Læknablaðið - 15.02.1994, Blaðsíða 5

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80: 49-56
49
Tómas Guðbjartsson, Guðmundur V. Einarsson, Jónas Magnússon
NÝRNAFRUMUKRABBAMEIN Á ÍSLANDI
1971-1990: Stigun og lífshorfur - Klínísk
rannsókn á 408 tilfellum
ÁGRIP
Nýgengi nýrnafrumukrabbameins er mjög
hátt á Islandi. Ekki er þekkt á hvaða stigi
sjúklingarnir greinast hér á landi né hvernig
þeim reiðir af eftir greiningu. Erlendis
greinast sífellt fleiri sjúklingar fyrir tilviljun
með nýrnafrumukrabbamein, aðallega
vegna vaxandi notkunar ómskoðana og
tölvusneiðmynda við rannsóknir á kviðarholi.
Tilgangur rannsóknar okkar var aðallega
tvíþættur. Annars vegar að kanna lífshorfur
sjúklinga með nýmafrumukrabbamein hér á
landi og hins vegar að athuga hvort aukning
hefði orðið á fjölda tilviljanagreindra æxla og
kanna hugsanleg áhrif tilviljanagreiningar á
lífshorfur.
Afturskyggn klínísk rannsókn var gerð á
öllum sjúklingum sem greindust á lífi með
nýrnafrumukrabbamein á Islandi árin 1971 -
1990, alls 408 sjúklingum. Sérstaklega var
athugað á hvaða stigi (Robson) sjúkdómsins
sjúklingarnir greindust. Reiknaðar voru
lífshorfur fyrir hvert stig og fjölbreytugreining
notuð til að kanna forspárgildi ýmissa þátta
fyrir lífshorfur sjúklinga. Einnig var athugað
með hvaða hætti sjúklingar greindust fyrir
tilviljun, stigun þeirra og áhrif á lífshorfur.
Af 408 sjúklingum greindust 334 (82%) vegna
sjúkdómseinkenna en 74 fyrir tilviljun (18%),
15% fyrri 10 ár rannsóknartímabilsins og 20%
á þeim síðari. Á stigi I og II greindust 176
sjúklingar (43%) en 155 (38%) á stigi IV.
Fimm ára lífshorfur voru 76% fyrir stig I
en 11% fyrir stig IV. Hár aldur (p<0,001),
lágur blóðrauði (p=0,004) og hækkað sökk
við greiningu (p=0,004) drógu marktækt úr
lífshorfum. Greiningarár hafði hins vegar
ekki forspárgildi (p=0,466) fyrir lífshorfur.
Frá handlækninga- og þvagfæraskurðdeild Landspltalans,
læknadeild Háskóla íslands.
Bréfaskipti, fyrirspurnir: Tómas Guðbjartsson,
handlækningadeild Landspítalans, 101 Reykjavík.
Þegar tekið hafði verið tillit til stigunar virtist
ekki skipta máli hvað horfur snertir hvort
sjúklingur greindist fyrir tilviljun eða ekki
(p=0,383).
Við ályktum að horfur sjúklinga með
nýrnafrumukrabbamein hérlendis séu
sambærilegar við horfur sjúklinga í
nágrannalöndum okkar. Sjúklingar sem
greinast fyrir tilviljun hafa umtalsvert betri
horfur en aðrir sjúklingar þvf æxli þeirra
eru á lægri stigum við greiningu. Aukning
á fjölda æxla sem greinast fyrir tilviljun
hefur verið lítil. Lífshorfur sjúklinga með
nýrnafrumukrabbamein á Islandi hafa ekki
batnað síðustu tvo áratugi. Til þess að bæta
lífshorfur verður að greina sjúklingana fyrr og
á lægri stigum.
INNGANGUR
Greining nýrnafrumukrabbameins*) getur
verið erfið því að einkenni sjúkdómsins eru
oft lítil eða engin. Við greiningu hafa allt að
40% sjúklinganna meinvörp (1). Forsenda
lækningar hefur hingað til verið brottnám
æxlis með skurðaðgerð. Þrátt fyrir nýjungar
í lyfjameðferð hefur meðferð sjúklinga með
meinvörp borið takmarkaðan árangur og má
reikna með að innan við 10% sjúklinga með
meinvörp lifi í fimm ár frá greiningu (2-6).
Hins vegar má gera ráð fyrir að 60-80%
sjúklinganna lifi í fimm ár ef sjúkdómurinn
er staðbundinn og æxlið fjarlægt með aðgerð
(2-8).
Erlendar rannsóknir benda til þess að nú
greinist fleiri nýrnafrumuæxli fyrir tilviljun
en áður (I-2,6,9-11,12-15). Til dæmis hafa
*) Til nýrnakrabbameina (carcinoma renis) teljast
nýrnafrumukrabbamein, nýrnaskjóðuæxli og Wilmsæxli.
í þessari grein er nýrnafrumukrabbamein eingöngu
notað yfir adenocarcinoma renis = renal cell carcinoma
en bleikfrumuæxli (oncocytoma) eru einnig talin með
nýrnafrumukrabbameini.