Læknablaðið - 15.07.1999, Síða 24

612
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
færðust nokkrar vefjagreiningar til um vefja-
flokk frá upphaflegri greiningu. Við flokkun
lungnaæxla var notuð hefðbundin vefjaflokkun
auk nýlegra viðbóta við flokkun taugainnkirtla-
æxla (15).
Við úrvinnslu gagna var útlit á berkjum
flokkað á eftirfarandi hátt: 1. eðlilegt, 2. bólga
með/án slímhúðaróreglu, 3. þrenging utan frá
og 4. sjáanlegur æxlisvöxtur. Röntgenútlit var
flokkað í: 1. eðlilegt, 2. samfall/staðbundin
íferð, 3. dreifð íferð, 4. fyrirferð í lungnarót og
5. hnútur í lunga.
Við tölfræðilegan samanburð var notað kí-
kvaðratspróf til að bera saman ópöruð hlutföll,
NcNemars próf til að bera saman pöruð hlutföll
og lifun var skoðuð með Kaplan-Meier aðferð.
Niðurstöður
Á þessu sjö ára tímabili voru 189 sjúklingar
speglaðir, 98 karlar og 91 kona á aldrinum 16-
90 ára og var meðalaldur 64,4 ár. Af þeim
greindust 64 með illkynja æxli, þar af 58 með
frumæxli í lungum, einn með iðraþekjuæxli og
fimm með meinvörp í lungum. Við berkju-
speglun greindust 43 æxlanna (67%) en 21
greindist á annan hátt; 13 við aðgerð, fjögur
með fínnálarástungu, tvö með miðmætisspegl-
un, eitt með sýni úr fjarmeinvörpum og eitt við
krufningu. Engin vefjagreining fékkst hjá ein-
um sjúklingi sem var þó með greinilegan æxlis-
vöxt við speglun. Vefjasýni sýndi aðeins drep
og var honum því sleppt.
Frumusýni var fengið með burstatækni hjá
öllum 189 sjúklingunum og hjá nokkrum var
einnig gert berkjuskol. Þar af höfðu 18 illkynja
frumubreytingar úr hópi 64 sjúklinga með ill-
kynja æxli. Tvö sýni reyndust falskt jákvæð.
Næmi frumurannsóknar var því 28%, sértækni
98% og jákvætt forspárgildi 90%.
Vefjasýni var fengið hjá 109 sjúklingum, þar
af höfðu 54 sjúklingar illkynja æxli. Næmi
vefjarannsóknar reyndist vera 70%, eða 38 af
54. Eitt sýni reyndist falskt jákvætt. Sértækni
rannsóknarinnar reiknast 98% og jákvætt for-
spárgildi 97%.
í töflu I er sýndur samanburður á niðurstöð-
um frumurannsóknar og vefjarannsóknar hjá
þeim 54 sjúklingum sem höfðu illkynja æxli og
báðar rannsóknir voru fengnar hjá. Næmi
frumurannsóknar var 18/54 (30%) og vefja-
rannsóknar 38/54 (70%). Aðferðirnar bættu
hvor aðra upp og var frumusýni jákvætt hjá
þremur sjúklingum sem höfðu neikvætt vefja-
Tafla II. Illkynja lungnaœxli og útlit á röntgenmynd/við speglun.
Hlutfall
Fjöldi með (%) með
Röntgen-útlit Fjöldi sjúklinga illkynja æxli illkynja æxli
Eðlilegt 15 0 (0)
Staðbundin íferð 21 n (52)
Dreifð íferð 34 4 (11)
Hnútur við lungnarót 46 21 (46)
Hnútur í lunga 73 28 (38)
AIIs 189 64 (34)
Hlutfall
Útlit berkja Fjöldi með (%) með
við spjeglun Fjöldi sjúklinga illkynja æxli illkynja æxli
Eðlilegt 65 13 (20)
Bólga 65 15 (23)
Þrenging utan frá 39 19 (49)
Sjáanlegt æxli 20 17 (85)
AIIs 189 64 (34)
sýni, en vefjasýni var á hinn bóginn jákvætt hjá
23 sem höfðu neikvætt frumusýni. Samkvæmt
útreikningi á McNemars kí-kvaðratsprófi fyrir
samanburð á pöruðum hlutföllum var mjög
marktækur munur á næmi aðferðanna, vefja-
rannsókninni í vil (p=0,0002). Næmi beggja
rannsókna saman var 76%.
í töflu II sést hlutfall illkynja æxla eftir útliti
berkja við speglun. Hjá sjúklingum þar sem
lýst var sjáanlegu æxli við speglun greindist
æxlisvöxtur hjá 17 af 20 (85%). Þrír sjúklingar
virtust hafa sjáanlegan æxlisvöxt, þótt síðar
reyndist ekki um æxlisvöxt að ræða. Tveir sjúk-
linganna voru berkjuspeglaðir að nýju skömmu
síðar og sáust þá engin merki um æxlisvöxt og
var talið að um blóðstorku hafi verið að ræða
sem líktist æxli. Þriðji sjúklingurinn lést nokkr-
um vikum eftir berkjuspeglun úr hjartasjúk-
dómi og við krufningu sáust engin merki um
æxlisvöxt.
Meðal sjúklinga með þrengingu utan frá
höfðu 19 af 39 (49%) illkynja æxli og var það
næst líklegasta útlit berkju sem orsakast af
æxli. Af þeim sem höfðu bólgu með eða án
óreglu á yfirborði slímhúðar reyndust 15 af 65
(23%) hafa illkynja æxli. Af 65 sjúklingum
með eðlilegt berkjuútlit reyndust 13 hafa ill-
kynja æxli og meðal þeirra var tekið vefjasýni í
gegnum berkju hjá 10 og gaf hún jákvæð svör
hjá sjö. Frumusýni var aðeins jákvætt hjá
tveimur þessara sjúklinga.
Útlit röntgenmynda þeirra sjúklinga, sem
grunur lék á að hefðu illkynja æxli, var mjög
fjölbreytilegt. Mikill meirihluti sjúklinga sem
greindist með illkynja æxli hafði annað hvort