Læknablaðið - 15.05.1996, Blaðsíða 38

390
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
Table VI. Sleep disturbances (%).
Chronic bronchitis Others p-value
Difficulties falling asleep 19.2 8.4 <0.0001
Difficulties maintaining sleep 38.8 21.4 <0.0001
Early morning awakening 27.6 18.7 <0.01
Not refreshed in the morning 19.2 9.1 <0.01
Daytime sleepiness 36.4 19.6 <0.0001
(tafla V). Alls telja 12,0% þeirra sem eru með
langvinna berkjubólgu sig oft eða alltaf stress-
aða, en aðeins 4,0% hinna (p<0,0001).
Svefntruflanir af ýmsum toga eru yfirleitt
tvöfalt algengari hjá einstaklingum með lang-
vinna berkjubólgu en öðrum (tafla VI). Þetta á
við um svefnleysi af öllum gerðum; erfiðleika
að sofna, vakna oft og of snemma. Einnig eru
einstaklingar með langvinna berkjubólgu
sjaldnar úthvíldir að morgni og oftar syfjaðir
að degi til.
Umræða
Rannsókn okkar leiðir í ljós, að 7,1% 50 ára
og 16,7% 80 ára íslenskra karla lýsa einkenn-
um um langvinna berkjubólgu samkvæmt skil-
merkjum Fletcher og Pride.
Svörun í könnuninni er viðunandi að okkar
mati. Mjög fáir neituðu alfarið þátttöku og
eykur það líkur á því að niðurstöður spegli
raunverulegt ástand 50 og 80 ára karla. Líklega
er þó heldur um vanmat að ræða meðal átt-
ræðra karla þar sem þeir er geta ekki tekið þátt
vegna veikinda (tafla I) eru hlutfallslega fleiri.
Virðist tíðni langvinnrar berkjubólgu á íslandi
vera heldur hærri en í Noregi (3^t%), Dan-
mörku (4-6%) og Svíþjóð (2-4%) en lægri en í
Finnlandi (10-15%) (26).
Niðurstaða okkar er sú, að langvinn berkju-
bólga sé meðal algengustu langvinnra sjúk-
dóma, að minnsta kosti meðal karla á ofan-
greindum aldri. Lífsgæði sjúklinga með lang-
vinna berkjubólgu eru verulega skert, bæði
vegna minnkaðrar hreyfigetu og svefntruflana.
Einkenni um mæði eru til dæmis mun algengari
en hjá þeim sem ekki uppfylla skilmerki lang-
vinnrar berkjubólgu og hefur þriðjungur ein-
staklinga með langvinna berkjubólgu sögu um
mæði við gang á jafnsléttu og tæplega fimmt-
ungur við að þvo sér. Há tíðni svefntruflana
stuðlar að skertum lífsgæðum, meðal annars
dagsyfju. Slík tengsl eru vel þekkt við ýmsa
aðra líkamlega sjúkdóma (28). Líklegt er að
öndunarfæraeinkenni af ýmsum toga trufli
svefnmunstrið hjá sjúklingum með langvinna
berkjubólgu, en einnig er hugsanlegt að lyfja-
meðferð, til dæmis teófýllamín, ráði hér
nokkru um (29).
Mengun er þekktur orsakavaldur langvinnr-
ar berkjubólgu, einkum hefur þetta verið rann-
sakað á ýmsum iðnaðarsvæðum Vesturlanda.
Miðað við þær upplýsingar, sem til eru um
loftmengun á Islandi verður að telja að loft-
mengun sé ekki algeng orsök langvinnrar
berkjubólgu hér á landi vegna hreins lofts bæði
úti og í hýbýlum (26). Tengsl reykinga og
langvinnrar berkjubólgu eru vel þekkt (27).
Vitað er að reykingar eru algengasta orsök
langvinnrar berkjubólgu og koma slík tengsl
glögglega fram í okkar könnun.
Höfundar telja mikilvægt að læknar veiti
einkennum um langvinna berkjubólgu athygli,
ekki síst vegna sterkra tengsla við minnkuð
lífsgæði og háa dánartíðni (23). Hefðbundin
lyfjameðferð hefur sáralítil eða engin áhrif á
sjúkdómsgang langvinnrar berkjubólgu. Áhrif
reykinga eru þar afgerandi og eingöngu með
lækkandi tíðni reykinga dregur úr sjúkdóma-
og dánartíðni. Langvinn berkjubólga er í raun
sjúkdómur sem koma má að mestu í veg fyrir
og áhrifamiklar forvarnir ættu nánast að geta
útrýmt.
Rannsókn okkar nær ekki til kvenna en
rannsóknir hafa sýnt, að tíðni langvinnrar
berkjubólgu hjá þeim virðist háð sömu orsaka-
völdum og hjá körlum. Því miður virðast reyk-
ingar kvenna ekki hafa minnkað eins og hjá
körlum hér á landi og má því búast við að
langvinn berkjubólga muni hafa neikvæð áhrif
á líf og heilsu íslenskra kvenna á komandi ár-
um.
Þakkir
Könnunin var gerð með styrk frá Vísinda-
sjóði Félags íslenskra heimilislækna og Styrkt-
arsjóði Odds Ólafssonar. Einnig hafa heimilis-
lækningadeildir Háskóla Islands og háskólans í
Uppsölum í Svíþjóð veitt aðstoð við fram-