Læknablaðið - 15.05.1994, Qupperneq 38

202
LÆKNABLAÐIÐ
unglingum. Gerðist það um líkt leyti víða um
lönd.
í New York var stofnaður The Hospital for
Ruptured and Crippled 1863, og 1866 var
stofnað The New York Orthopedic Dispensary.
í Danmörku var Samfundet og Hjemmet for
Vanföre stofnað 1872 og Eugeniahemmet í
Stokkhólmi 1882.
í fyrstu var aðeins um að ræða æfingameðferð
og umbúðir. Ef svo bar við að gerð var
skurðaðgerð á sjúklingi var leitað til kírúrga
með það.
Undir aldamótin og upp úr því fara læknar
þessara stofnana sjálfir að gera aðgerðir þegar
þurfa þótti og fór það hraðvaxandi eftir því
sem leið á öldina. Kom brátt að því að þeir
skildu sig frá öðrum kírúrgum og stofnuðu
eigin félög.
Die Deutsche Gesellschaft fúr Orthopadische
Chirurgie var stofnað 1901. The British
Orthopaedic Association 1918, og í september
1919 er Nordisk Ortopædisk Forening stofnað
í Gautaborg.
I október 1929 er svo stofnað Société
Internationale de Chirurgie Orthopedique.
Fyrsti formaður þess félagsskapar var Sir
Robert Jones, en varaformenn Gocht í Berlín
og Vittorio Putti í Bologna.
Árið 1913 hafði orþópedíu vaxið svo
fiskur um hrygg að settur var kennarastóll
í þeim fræðum í Stokkhólmi, sá fyrsti á
Norðurlöndum, og settist Patrick Haglund
fyrstur manna á hann.
Rísa nú upp orþópedaspítalar víðs vegar um
Vesturlönd, og hefir þróunin orðið sú, að
orþópedían er farin að skiptast í undirgreinar.
Gangur þessara mála var svipaður á Islandi
og annars staðar, nema allt var seinna á ferð
hér sakir fátæktar og fámennis. Hefði og
illa notast af sérfræðingum vegna strjálbýlis
og erfiðra samgangna enda ekki nema einn
læknir sem stundaði sérfræðistörf fyrir
aldamót. Björn Olafsson varð kandídat 1888
og lagði stund á augnlækningar eftir nám
í Kaupmannahöfn. Hann var héraðslæknir
framan af en augnlæknir í Reykjavík frá
1. janúar 1894 og fékk til þess styrk úr
landssjóði. Hann varð skammlífur, dó 1909.
Olafur Gunnarsson.
I febrúar 1912 lauk bróðursonur hans, Ólafur
Gunnarsson (23.9.1885 - 15.1.1927), prófi
úr læknadeild Háskóla Islands. Að loknu
prófi sigldi hann til Hafnar eins og venja var.
Hann var kandídat á Friðriksbergsspítala í tvo
mánuði og á fæðingardeild og röntgendeild
Ríkisspítalans í átta inánuði, jafnframt
aðstoðarlæknir við Samfundet og Hjemmet
for Vanföre í 12 mánuði. Ekki hefir það verið
fullt starf, því hann var samtímis á tveimur
spítölum öðrum, samtals í 10 mánuði. Þar
hefir hann kynnst verklagi sem sniðið var að
orþópedíu og hugsunarhætti sem því fylgir.
Hann settist að í Reykjavík í október 1913 og
starfaði þar þangað til í september 1915 að
hann gerðist héraðslæknir í Miðfjarðarhéraði
og sat á Hvammstanga. Þar fékk hann
því til leiðar komið að héraðsbúar reistu
læknisbústað og sjúkraskýli.
Ólafi entist ekki heilsa og fór hann utan 1923
til þess að leita sér lækninga, en kom heim
jafnnær. Ekki er þess getið hver sjúkdómurinn
var, en af síðari gögnum má ætla að það hafi
verið magasár.
Héraðslæknar þurftu að vera harðduglegir
ferðamenn likt og landpóstar og hvorki gátu
þeir valið sér veður né færð. Er hætt við að
mörgum hafi orðið erfið ferðalög ofurefli er
þeir voru af léttasta skeiði.
Þegar Ólafur hafði ekki lengur heilsu til þess
að sinna héraðslæknisstörfum hvarf hann aftur