Læknablaðið - 15.01.1994, Blaðsíða 13

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80; 3-11
3
Hildur Thors1), Helgi Sigurðsson2), Einar Oddsson1), Bjarni Þjóðleifsson1)
KÖNNUN Á NOTKUN MAGASÁRSLYFJA
MEÐAL ÍSLENDINGA
ÁGRIP
Notkun lyfja við sársjúkdómi í
meltingarfærum er nú um 20 DDD/1000
íbúa/dag, sem er tvisvar til þrisvar sinnunt
ineira en á hinum Norðurlöndunum. Tilgangur
þessarar rannsóknar var að kanna hvernig
íslenskir læknar ávísa magalyfjum og
hugsanlega að finna ástæður fyrir þessari
miklu notkun. Lyfseðlar á magasárslyf (ATC
llokkur A02B) í aprílmánuði 1991 voru
kannaðir. Öll apótek á Islandi, nema eitt, tóku
þátt í rannsókninni og upplýsingar fengust
um allt að 90% lyfjaávísana á magalyf.
Lyfjafræðingar skráðu, af lyfseðlunum,
upplýsingar um aldur og kyn sjúklings,
sérgrein læknis, sérlyfjaheiti, magn og skammt
lyfsins. Skráðar voru upplýsingar af 2021
lyfseðli og samkvæmt þeim var notkun
magasárslyfja 15,4 DDD/1000 íbúa/dag í apríl
1991. Samkvæmt þessum upplýsingum nota
1,54% Islendinga magalyf á hverjum tíma.
Hámarksnotkunin er hjá aldurshópnum 70-79
ára, 2,91%. H,-blokkar voru notaðir í 79%
tilvika, ómeprazól í 17% tilvika og önnur lyf
í 4% tilvika. Ritun lyfseðla skiptist þannig að
65% voru frá heimilis- og heilsugæslulæknum,
15% frá meltingarsérfræðingum, 14%
frá öðrum læknum og 6% voru merktir
sjúkrahúsum. Sjúklingar sem sóttu lyfið
sjálfir í apótekið voru beðnir um að svara
spurningum um ástæður lyfjanotkunarinnar,
fyrri lyfjatökur og rannsóknir. Sjúklingar sem
svöruðu spurningunum voru 1131 (56%).
Einungis 1% sjúklinganna vissu ekki hvers
vegna þeir fengu magalyfið, 30% sögðu
ástæðu lyfjanotkunarinnar vera sársjúkdóm,
29% brjóstsviða, 21% magabólgur, 9%
meltingaróþægindi og 7% vegna aukaverkana
annarra lyfja. Af sjúklingum höfðu 67% verið
rannsakaðir en 33% fengu lyfið eftir viðtal
við lækni eingöngu. Notkun magalyfja við
Frá 'llyflækningadeild Landspítalans, 2)Pharmaco.
Fyrirspurnir, bréfaskipti: Bjarni Þjóðleifsson, lyflækningadeild
Landspítalans, 101 Reykjavík.
sársjúkdómum virðist vera vel undirbyggð
en ætla má að rúmlega 40% af notkuninni sé
við meltingarónotum eða illa skilgreindum
sjúkdómum (non-ulcer dyspepsia).
INNGANGUR
Fyrsti H,-blokkinn, címetidín, kom á
markað árið 1976 og varð á næstu árum
mikið notaður við sársjúkdómi og öðrum
sýrutengdum sjúkdómum í meltingarfærum.
Fleiri H,-blokkar, prótónupumpu blokkar,
slímhimnuverndandi lyf og prostaglandín lyf
hafa síðan bæst í flokk lyfja við sársjúkdómi
(ATC A02B). Á árunum 1980-1990 urðu
töluverðar breytingar á fylgikvillum og
dánartíðni af völdum sársjúkdóma. Notkun
H,-blokka varð aðalmeðferðin. Árangur
þessarar meðferðar varð greinileg fækkun á
valaðgerðum vegna sársjúkdóma (1-5). Áhrif
H,-blokka á bráðatilvik sársjúkdóms eru hins
vegar óljós. Nokkrar rannsóknir hafa sýnt
minni tíðni holsára og blæðandi sára (6-10) en
aukin notkun BEYGL (bólgueyðandi gigtarlyf)
hjá eldra fólki getur haft áhrif á heildartíðnina
(5,11-13). Rannsóknir í Skotlandi hafa sýnt
svæðisbundna fækkun fylgikvilla sársjúkdóms
sem hugsanlega má skýra með mismunandi
notkun H,-blokka (14,15). Dánartíðni vegna
sársjúkdóma lækkaði í Evrópu á árununt
1980-1990, mun meira í V-Evrópu en í A-
Evrópu. Að minnsta kosti hluta mismunarins
má skýra með mismunandi notkun H,-blokka
(16).
Magasárslyf eru notuð við ýmsurn öðrum
sjúkdómum svo sem meltingarónotum
(non-ulcer dyspepsia), brjóstsviða og til að
vega á móti aukaverkunum annarra lyfja.
Upplýsingar um það hvernig þessi lyf eru
raunverulega notuð í mismunandi löndum eru
af mjög skornum skammti. Upplýsingar um
heildarnotkun magasárslyfja eru fáanlegar í
sumum löndum (17) en ekki öðrum.
Magasárslyf eru mikið notuð á íslandi.