Læknablaðið - 15.10.1997, Blaðsíða 42

662
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
kvenna var áhættan á að fá síðkominn, ættlæg-
an Alzheimers sjúkdóm jafnmikil ef þær voru
með arfblendnu arfgerðina (e4/e3) eins og þá
arfhreinu (e4/e4). Hjá körlum reyndist áhættu-
aukningin bundin við arfgerðina (e4/e4). I
rannsókninni var áhættuaukningin tvöföld
miðað við samanburðarhóp (38).
Athyglisvert er að sýnt hefur verið fram á að
ApoE4 er einnig sjálfstæður áhættuþáttur
kransæðasjúkdóms þar sem aftur á móti
ApoE2 virðist veita vörn gegn sjúklegum
breytingum í kransæðum (39).
Lokaorð
Það ætti að vera Ijóst eftir þessa umfjöllun
um Alzheimers sjúkdóm að margt er enn á
huldu um orsakir hans. Sjúkdómsþróunin er
greinilega flókið ferli og margir þættir koma
þar við sögu. Sú uppgötvun að stökkbreytingar
í APP geni eða PS genum tengjast snemm-
komnum, ættlægum Alzheimers sjúkdómi
markaði stefnuna fyrir áframhaldandi rann-
sóknarstarf. Tengsl APOE-e4 genasamsæt-
unnar við sjúkdóminn og hugsanleg tengsl
fleiri gena við hann gefa tilefni til að rannsaka
ítarlegar hlutverk prótína þessara gena. Allar
þessar rannsóknir geta fyrr en síðar varpað
ljósi á það meginferli sem veldur meingerð
Alzheimers sjúkdóms.
Við leit að orsökum sjúkdóma eins og Alz-
heimers er mikilvægi sameindaerfðafræðinnar
augljóst. Hinar sjúklegu breytingar, sem ein-
kenna sjúkdóminn, koma fram snemma á æv-
inni hjá þeim sem hafa kímlínustökkbreytingar
í APP geni, PS-1 eða PS-2 geni. Uppgötvun-
þessara erfðagalla beindu rannsóknum inn á
nýjar brautir sem geta, auk þess að stuðla að
lausn gátunnar um Alzheimers sjúkdóminn,
aukið skilning okkar á starfsemi heilans. Mikil-
vægt er að tengja saman alla þá þætti sem vitað
er að hafa áhrif á myndun sjúkdómsins. Þar má
nefna mismunandi afurðir APP gensins, Psl og
Ps2 prótínin, apólípóprótín E og fleiri prótín
sem verið er að rannsaka. Auk þess þarf að
kanna frekar umhverfisþætti sem geta haft
áhrif á þróun sjúkdómsins. Þegar haft er í huga
að fyrsta stökkbreytingin í APP geninu fannst
árið 1991 er ótrúlegt hve langt menn hafa náð.
Það vekur vonir um að gátan um orsakir Alz-
heimers sjúkdómsins verði leyst í náinni fram-
tíð.
HEIMILDIR
1. Lendon CL, Ashall F, Goate AM. Exploring the Etiol-
ogy of Alzheimer Disease Using Molecular Genetics.
JAMA 1997; 277: 825-31.
2. Tanzi RE, Kovacs DM, Kim T-W, Moir RD, Guenette
SY. Wasco W. The Presenilin Genes and Their Role in
Early-Onset Familial Alzheimer’s Dis. Alzheimer’s Dis
Rev 1996; 1: 91-8.
3. Morrison-Bogorad M, Phelps C, Buckholtz N. Alzheim-
er Disease Research Comes of Age. JAMA 1997; 277:
837-40.
4. Iyo M, Namba H, Fukushi K, Shinotoh H, Nagatsuka S,
Suhara T, et al. Measurement of acetylcholinesterase by
positron emission tomography in the brains of healthy
controls and patients with Alzheimer’s disease. Lancet
1997; 349: 1805-9.
5. Dewji NN, Singer SJ. Genetic Clues to Alzheimer’s
Disease. Science 1996; 271: 159-60.
6. Beyreuther K, Masters CL. Tangle disentanglement.
Nature 1996; 383: 476-7.
7. Strittmatter WJ, Roses AD. Apolipoprotein E and Alz-
heimer disease. Proc Natl Acad Sci 1995; 92: 4725-7.
8. Schmidt ML, Lee VM, Forman M, Chiu TS,Trojanow-
ski JQ. Monoclonal antibodies to a 100-kd protein reveal
abundant A beta-negative plaques throughout grey mat-
ter of Alzheimer’s disease brain. Am J Pathol 1997; 151:
69-80.
9. Gottfries CG. Alzheimer’s disease and senile dementia:
biochemical characteristics and aspects of treatment.
Psychopharmacology 1985; 86: 245-52.
10. Stephenson J. Researchers Find Evidence of a New
Gene for Late-Onset Alzheimer Disease. JAMA 1997;
277: 775.
11. Research Genetics, Inc. Comprehensive Human Map-
Pairs™ List. Huntsville: Research Genetics Inc, 1996.
12. Sherrington R, Rogaev EI, Liang Y, Rogaeva EA, Lev-
esque G, Ikeda M, et al. Cloning of a gene bearing
missense mutation in early-onset familial Alzheimer’s
disease. Nature 1995; 375: 754-60.
13. Takano T, Sahara N, Yamanouchi Y, Mori H. Assign-
ment of Alzheimer’s presenilin-2 (PS-2) gene to lq42.1
by fluorescence in situ hybridization. Neurosci Lett
1997; 221: 205-7.
14. Scheuner D, Eckman C, Jensen M, Song X, Citron M,
Suzuki N, et al. Secreted amyloid (-protein similar to
that in the senile plaques of Alzheimer’s disease is in-
creased in vivo by presenilin 1 and 2 and APP-mutations
linked to familial Alzheimer’s disease. Nat Med 1996; 2:
864-70.
15. Kovacs DM, Fausett HJ, Page KJ, Kim TW, Moir RD,
Merriam DE, et al. Alzheimer-associated presenilins 1
and 2: neuronal expression in brain and localization to
intracellular membranes in mammalian cells. Nat Med
1996; 2: 224-9.
16. Levy-Lahad E, Wijsman EM, Nemens E, Anderson L,
Goddard KAB, Weber JL, et al. A Familial Alzheimer’s
Disease Locus on Chromosome 1. Science 1995; 269:
970-3.
17. National Institute on Ageing/Alzheimer’s Association
Working Group. Apolipoprotein E genotyping in Alz-
heimer’s disease. Lancet 1996; 347: 1091-5.
18. Corder EH. Apolipoprotein E Genotype and the Rate
of Decline in Probable Alzheimer Disease. Arch Neurol
1996; 347: 1094-5.
19. Maestre G, Ottman R, Stern Y, Gurland B, Chun M,
Tang MX, et al. Apolipoprotein E and Alzheimer’s
disease: ethnic variation in genotypic risks. Ann Neurol
1995; 37: 254-9.
20. Ishii K, Kitagaki H, Kono M, Mori E. Decreased medial