Fréttatíminn - 08.10.2010, Page 50

38 viðhorf Helgin 8.-10. október 2010
Ég viðurkenni að ég hef ekki alltaf verið
duglegur að ryksuga. Því gat ég ekkert sagt
þegar konan kom heim með sjálfvirka ryk-
sugu á dögunum, apparat sem hún sagði að
sæi hér eftir um að halda gólfum hreinum
og ryklausum. „Við þurfum ekkert að gera,“
fullyrti hún, „annað en að setja hana af stað
og svo sér hún um að ryksuga á meðan við
erum í vinnunni.
„Guð láti gott á vita,“ sagði ég og leyndi
vantrú minni á þessu tækniundri. Ég kíkti á
tækið sem var kringlulaga eins og búlduleitt
andlit. Það minnti mig á mynd af konu sem
ég sá forðum daga í sovésku áróðursriti frá
MÍR, Menningartengslum Íslands og Ráð-
stjórnarríkjanna, á traktor á þarlendu sam-
yrkjubúi. Undir myndinni af þessari stæði-
legu konu með eplakinnar stóð með augljósu
stolti: Olga á dráttarvélinni. Olgunafnið fest-
ist við þessa nýju vinnukonu á okkar sam-
yrkjubúi.
Eiginkona mín tók að sér að sjá um Olgu.
Hún hlóð hana rafmagni og setti stefnuvita
á sinn stað til að stýra ferðum hennar. Sölu-
maður ryksugunnar hafði lýst því fjálglega
að eftirleikurinn væri einfaldur. Tækið ynni
á því svæði sem stefnuvitarnir mörkuðu, það
bakkaði út úr ógöngum og sogaði til sín allt
tiltækt ryk.
Við fylgdumst með fyrstu ferðum Olgu
eins og barns sem er að stíga sín fyrstu skref
og það verður að segjast eins og er; ferðalag
hennar var jafn stefnulaust og smábarns.
Munurinn er hins vegar sá að barnið þrosk-
ast og nær tökum á ferðum sínum. Það sama
varð ekki sagt um Olgu. Hún virtist ekki
taka neinum framförum.
„Hún á að læra,“ sagði konan og hafði
það eftir sölumanninum að Olga lærði
af mistökum sínum. Ég dró það
í efa, sá ekki betur en hún væri
tröllheimsk. Sú búlduleita stímdi
á veggi og húsgögn, festist hér og
þar, brunaði fram og aftur eftir
sömu braut en lét aðra hluta gólfs-
ins ósnerta.
„Hún ryksugar verr en þú,“
sagði konan sem hafði bundið
svo miklar vonir við Olgu, „en
ég ætla að prófa að láta hana
ganga á morgun á meðan við
förum í vinnuna og sjá svo
til með þetta. Ég prófa hana
um leið og öryggiskarlinn er
farinn á morgun.“ Sá var
á vegum öryggisfyrir-
tækis og átti að setja
þjófavarnarkerfi í húsið.
      „Eru gæludýr á
heimilinu?“ spurði starfsmaður öryggis-
fyrirtækisins áður en hann hóf uppsetningu
kerfisins morguninn eftir að við prófuðum
Olgu. „Nei,“ sögðum við hjónin einum rómi,
„í okkar hús hefur enginn fjórfætlingur drep-
ið niður fæti síðan við losnuðum við Alla albí-
nóa, hamsturskvikindi sem dóttur okkar var
gefið fyrir margt löngu. Öryggismaðurinn
stoppaði okkur af, hafði greinilega takmark-
aðan áhuga á bleikeygum hamstri. Hann
útskýrði fyrir okkur að stilla þyrfti hreyfi-
skynjara kerfisins sérstaklega ef hundur eða
köttur væri á ferli í íbúðinni og kerfið á. Á því
var augljóslega engin þörf.
