Læknablaðið - 15.02.1994, Blaðsíða 21

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80: 63-68
63
Þórólfur Guðnason, Ólöf Jónsdóttir, Margrét Hreinsdóttir
ÞVAGFÆRASÝKINGAR HJÁ BÖRNUM -
GILDI POKAÞVAGS
ÁGRIP
Þvagfærasýkingar hjá ungum börnum eru
algengar. Omeðhöndlaðar þvagfærasýkingar
geta leitt til varanlegra nýrnaskemmda og
annarra alvarlegra sjúkdóma síðar á ævinni.
Þar sem erfitt er að fá þvagsýni hjá ungum
bömum, eru oft notaðir pokar til þvagsöfnunar
hér á landi hjá yngstu börnunum.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
gildi pokaþvags til greiningar þvagfærasýkinga
hjá bömum.
Á sjö mánaða tímabili voru þvagsýni
frá 100 börnum yngri en tveggja ára
rannsökuð á framvirkan hátt á Bamaspítala
Hringsins án tillits til innlagnarástæðu eða
sjúkdómsgreiningar. Þvagfærasýking var
staðfest hjá sjö bömum en hjá 30 börnum
var pokaþvagið inengað af utanaðkomandi
bakteríum. Bestu rannsóknaraðferðir á
pokaþvagi til að spá fyrir um sýkingu
voru talning baktería og hvítra blóðkorna
í smásjá (r2: 0,42 og r^A: 0,15, p<0,05)
en ræktun bætti mjög litlu þar við (r^A:
0,03, p<0,05). Ef miðað var við fjölda
baktería > 100.000 í ml pokaþvags, var
jákvætt forspárgildi ræktunar einungis 46%
en neikvætt forspárgildi 99%.
Alyktun: Pokaþvag hefur lítið gildi til
greiningar þvagfærasýkinga hjá ungum
börnum. Til að staðfesta þvagfærasýkingu
hjá ungum börnum er nauðsynlegt að rækta
ástungu- eða þvagleggsþvag. Hins vegar
útilokar neikvæð ræktun pokaþvags nánast
þvagfærasýkingu.
INNGANGUR
Tíðni þvagfærasýkinga hjá bömum á Islandi
er ekki þekkt. Erlendar rannsóknir hafa
Frá Barnaspítala Hringsins, Landspítalanum. Fyrirspurnir og
bréfaskriftir: Þórólfur Guðnason, barnalæknir, Barnaspítala
Hringsins, Landspítalanum, 101 Fteykjavík.
sýnt, að allt að 3% stúlkna og 1% drengja
fá eina eða fleiri þvagfærasýkingar á fyrstu
11 ámm ævinnar (1). Hins vegar má búast
við að tíðnin sé eitthvað hærri, þar sem
þvagfærasýkingar hjá börnum eru oft
einkennalausar og greinast því ekki (2-6).
Þvagfærasýkingar em algengastar hjá
yngstu börnunum en verða fátíðari fram að
unglingsárum en þá eykst tíðnin á ný (1,3,5-
8).
Ómeðhöndlaðar þvagfærasýkingar geta leitt
til varanlegra nýrnaskemmda, nýrnabilunar
og/eða háþrýstings síðar á ævinni (2,9-11).
Einkum virðist ungum bömum vera hætt við
að fá nýrnaskemmdir (7,12,13) enda er allt að
helmingur þeirra með ýmsa meðfædda galla
á þvagfærunum sem auka verulega líkur á
nýmaskemmdum (3,14,15).
Greining þvagfærasýkinga byggir á niðurstöðu
þvagræktunar. Oft er erfitt að fá þvagsýni til
rannsóknar hjá ungum börnum og em því oft
notaðir til sýnatöku hjá þessum aldurshópi
(< tveggja ára) sérhannaðir, sótthreinsaðir
pokar sem festir eru yfir þvagrásarop
barnanna. Þrátt fyrir að reynslan hafi sýnt,
að varhugavert sé að treysta jákvæðri ræktun
pokaþvags vegna mengunar utanaðkomandi
sýkla, eru slíkir pokar mikið notaðir hér á
landi. Hins vegar ber rannsóknum ekki saman
hversu mikil hættan á mengun er (16,17).
Tilgangur þessarar rannsóknar var að kanna
gildi pokaþvags til greiningar þvagfærasýkinga
hjá ungum íslenskum börnum.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Öll börn sem uppfylltu skilyrði fyrir þátttöku í
þessari rannsókn voru rannsökuð á framvirkan
hátt á ungbamadeild (13E) Bamaspítala
Hringsins, Landspítalanum. Þau voru öll
rannsökuð án tillits til innlagnarástæðu eða
sjúkdómsgreiningar.