Læknablaðið - 15.09.1991, Blaðsíða 15

L/EKNABLAÐIÐ 1991; 77: 257-9.
257
Arthur Löve
NÝ HERPESVEIRA: HERPES 6
INNGANGUR
Arið 1986 uppgötvaðist af tilviljun ný herpes-
veira í mönnum. Frumuskemmdir, þ.e.
risafrumumyndanir sáust í eitilfrumuræktunum
(lymphocytum) frá sjúklingum með
ýmis eitlaæxli og einnig eyðni (1,2). í
rafeindasmásjá sáust eindir, sem líktust
mjög herpesveirum, en mótefni gegn öðrum
þekktum herpesveirum hvörfuðust ekki
við þessa nýju veiru. Kjamsýrurannsóknir
leiddu ekki heldur í ljós þekkta herpesveiru.
Var því talið að um nýja herpesveiru væri
að ræða. Var nýja veiran fyrst einangruð
frá B-eitilfrumum og því fyrst nefnd
»human B cell lymphotropic virus«
(HBLV), en síðar kom í ljós, að veiran vex
í ýmsum frumum, ekki síst í T-eitilfrumum,
blóðflögumæðrum (megacaryocytum),
taugatróðfrumumæðrum (glioblastomafrumum)
og líklega bandvefsfrumum (3). Var nafninu
þá breytt í herpesveira 6 (»human herpes virus
6«) (HHV-6) (4).
Sameiginleg einkenni herpesveira
eru: líkt útlit í rafeindasmásjá, svipuð
sameindalíffræðileg margföldunaraðferð og
sá eiginleiki þeirra að valda leyndum (latent)
sýkingum (5), en sá þáttur skiptir mestu máli í
sjúkdómsmyndun þeirra. Er þá veirukjamsýran
alltaf til staðar í líkamanum eftir sýkingu,
en framleiðsla á veirum er aðeins öðru
hverju í tímabilum endurvakningar. Bestu
dæmi um þetta eru herpes áblástursveira
á vör (herpes simplex) og hlaupabóla
með ristil sem endurvakningarástand. Þær
niðurstöður að hægt sé að koma HHV-6
vexti af stað úr eðlilegum B-eitilfrumum og
að veirukjamsýrurnar séu til staðar í illkynja
Frá rannsóknastofu Fláskólans í veirufræöi, Ármúla 1a,
Reykjavík.
frumum af B-eitilfrumustofni þykja benda til
þess að veiran geti verið í leyndu ástandi í
þessum frumum (5).
Þegar ný veira uppgötvast vaknar alltaf sú
spuming, hvort og hvaða sjúkdómi hún valdi.
Ymsar tilgátur hafa komið fram um HHV-
6 og eru sumar sennilegar og aðrar ekki.
Utbrotasjúkdómar í bömum eru nokkrir og
tveir voru löngum af óþekktum orsökum,
þ.e. faraldsroði (erythema infectiosum,
íifth disease) sem í ljós hefur komið að
dvergveira (parvovirus B19) veldur (6) og
roseola infantum (exanthem subitum, sixth
disease), sem nú er talið að HHV-6 valdi.
Einnig er líklegt að HHV-6 geti valdið
einkimingasóttarlíki (mononucleosis-like
syndrome) og lifrarbólgu.
1. Roseola infantum: Roseola infantum
er ekki alvarlegur sjúkdómur, en hiti getur
verið allhár (39-41 °C). Oft er bólga í koki
og stækkaðir eitlar aftan til á hálsi. Hitinn
stendur venjulega í þrjá til fimm daga og eru
hitakrampar allalgengir. Þegar hiti lækkar
byrja útbrotin, sem standa í einn til tvo
daga. Þau byrja fyrst á hálsi og bol, en geta
dreifst um allan líkamann. Sýnt hefur verið
fram á sértækt IgM svar og hækkandi IgG
mótefni gegn HHV-6 í sjúklingum með
roseola infantum (7,8). Einnig eru ræktanir
á HHV-6 úr blóðfrumum sjúklinga með
roseola infantum auðveldar, en eru að jafnaði
erfiðar, ef um gamla sýkingu er að ræða.
Hins vegar hefur skilyrðum Kochs ekki verið
fullnægt hvað varðar orsakasamhengi HHV-
6 og roseola infantum, þar sem tilraunir á
mönnum (eða dýrum) hafa ekki verið gerðar.
Þær hafa hins vegar verið gerðar í sambandi
við faraldsroða, þar sem fólk var sýkt í
tilraunaskyni og fékk einkennandi sjúkdóm
(9).