Að lokinni uppsetningu kenndi maðurinn
okkur á kerfið. Við meðtókum fræðsluna,
kláruðum úr kaffibollunum og gerðum okk-
ur klár til brottfarar. Áður en við læstum og
settum kerfið á leysti konan Olgu úr búri
sínu. Hún suðaði lítillega og gerði sig klára
til sinna verka. „Það verður ekki rykkorn
hérna þegar við komum heim,“ sagði konan,
bjartsýn á að Olga spjaraði sig þrátt fyrir
byrjunarerfiðleika gærdagsins.
Við áttum spölkorn ófarið í vinnuna þegar
vörður öryggisfyrirtækisins hringdi neyðar-
hringingu í farsíma konunnar. Ég sá að hún
fölnaði upp um leið og hún stundi, „já, við
komum strax.“
„Hvað er að?“ spurði ég.
„Það er einhver inni hjá okkur, það hefur
verið brotist inn,“ sagði konan á innsoginu.
„Það var eins gott að við fengum okkur þetta
öryggiskerfi.“
Við komum að húsinu á sama tíma og ör-
yggisvörðurinn renndi í hlað. „Farðu inn með
honum, ég bíð hér,“ sagði konan. „Ætti ég að
hringja á lögregluna?“ bætti hún við.
„Nei, hafi einhver farið inn hefur hann
örugglega forðað sér þegar djöfulgangurinn í
bjöllunni byrjaði,“ sagði ég og reyndi að bera
mig karlmannlega þótt röddin titraði örlítið.
Öryggisvörðurinn opnaði og slökkti á ólát-
um kerfisins. Ég fylgdi í humáttina. Saman
sáum við sökudólginn sem hafði ekki haft vit
á að forða sér þrátt fyrir ærandi bjölluhring-
inguna. Öryggisvörðurinn greip hann en ég
snerist á hæli og aftur út í bíl.
„Hún hamaðist á stólfæti, eins og hundur
á tík, og setti allt draslið í gang,“ sagði ég
óðamála um leið og ég reif upp bílhurðina
hjá konunni, „og það var einmitt þannig sem
kerfið nam hana – sem hund.“
„Hver var þetta?“ hrópaði konan skelkuð
og óttaðist hið versta.
„Nú, þessi Olga, en ekki hver!“
Olga
Jónas
Haraldsson
jonas@
frettatiminn.is
Alþjóðleg sviðslistahátíð í Reykjavík 8 – 10.október
Meðal sýninga laugardag og sunnudag
Ódauðlegt verk um samhengi hlutanna
Listasafni Reykjavíkur
laugardag kl 20
Ókeypis aðgangur
Eyjaskegg
Brimhúsinu við höfnina
laugardag kl 23
Miðasala við innganginn,
Aðeins 1.500 krónur
It ´s definitely a spirtual thing
Tjarnarbíó laugardag
kl 24 - á miðnætti
Ókeypis aðgangur
Teach us to outgrow our madness
Norðurpólnum, Seltjarnarnesi
Sunnudag kl 18
Miðasala við innganginn
Aðeins 2.000 krónur

Upplýsingar um allar sýningar á www.kedja.id.is
Heildardagskrá á www.tjarnarbio.is
Y firstandandi vika hefur verið athyglisverð. Það er ekki til-viljun að mótmælin á Austur-
velli síðastliðið mánudagskvöld voru
þau fjölmennustu frá því að efnahags-
hrunið dundi yfir. Það er mikilvægt
að átta sig á því hvað er að gerast og
hvers vegna. Á mánudagskvöldið
mátti sjá þverskurð þjóðarinnar
saman kominn á Austurvelli, fólk á
öllum aldri, úr öllum stéttum og þjóð-
félagshópum.
