þau systkinin
eftir að troða upp á böllum á Ólafs-
firði.
„Það voru rosalega skemmtilegir
tímar. Þá voru herrar eins og harm-
onikkusnillingurinn Jón á Syðri-Á
í hljómsveitinni, Helgi bróðir lék á
trommur og ég söng. Ég var algjör
orkubolti á þessum árum, vann í
öldrunarþjónustunni Hornbrekku
á næturvöktum, sinnti börnunum
mínum á daginn og var á hljóm-
sveitaræfingum á kvöldin.“
Inga byrjaði snemma að vinna
fyrir sér og vann mikið.
„Frá sjö á morgnana til ellefu á
kvöldin! Þetta væri ábyggilega köll-
uð barnaþrælkun í dag!“ segir hún
skellihlæjandi. „Við fengum vinnu í
frystihúsinu, fjórar skólasystur þegar
við vorum ellefu ára og ákváðum að
fyrir fyrstu útborgunina skyldum við
kaupa okkur krembrauð og lakkrís.
Það var hins vegar svo mikil vinna að
fyrir launin gátum við keypt heldur
betur meira en það. Ég nurlaði öllu
saman og lagði inn á bók. Keypti mér
gítar, hjól og gullhring með rauðum
steini. Svo lánaði ég Helga bróður
fyrir ægilega flottum mótorhjólatöff-
arajakka – en þá vantaði hann líka
fyrir hjólinu! Auðvitað endurgreiddi
stóri bróðir mér svo síðar.“
Bróðir fórst í fárviðri
Hún var hænd að Helga. Það varð
henni því gríðarlegt áfall þegar hann
drukknaði að sumarlagi árið 1988.
„Það er svo lýsandi fyrir Ísland
hvað getur gerst,“ segir hún alvarleg í
bragði. „Hvern myndi óra fyrir því að
26. júlí komi átta til tíu metra háar öld-
ur, snjókoma, slydda og brjálað veð-
ur? Það gerðist þennan dag og Helgi
bróðir og Gulli vinur hans drukkn-
uðu. Helgi var 31 árs. Mín leið út úr
sorginni var fyrst afneitun. Ég hélt
fast í þá trú að hann væri bara úti á
sjó eins og svo oft áður og hélt dauða-
haldi í það sem mér stóð næst, mann-
inn minn og börnin.“
Fyrri eiginmann sinn Óla Má Guð-
mundsson hafði Inga þekkt alla ævi.
Mæður þeirra voru góðar vinkonur og
þau bjuggu við sömu götu. Einn galli
var þó á þeim ágæta manni. Hann
var sex árum eldri en Inga og henni
fannst hann algjör kvennabósi!
„Þú getur rétt ímyndað þér hvern-
ig fjórtán ára stelpunni fannst tvítug-
ur maðurinn!“ segir hún hlæjandi.
„Hann skyldi sko verða eini maður-
inn sem aldrei yrði maðurinn minn.
Það fór þó svo að þegar ég var átján
ára sagði ég honum að ég myndi ekki
vera með honum nema hann giftist
mér. Við gengum í hjónaband í kirkj-
unni á Ólafsfirði. Það var systkina-
brúðkaup því Helgi bróðir og Helga
konan hans giftu sig um leið.“
Inga og Óli Már eiga fjögur börn.
Guðmundur, sem hefur unnið hjá
Einingarverksmiðjunni en er að ná
sér nú eftir aðgerð, fæddist þegar Inga
var nítján ára, tveimur árum síðar
mætti Einar Már, sem vinnur hjá Atl-
anta í Kuala Lumpur, Sigga Sæland
er þriðja í röðinni og vinnur á rann-
sóknarstofunni í Domus Medica og
yngstur er Baldvin Örn sem útskrifast
sem stúdent frá Menntaskólanum við
Sund von bráðar. Barnabörnin eru
tvö, bæði að verða sex ára.
„Við Óli Már reyndum tvisvar að
flytja frá Ólafsfirði, en örlögin gripu
alltaf í taumana og við enduðum aft-
ur heima,“ segir hún. „Fyrst fluttum
við suður til Reykjavíkur og höfð-
um húsaskipti við konu í Breiðholt-
inu. Hún varð ástfangin á Ólafsfirði
og settist að þar. Þá fórum við heim.
Síðan fórum við til Akureyrar þar sem
Óli Már var í námi í rafeindavirkjun
og þar var ég svo heppin að næsti ná-
granni minn var glæsilegi herramað-
urinn Kristján frá Djúpalæk. Við vor-
um nýflutt inn þegar bankað var á dyr
og inn gekk þessi glæsilegi maður.
