Læknablaðið - 15.09.1991, Blaðsíða 8

252
LÆKNABLAÐIÐ
í baki. Hægt er að taka sneiðmyndir af því
liðbili þar sem brjósklosið er talið liggja.
Sneiðmyndatækið sýnir einnig allvel hvort
beingerð þrengsli klemma að taugarótum.
Sá er þó munurinn, að við mænumyndatöku
sjást allar mjóbaksrætumar og betri yfirsýn
fæst yfir aðra sjúkdóma sem geta gefið svipuð
einkenni, eins og til dæmis æxli í mænugangi.
Síðan komu skurðsmásjámar til sögunnar og
voru notaðar fyrst við brottnám á brjósklosi
á árunum 1977-1978 (2). Æ síðan hefur
þessari aðferð vaxið fiskur um hrygg og
sífellt bætast fleiri taugaskurðlæknar í hópinn,
sem nota skurðsmásjá við þessar aðgerðir.
Aðgerðinni, eins og hún er framkvæmd á
Borgarspítalanum, skal nú lýst nánar.
Fyrir allar okkar aðgerðir á baki eru
gerðar mænumyndatökur, eða teknar
tölvusneiðmyndir. í aðgerðinni er gerður
stuttur skurður, hálfönnur til tvær
fingurbreiddir á lengd í mjóbakið á móts við
viðkomandi hryggtinda, annaðhvort í miðlínu
eða rétt utan við miðlínu. Aðeins hluti af
viðkomandi liðbogaþynnu er frílagður og
síðan kringtf*) úr þeim dálítið, til að komast
að bogabandinu (lig. flavum). Þegar komið
er inn úr bogabandinu, ber mænusekkinn
og viðkomandi rót fyrir augu. Leitað er að
brjósklosinu, það fjarlægt og allur laus vefur
fjarlægður úr liðbilinu.
Notkun skurðsmásjárinnar gerir það að
verkum, að húðskurðurinn getur verið
mjög stuttur. í djúpinu sjást svo allir vefir
mjög vel og því er auðveldara að hlífa
þeim við hnjaski, þannig er minni hætta
á örvefsmyndun síðar. Hinsvegar er enn
lítið hægt að gera til að fyrirbyggja að nýtt
brjósklos geti orðið til, en slíkt gerist í stöku
tilfellum.
Ljóst er að þær breytingar sem verða í
mjóbaki manna með aldrinum, verða ekki allar
læknaðar með aðgerð. Það kemur því ekki á
óvart, þótt hluti sjúklinganna hafi bakverki og
jafnvel verki sem leiða ofan í fót, eftir aðgerð
sem er tæknilega vel heppnuð. Verkimir í
fætinum geta verið vegna örvefsmyndunar
við taugina, en engin leið er að segja til um
hvort sjúklingur hefði verið betri án aðgerðar,
því vitað er að brjósklosið sjálft getur aflagað
taugina og valdið þar verulegri örvefsmyndun
(7). Einnig er vitað, að þegar frá líður er lítill
munur á sjúklingum hvort sem þeir hafa verið
skomir upp eða ekki við brjósklosi í mjóbaki
(8).
En hver er þá tilgangurinn með aðgerð? Hann
er sá, að með því að fjarlægja brjóskið og
aflétta þannig þrýstingi og togi á taugina
snarbatnar líðan sjúklingsins í flestum
tilfellum.
Hér er því verið að meðhöndla fólk sem er
þungt haldið af verkjum og það fær strax
sýnilegan bata af aðgerðinni. Hins vegar
er mjög mikilvægt að aðgerðin sé sem
nákvæmust og ekkert sé gert sem geti skaðað
eða veikt þá vefi sem eru hlutar af stoðkerfi
hryggjarins. Þessu markmiði teljum við okkur
ná með því að nota skurðsmásjána.
Erlendir höfundar telja að skurðsmásjáraðgerð
á brjósklosi í baki nái tilgangi sínum á
sambærilegan hátt og venjulegt þynnunám
(laminectomy), þ.e.a.s. fjarlæging á
brjósklosinu og þeim lausa bandvef sem
næst úr liðbilinu, en að auki tala menn um
styttri legutíma, þar sem aðgerðin feli í sér
minna inngrip en venjulegt þynnunám og að
minni skerðing verði á beini, vöðvafestum
og bandvef og því hugsanlega minni hætta á
bakvandamálum síðar meir (9,10).
SUMMARY
A self-evaluation request form was sent to 170
patients operated on for lumbar disc hemiation
by microsurgical technique, from June 1, 1981
to December 31, 1984. One hundred forty six
patients replied. Of those 86% rated themselves
good to excellent and none rated him-/herself
worse. 81.5% retumed to former job, but 18.5%
had to change jobs because of back symptoms.
There was no significant difference between heavy
labourers and those who held light jobs. Women
fared significantly worse than men. Of those who
had residual pain 78% had leg pain but 22% had
back pain only, 6 patients had to be reoperated for
recurrent disc.
(*): að kringja: að klippa bogadregna ræmu úr
hálsmáli o.fi., hér notað um það hvemig tekið
er úr brúnum liðbogaþynna til að komast inn í
mænugöngin. íslensk orðabók Menningarsjóðs,
1963.