Það var ekki bara samsetning
hópsins sem var athygli verð heldur
einnig inntak mótmælanna. Mótmæl-
in strax í kjölfar hrunsins snerust að
stærstum hluta um að kalla menn til
ábyrgðar, að knýja á um breytta for-
ystu í stjórnmálum og sýna mótstöðu
gegn þeim efnahagslegu afleiðingum
sem hrunið hafði. Í dag standa enn
fjölmörg heimili frammi fyrir því að
eiga enga fjárhagslega framtíð og
fjöldi þeirra vex. Að auki fjölgar þeim
sem hafa misst þolinmæðina gagn-
vart því að það muni horfa til betri
vegar á næstunni. Það merkilegasta
er þó að sá hópur sem í þessari viku
hefur bæst í raðir mótmælenda eru
þeir sem hafa misst trúna á fram-
tíðarhorfurnar.
Skortur á framtíðarsýn
Efnahagshrunið var stórt og hafði í
för með sér margs konar vanda sem
var ekki auðleystur. Flestir skyn-
samir einstaklingar hafa þó haft
skilning á því að lausnir taki tíma og
sem betur fer missti þorri þjóðar-
innar ekki sjónar af því að til lengri
tíma litið væru horfur Íslands góðar.
Við eigum unga og tiltölulega vel
menntaða þjóð, við höfum fjárfest
í innviðum mennta- og heilbrigðis-
kerfis og eigum náttúruauðlindir
sem hæglega má nýta á skynsam-
legan og sjálfbæran máta. Því miður
hefur skortur á samvinnu og einingu
um framtíðarsýn meðal þingheims
og annarra ráðandi afla gert það að
verkum að æ fleiri efast um að hér
verði lífvænleg framtíð. Þess vegna
fjölgar mótmælendum.
Skortur á framtíðarsýn hefur graf-
alvarlegar afleiðingar í för með sér.
Það eru því miður alltof margir, ekki
síst þingmenn, sem halda því fram að
sökum aðsteðjandi vandmála höfum
við hvorki tíma til né efni á að spá í
framtíðina. Ég vil síst gera lítið úr
brýnum vanda sem krefst tafarlausr-
ar lausnar en ef menn setja lausnir
ekki í samhengi við langtímastefnu
og markmið er eins víst að önnur og
stærri vandamál fylgi í kjölfarið.
Það er afar brýnt að ákveða hvern-
ig við skilgreinum langtímaárangur
og hverjir séu lykilþættir þess að
hægt sé að byggja upp samfélag sem
nær árangri til lengri tíma. Takist
þetta, verður að sama skapi miklu
auðveldara að greina aðalatriðin frá
aukaatriðunum og augljósara hvern-
ig takast eigi á við skammtímavanda.
Sérhagsmunum þjónað
Stærsta vandamálið er þó að skamm-
tímahugsun er innbyggð í þankagang
Alþingis og stjórnmálamanna. Þar
snúast leikreglurnar um að ná skjót-
fengnum árangri, hvort sem er sem
einstaklingur eða flokkur, og færast
þannig ofar í goggunarröðina hjá
kollegum eða kjósendum. Auk þess
má ná enn skjótari frama með því að
þjóna sérhagsmunum valdamikilla
aðila. Þannig eru skammtímalausnir
og hagsmunagæsla verðlaunuð
en langtímalausnum ýtt til hliðar.
Því miður er niðurstaðan sú að þar
sem langtímasjónarmið skortir eru
líkurnar á raunverulegum árangri
og umbótum litlar. Þessu ástandi
mótmælir fólk nú.
Það er nokkuð ljóst að alþingi og
stjórnmálamenn ráða ekki við verk-
efnið. Til þess þurfum við fleiri aðila
að borðinu. Til að sameinast um
framtíðarstefnu og markmið þurfum
við að nýta þá hæfileika sem búa í
hæfu og skynsömu fólki sem ekki
er bundið sérhagsmunum. Einungis
þannig náum við að takast á við þær
áskoranir sem nútíð og framtíð búa
yfir.
Skammtímahugsun á Alþingi
Fleiri aðila að borðinu
Þóranna Jónsdóttir
framkvæmdastjóri samskipta &
viðskiptaþróunar Auðar Capital
Skortur á framtíðarsýn
hefur grafalvarlegar
afleiðingar í för með
sér.
Te
ik
ni
ng
/H
ar
i