Hann bauð okkur velkomin og spurði
hvort við værum áskrifendur að ein-
hverju blaði. Það hafði verið til siðs í
húsinu að fólk skiptist á blöðum. Það
var því eiginlega hann sem var ábyrg-
ur fyrir því að ég fór í fyrstu keppnina
sem söngkona í Reykjavík.“
Sigurvegarar sitja ekki heima
Þá keppni sá Inga auglýsta í
Morgunblaðinu. Karókíkeppni í Öl-
veri í Glæsibæ. Inga hringdi í núm-
erið sem gefið var upp til skráning-
ar.
„Ágúst Héðinsson varð fyrir svör-
um og sagði mér að því miður væri
skráningu lokið. „Hvað, þú lætur
nú ekki sigurvegarann sitja heima!“
sagði ég og hann tók áskoruninni og
skráði mig í keppnina. Og ég sigr-
aði!“ segir hún og hlær við endur-
minninguna.
Árið var 1991 og þá fór Inga í
fyrstu utanlandsferðina sína. Sú ferð
var farin til Spánar og þar fann Inga
sér vinnu við að syngja á bar.
„Þetta var á Mallorca og síðar
þegar ég heimsótti mömmu í sum-
arhúsið hennar á Alicante-svæð-
inu sótti ég um að syngja á bar þar.
Sá maður sagðist ekki hafa neitt fyr-
ir mig, svo ég réði mig á barinn við
hliðina á. Þar var alltaf troðfullt!“
segir hún og hláturinn ómar um
íbúðina. „En eftir þetta varð ekki aft-
ur snúið, ég varð alveg sjúk í að ferð-
ast. Ég var svo heppin að fá vinnu
hjá kvikmyndagerðarfélaginu Zink
og ferðaðist víða með þeim við gerð
heimildarþátta. Þannig fékk ég tæki-
færi til að heimsækja Rio de Janeiro
í Brasilíu og Suður-Afríku. Það var
ógleymanleg upplifun en það sem
ég tók mest nærri mér var að sjá öll
ljóshærðu og bláeygðu börnin í Ríó
sem stóðu betlandi meðfram veg-
unum. Segir manni kannski eitthvað
um heimsóknir Evrópubúa á þessar
slóðir?“
Leiðir Ingu og eiginmannsins Óla
Más skildi fyrir sjö árum. Hún segir
þau þó „bestu vini í heimi“ og bæt-
ir við.
„Ég hef aldrei getað skilið það
hvernig fólk sem elskar hvort ann-
að út af lífinu, á saman börn og deil-
ir saman tuttugu og fimm árum eða
meira, getur allt í einu tekið upp á því
að virða ekki hvort annað viðlits. Við
Óli Már áttum yndisleg ár saman og
ég get nefnt dæmi sem lýsir honum
vel. Það sem háði mér miklu meira
en blindan var að ég er algjörlega lit-
blind. Ég slæ heimsmet í litblindu.
Svo viðkvæm var ég fyrir því að við
Óli Már höfðum verið gift á annað
ár þegar til ég trúði honum fyrir því.
Fimmtán árum síðar var hann enn
að spyrja mig álits um liti á málverk-
um sem hann var að mála!“
Faðmar að sér ókunnugt fólk
Inga hafði búið í tvö ár í Reykjavík
þegar hún uppgötvaði að hún ætti
rétt á að ferðast með leigubílum á
vegum ferðaþjónustu blindra.
„Það var verk Helga Hjörvars,“
segir hún. „En í tvö ár þvældist ég
um allt með strætisvagni og sá aldrei
númerið á vögnunum. Einu sinni
ætlaði ég með fjarkanum en lenti í
Hafnarfjarðarstrætó! Segðu svo að
maður lendi ekki í ævintýrum.... Svo
hef ég sest inn í bíla hjá bláókunn-
ugu fólki og faðmað það,“ segir hún
og hristist af hlátri.
Inga Sæland er óskaplega glöð
kona, það fer ekkert á milli mála. Sög-
urnar sem hún segir eru ekki brynja
til að komast af, henni er þetta eðlis-
lægt. Sjálf segir hún að dauði bróður
síns fyrir nítján árum hafi gjörbreytt
sér.
„Það urðu stakkaskipti á mér. Þá
áttaði ég mig á því að maður getur
aldrei kvatt neinn í þeirri vissu að
maður sjái manneskjuna aftur. Yngsti
sonur minn var nýfæddur þegar
Bjartsýni og bros
bjarga degi m
Inga Sæland söng sig inn í hjörtu lands-
manna í vetur. Hún á flottustu karókígræj-
ur landsins, nemur í lagadeild Háskóla
Íslands og segir ljónynjuna rísa upp í sér
þegar vegið er að mönnum og málleysingj-
um. Inga Sæland er hörkukona sem hefur
ekki látið blindu aftra sér frá því að ná
markmiðum sínum.