Læknablaðið - 15.11.1994, Blaðsíða 26

462
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
Önnur hugsanleg skýring á þessum nýgeng-
isbreytingum er aukinn fjöldi sérfræðinga í
innkirtlasjúkdómum sem kom til starfa á Is-
landi upp úr 1960 og þar með aukinn áhugi á
sjúkdómum í skjaldkirtli. Þar sem totukrabba-
mein getur verið mjög hægvaxandi sjúkdómur
er hugsanlegt að nokkurs konar kembileitar-
áhrif hafi komið fram á þessum árum.
Dánartíðni af völdum skjaldkirtilskrabba-
meins hefur farið marktækt lækkandi á athug-
unartímabilinu 1955-1990. Hér kemur væntan-
lega til bætt meðferð, en þar er um að ræða
betri árangur við skurðaðgerðir, meðferð með
geislavirku joði og tyroxín bælingarmeðferð.
Önnur skýring á lækkandi dánartíðni er lækk-
andi nýgengi villivaxtarkrabbameins. Þessi
þróun hefur einnig sést í nágrannalöndum okk-
ar (24). Með markvissari meðferð við sérhæfðu
skjaldkirtilskrabbameini er hugsanlegt að villi-
vaxtarkrabbameinum hafi fækkað en sýnt hef-
ur verið fram á að sérhæft krabbamein getur
breyst yfir í villivaxtarkrabbamein með tíman-
um (25).
í erlendum rannsóknum hefur komið fram
að skjaldbúskrabbamein eru illvígari en totu-
krabbamein. Hér á landi eru horfur sjúklinga
með þessar vefjagerðir sambærilegar. Skjald-
búskrabbameinum er oft skipt í tvo hópa eftir
vefjafræðilegu útliti. Annars vegar æxli sem
vaxa mikið ífarandi (widely invasive) og hins
vegar þau sem vaxa lítið ífarandi (minimally
invasive) þar sem horfur þeirra fyrrnefndu eru
talsvert verri en hinna. Langstærstur hluti
þeirra sjúklinga sem greinast með skjaldbús-
krabbamein á íslandi eru af síðarnefndu gerð-
inni og getur það skýrt góðar horfur þessara
sjúklinga í heild.
Allmargar rannsóknir á DNA innihaldi
skjaldkirtilsæxla hafa verið gerðar en fáar
þeirra hafa náð yfir fleiri en 100 sjúklinga. Nið-
urstöður rannsóknanna hafa verið mjög breyti-
legar, bæði hvað varðar hlutfall tvílitna og mis-
litna æxla í hinum ýmsu vefjagerðum skjald-
kirtilskrabbameina og einnig hvað varðar áhrif
DNA innihalds á horfur sjúklinga með skjald-
kirtilskrabbamein.
Niðurstöður þessarar rannsóknar sýna í
heildina lágt hlutfall mislitna æxla. í totu-
krabbameinum er hlutfall mislitna æxla lægst
og sýna flestar rannsóknir að undir 30% af
þessum æxlum eru mislitna en í okkar rann-
sókn var hlutfallið 9,7% (26). í skjaldbús-
krabbameinum er hlutfall mislitna æxla yfir-
leitt hærra en í totukrabbameinum og oftast á
bilinu 30-60% (27). í okkar niðurstöðum er
hlutfall mislitna æxla í skjaldbúskrabbamein-
um tiltölulega lágt eða 24,3%. Villivaxtar-
krabbamein eru yfirleitt mislitna og sýna rann-
sóknir að hlutfallið er 68-100% (28). í okkar
rannsókn var hlutfallið 78,6%. Þennan mikla
mismun milli rannsókna á fjölda mislitna æxla
eftir vefjagerðum er erfitt að útskýra en hugs-
anlega skýrist þetta út frá mismunandi túlkun á
niðurstöðum eða breytileika í aðferðum.
Það er nokkur fjöldi rannsókna sem styður
að DNA innihald æxlisfrumna í skjaldkirtils-
krabbameini hafi forspárgildi varðandi lífs-
horfur þessara sjúklinga og eru niðurstöðurnar
sums staðar notaðar til aðstoðar við að
ákvarða meðferð (5). Aðrar rannsóknir sýna
aftur á móti neikvæðar niðurstöður eins og
þessi rannsókn en DNA innihald og S-fasi
sýndu ekki sjálfstætt vægi við fjölbreytugrein-
ingu Cox við mat á horfum.
Áður hafa birst niðurstöður úr rannsókn á
150 sjúklingum með totukrabbamein, úr sama
hópi og þessi rannsókn (29). Þar kom fram að
DNA innihald hjá þessum sjúklingum hefði
sjálfstætt gildi við mat á horfum. Við að stækka
rannsóknina, lengja tímann sem sjúklingunum
var fylgt eftir og bæta við greiningarári í fjöl-
breytugreininguna eyðast áhrif DNA inni-
haldsins sem sjálfstæðs áhættuþáttar.
Niðurstöðurnar varðandi merggerðar-
krabbamein eru áhugaverðar en þar læknuðust
allir sem voru með tvílitna æxli en þeir sem
höfðu mislitna æxli létust úr sjúkdómnum. Þar
sem aðeins er um sjö einstaklinga að ræða er
erfitt að draga ályktanir af þessu en rétt er að
halda áfram DNA-flæðimælingum á þessum
hópi sjúklinga.
Sjúklingunum var skipt í tvo hópa eftir gildi
S-fasans eins og kemur fram í niðurstöðum.
Einnig var farið í gegnum útreikninga með því
að skipta hópnum eftir öðrum gildum á S-fas-
anum án þess að niðurstöðurnar breyttust. S-
fasa mælingar við skjaldkirtilskrabbamein eru
mjög lágar miðað við önnur æxli en miðgildið
er undir 3,0%, en til dæmis við brjóstakrabba-
mein er það um 7,0% (3). Lítið hefur verið
skrifað um S-fasa mælingar og gildi þeirra
varðandi horfur skjaldkirtilskrabbameinssjúk-
linga og niðurstöður okkar benda ekki til að
þessar mælingar auki nákvæmni við mat á horf-
um þessa sjúklingahóps.
Þrátt fyrir að DNA-innihald og S-fasi séu