Læknablaðið - 15.09.1983, Síða 54

224
LÆKNABLADID 69, 224-225, 1983
Gunnlaugur Snædal, Gunnar Biering, Helgi Sigvaldason, Jónas Ragnarsson
Fæðingar á íslandi 1972-1981, 7. grein:
FÆÐINGARRÖÐ BARNA
Einn af mörgum þáttum sem hafa veigamikil
áhif bæði á meðgöngu, fæðingu og burðar-
málsdauða er fæðingarröð barns (birth order).
Enginn veit fyrirfram hvernig gangur fæðing-
ar muni verða hjá frumbyrju. Pótt allur þorri
þeirra fæði eðlilega er sjálfsagt talið að
fylgjast vel með þeim bæði á meðgöngutíma
og í sjálfri fæðingunni. Frumbyrjur teljast því
til áhættuhóþa meðal barnshafandi kvenna.
Hins vegar eru miklar líkur á því að kona sem
fætt hefur eðlilega áður muni einnig fæða sín
næstu börn á eðlilegan hátt. Afbrigði eru
algengari hjá frumbyrjum en fjölbyrjum,
þ.e.a.s. þar til barnafjöldinn fer að nálgast
fyrsta tuginn, en þá fara vandkvæðin vaxandi á
ný. í síðari grein verður nánar rætt um áhrif
fæðingarraðar á burðarmálsdauða.
Vakin skal athygli á því að í þessari grein er
rætt um fæðingarröð barna, sem er þýðing á
»birth order«, enda er sþurt um fjölda áður
fæddra barna í fæðingartilkynningu. Hér er
því ekki átt við »parity«, sem hefur verið þýtt
sem fæðingafjöldi móður. Muninn á þessum
tveim hugtökum má skýra með tvíburafæð-
ingu, sem dæmi. Þá hækkar »birth order« um
tvo en »parity« um einn.
Tafla 1 sýnir fæðingarröð á íslandi árin
1972- 1981 í tveim fimm ára tímabilum. Frum-
byrjuhópurinn er jafn stór bæði tímabilin.
Taflan sýnir að fjöldi kvenna er fæðir annað
og þriðja barn hefur vaxið nokkuð á síðara
tímabilinu, bæði raunverulega og hlutfallslega,
en eftir það fer dæmið að snúast við. Fjórbyr-
jur eru nú nokkru færri, talsverð fækkun er á
konum sem eiga sitt fimmta barn og helmings-
fækkun hjá konum sem eiga sjötta barn eða
síðara. Ekki er getið fæðingarraðar hjá 203
konum á fyrra tímabilinu en hennar er getið
hjá öllum í fæðingartilkynningum 1977-1981.
Þetta sýnir að skráningin er nú betri en áður
var.
Mynd 1 sýnir skiptingu lifandi fæddra eftir
fæðingarröð, frá 1961 til 1980, samkvæmt
upplýsingum Hagstofunnar. Árin 1961-65 voru
50 % fæðandi kvenna að eiga sitt fyrsta eða
annað barn en 1976-80 var þannig ástatt fyrir
69 % kvenna. Á sama tíma hefur hlutfall
þeirra kvenna sem voru að eiga sitt sjötta
barn eða síðara lækkað úr 9,4 % 1 1,7 %.
Fylgst hefur verið með því hvernig konur
Tafla 1. Fæðingarröð íslenskra barna, 1972-1981.
Fæðingarröð 1972-1976 1977-1981
1. barn 8.232 38,2 % 8.094 38,1 %
2. barn 6.161 28,6 % 6.486 30,5 %
3. barn 3.799 17,6 % 4.122 19,4 %
4. barn 1.833 8,5 % 1.666 7,9 %
5. barn 830 3,9 % 532 2,5 %
6. barn eða síðara 697 3,2 % 326 1,6 %
Alls 21.552 100,0 % 21.266 100,0 %
Ekki getið 203 0
Alls 21.755 21.266
Mynd 1.
Skipting lifandi
fæddra eftir
fæðingarröð
barna (birth
order),
1961-1980.