Læknablaðið - 15.01.1994, Side 25

LÆKNABLAÐIÐ
15
hluta holæðar (vena cava), í nýrnabláæð eða
greinum hennar. Dreifing meinvarpa til líffæra
var athuguð og hversu oft væri um að ræða
stakt meinvarp (solitary metastasis).
Sjúklingunum var skipt í tvo hópa, hóp A og
hóp B, eftir því hvernig þeir greindust. í hópi
A voru sjúklingar sem greindust með einkenni
sem rekja mátti til nýrnafrumukrabbameinsins.
I hópi B voru sjúklingar sem greindust fyrir
tilviljun, oftast í kjölfar myndrannsókna
(nýrnamynd, ómun, tölvusneiðmynd) eða
aðgerða á kviðarholi. Hjá sjúklingum með
einkenni (hópur A) var skráð tímalengd frá
því fyrstu einkenni gerðu fyrst vart við sig
uns greining var gerð. Ekki reyndist unnt að
meta sjúklingatöf (patient’s delay) og læknatöf
(doctor’s delay) enda um afturskyggna
rannsókn að ræða.
Við tölfræðilega útreikninga var beitt kí-
kvaðrötum og t-prófi. Breytingar á nýgengi
voru reiknaðar með svokölluðu »time-trend«
prófi (6). Tölfræðilegt marktækni miðast við
p-gildi <0,05. Gefin eru upp meðaltöl og
staðalfrávik.
NIÐURSTÖÐUR
Aldursstaðlað nýgengi nýrnafrumukrabba-
rneins á Islandi á rannsóknartímabilinu var
10,5/100.000 karlar og 6,8/100.000 konur
á ári. Þar eru auk þeirra sem greindust á
lífi (n=408, þar af fimm bleikfrumuæxli)
tekin með æxli sem greindust við krufningar
(n=69). Mynd 2 sýnir aldursstaðlað
nýgengi á rannsóknartímabilinu. Fjölgun
verður á heildarfjölda krabbameina (með
auknum mannfjölda) en ekki varð marktæk
breyting á aldursstöðluðu nýgengi á
Tafla I. Einkenni sjúklinga með nýmafrumukrabbamein á
íslandi 1971-1990. (n=334)*).
n (n/334)
Verkur í síöu/kviöi .................. 186 56%
Fyrirferð í kviöi...................... 27 8%
Blóð í þvagi (macroscop/sM) .......... 150 45%
Verkur, fyrirferð, blóðmiga (triad) .... 4 1,2%
Þyngdartap ............................. 94 28%
Blóðskortseinkenni...................... 82 25%
Hiti.................................... 38 11%
Einkenni beinmeinvarpa................. 27 8%
Einkenni lungnameinvarpa........... 13 4%
Einkenni eitilmeinvarpa............ 5 2%
Hækkaður blóðþrýstingur............ 2 0,6%
Rauðkornafjölgun (Erythrocytosis) .. 1 0,3%
Tlmabil
Mynd 3. Timalengd frá fyrstu einkennum þar til
greining er gerð hjá sjúklingum sem greindust með
nýrnafrumukrabbamein á Islandi 1971-1990. (n=312, 74
sjúklingar greindir fyrir tilviljun eru ekki hafðir með.)
rannsóknartímabilinu. Hlutfall karla og kvenna
hélst svipað á tímabilinu.
Hópur A taldi 334 sjúklinga (82%).
Algengustu einkenni eru sýnd í töflu I. Alls
höfðu 56 sjúklingar einkenni meinvarpa.
Hópur B taldi 74 sjúklinga (18%) sem allir
voru greindir fyrir tilviljun. Algengasta
orsök tilviljanagreiningar var nýrnamynd
(49%) sem gerð var vegna uppvinnslu á
sjúkdómum í neðri þvagvegum. Einnig
greindust nokkur æxli í kjölfar uppvinnslu
á smásærri blóðmigu (hjá sjúklinguni án
einkenna nýrnafrumukrabbameins) (11%) og
við aðgerðir á kviðarholi (9%).
Mynd 3 sýnir tímalengd einkenna fyrir
greiningu. Aðeins 17% sjúklinga (53/312)
höfðu haft einkenni skemur en viku fyrir
greiningu. Vöru það oftast sjúklingar með
skyndilega blóðmigu eða bráða kviðverki.
Flestir (152/312, (49%)) höfðu haft einkenni
í meira en þrjá mánuði áður en þeir greindust.
Meðalgildi blóðrauða við greiningu var 118,1
g/L (staðalfrávik 39,38 g/L, bil 60-205 g/L)
og sökks 43,9 mm/klst (staðalfrávik 39,5
mm/klst., bil 1-168 mm/klst.). Um það bil
15% sjúklinga höfðu blóðrauða <100 g/L
og 40% <120 g/L við greiningu. Meirihluti
sjúklinga (59%) hafði sökk innan við 20
mm/klst. og heldur færri, eða rúmur helmingur
sjúklinganna (52%), smásæja blóðmigu.
í langflestum tilvikum (314/388) var
æxlið greint með nýmamynd (81%), aðrar
rannsóknir leiddu sjaldnar til greiningar
*) Sjúklingur getur haft fleiri en eitt einkenni.