Læknablaðið - 15.03.1996, Qupperneq 27

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
217
útskrift og rúmur þriðjungur innan viku frá
aðgerð. Svipaðar niðurstöður liggja fyrir í
tveimur slembuðum rannsóknum og einni
óslembaðri (6,7,25).
Lengd sjúkrahúsdvalar var nokkuð sam-
bærileg í hópunum tveimur (tveir til þrír dag-
ar). Munurinn er skýrari þegar þeir sjúklingar
sem snúið var í opna aðgerð eru ekki taldir
með kviðsjárhópnum. Þeir lengja umtalsvert
legutímann. Samt er ekki um marktækan mun
að ræða. Til þess hefði þurft helmingi fleiri
sjúklinga í hvorn hóp. Niðurstöðurnar gefa
engu að síður til kynna tilhneigingu til styttri
legutíma eftir botnlangaaðgerðir með kviðsjá.
Enda voru 50% sjúklinga í kviðsjárhópi út-
skrifaðir innan tveggja sólarhringa en 17% í
opna hópnum.
Legutími eftir kviðsjáraðgerðir okkar er
sambærilegur eða heldur styttri en fram kemur
í erlendum rannsóknum (tafla VI). Hins vegar
voru sjúklingar útskrifaðir fyrr eftir opna
botnlangatöku í rannsókn okkar, að jafnaði
einum degi fyrr. Þetta skýrir að ekki er mark-
tækur munur á legutíma hópanna tveggja. Rétt
er að taka fram að fæstar erlendu rannsókn-
anna voru slembaðar. Því er hugsanlegt að þar
sé um villu í vali sjúklinga að ræða þannig að
„auðveldari“ tilfelli hafi valist í kviðsjárhóp-
inn. I stórri slembaðri rannsókn sem birt var
nýlega náðist ekki marktækur munur eftir því
hvor aðgerðin var gerð (13). Engu að síður er
það mat okkar að sjúklingar séu frískari eftir
kviðsjáraðgerð og legutími þeirra því eitthvað
styttri enda þótt munur á legutíma sé ekki jafn
mikill og talið hefur verið. Engar fyrirfram
ákveðnar reglur voru settar um útskrift og það
hvenær sjúklingar byrjuðu aftur að vinna, held-
ur var fylgt venjulegum vinnureglum. Ákvarð-
anir um útskrift voru teknar af deildarlækni og
sérfræðingi í sameiningu. Sjúklingar úr báðum
hópum voru útskrifaðir þegar þeir voru komnir
á almennt fæði, hitalausir og án teljandi verkja.
Styttri legutími og minni fjarvistir frá vinnu
eftir kviðsjáraðgerðir skýrast af minni verkjum
eftir aðgerð. Þar ráða mestu minni skurðir
jafnvel þó þrír litlir séu gerðir. í rannsókn okk-
ar var ekki lagt mat á verki en fjöldi rannsókna
hefur sýnt minni verkjakvartanir og verkja-
lyfjanotkun hjá sjúklingum eftir kviðsjárað-
gerð (6,7,25,26). Við teljum hlutlægt verkja-
mat erfitt, ekki síst þegar rannsóknin er ekki
blind. Sennilega er vinnufærni besti mæli-
kvarðinn á almennt ástand sjúklings eftir að-
gerð þótt ekki sé um gallalausan mælikvarða
að ræða. Upplýsingar um vinnufærni í okkar
rannsókn eru mjög áreiðanlegar enda komu
allir sjúklingar í eftirlit og haft var samband við
þá alla þremur mánuðum eftir aðgerð.
Kviðsjáraðgerðirnar eru tímafrekari en opin
aðgerð. Þótt meginatriði kviðsjáraðgerðar séu
svipuð og í opinni aðgerð er aðgangur að botn-
langanum erfiðari og aðgerðin tæknilega
flóknari. Hér er um fyrstu reynslu okkar af
kviðsjáraðgerðum á botnlanga að ræða enda
þótt þeir sem aðgerðirnar framkvæmdu hefðu
umtalsverða reynslu í kviðsjáraðgerðum á gall-
blöðru. Því er eðlilegt að kviðsjáraðgerðirnar
taki lengri tíma í byrjun. Þegar leið á rannsókn-
ina styttist aðgerðatíminn og í dag taka botn-
langatökur með kviðsjá oft í kringum 30 mínút-
ur. Tiltölulega langur aðgerðartími fyrir opnu
aðgerðirnar skýrist hins vegar af því að þær
framkvæmdu yngri læknar í þjálfun undir eftir-
liti sérfræðinga. Meiri munur er á svæfingar-
tíma en aðgerðartíma fyrir hópana tvo. Það
skýrist af uppsetningu flókins tækjabúnaðar og
meiri undirbúnings við kviðsjáraðgerðirnar.
Með aukinni þjálfun starfsfólks má gera ráð
fyrir að undirbúningstími styttist.
Það kom okkur á óvart að kviðsjáraðgerð er
vel framkvæmanleg á feitu fólki og getur hún
verið auðveldari viðfangs en opin aðgerð hjá
þeim hópi sjúklinga. Einnig er hún í mörgum
tilvikum vel framkvæmanleg ef um retrocoecal
Table VI. Hospital stay (days) following appendectomy with laparoscope and open operation, comparison of results.
Author N Laparoscopic Open Significiant
McAnena, et al. (6)# 65 (29/36) 2 4 +
Fritts, et al. (8)* 264 (55/206) 3.13 4.4 +
Attwood, et al. (7)# 62 (30/32) 2 3 +
Tate, et al. (13)* 140 (70/70) 3.5 3.6 -
Frazee, et al. (26)* 75 (38/37) 2 2.8 -
Mompean, et al.(27)* 200 (100/100) 4.8 6 +
Ortega, et al. (25)* 166 (78/86) 2.2 2.8 +
Guöbjartsson, et al.# 40 (20/20) 2 3 -
# Medial
* Mean