Læknablaðið - 15.07.1999, Side 32

620
LÆKNABLAÐIÐ 1999; 85
Barnalæknar
Háls-, nef- og eyrnalæknar
Bæklunarskurðlæknar
Skurðlæknar
Húðlæknar
Hjartalæknar
Þvagfæraskurðlæknar
Ofnæmislæknar
Barna- og unglingageðlæknar
Gigtlæknar
Augnlæknar
Heila- og taugasjúkd.læknar barna
Kvensjúkdómalæknar
Meltingarlæknar
Efnaskipta- og innkirtlalæknar
Heila- og taugasjúkdómalæknar
Mynd 5. Dreifmg tilvísana til sérgreinaiœkna fyrir börn og unglinga 16 ára og yngri.
urðu nokkuð áberandi í mörgum sérgreinum
eins og sjá má á mynd 6.
Svör sérfrœðinga: Alls bárust 1613 (96,5%)
skrifleg svör frá sérfræðingum, þar af voru 69
(4%) svör þess efnis að sjúklingur hefði ekki
komið til sérfræðingsins. Svörunartíðni var
lægst frá geðlæknum (mynd 7). HÞS var skráð-
ur heimilislæknir sjúklings í 1370 (82%) tilvik-
um sem send var tilvísun til sérfræðings.
Umræða
Niðurstöður okkar sýna að gagnkvæm skrif-
leg samskipti í formi tilvísana milli heilsu-
gæslulæknis og sérfræðinga ganga vel á Akur-
eyri. Tilvísanatíðni reynds heimilislæknis var á
bilinu 4-9% viðtala við sjúkling á stofu og svör
fengust frá sérfræðingum í 96,5% tilvika.
Þetta er fyrsta umfangsmikla rannsóknin hér
á landi um tíðni tilvísana í heilsugæslu í þétt-
býli. í dreifbýli í Bolungarvík reyndist tíðni til-
vísana og innlagna á sjúkrahús vera 5,7% við-
tala á stofu og 3,1 % heildarsamskipta árið 1983
(12) og á Egilsstöðum um 4,3% viðtala á stofu
(viðtöl við lækna, hjúkrunarfræðing og ljós-
móður) árin 1977-1978 (13). Þessar tölur eru
svipaðar okkar en ekki alveg sambærilegar
vegna mismunandi aðferða. I erlendum rann-
sóknum hefur komið fram að tíðnin sé um
10,5% í ísrael, 6,5% í Danmörku, 4,7% í Eng-
landi, 10,5% í Noregi (8) og um 4,5% í Finn-
landi (6). í heild sýna Hestar þessar rannsóknir
svipaða tíðni lilvísana. Hafa ber þó í huga að í
erlendu rannsóknunum er stuðst við meðaltals-
tölur en frávik einstakra lækna eru oft töluverð.
Svarhlutfall sérfræðilækna á Akureyri er
óvenju hátt. Þetta ber vott um mikla ögun og
staðfestu í samskiptum lækna á svæðinu. Sam-
bærilegar athuganir erlendis sýna mun lægri
svörun eða uin 30-83% (4,6,7,11).
Mismunandi tíðni tilvísana til einstakra sér-
fræðilækna er ekki bara háð mismunandi tíðni
sjúkdóma og slysa á einhverju afmörkuðu
svæði eða landi heldur markast hún einnig af
mismunandi viðhorfum íbúanna og starfsvenj-
um lækna. Hún er til dæmis háð því hvaða sér-
fræðilæknisþjónusta býðst á hverju svæði og
hversu vel heimilislæknar eru búnir undir að
taka að sér verkefnin. Breyttar áherslur og nýir
meðferðarmöguleikar við sjúkdómum hafa
mikil áhrif á tíðni tilvísana til sérfræðilækna
eins og orðið hefur á síðustu árum, til dæmis
varðandi aukna möguleika í bæklunaraðgerð-
um, greiningu og meðferð meltingarfærasjúk-
dóma og hjartasjúkdóma svo eitthvað sé nefnt.
Einnig geta áherslur og markmið stjórnvalda
verið ráðandi hvernig verkaskiptingu milli
lækna er hagað. Sveiflur í tíðni tilvísana milli
ára til einstakra sérfræðigreina eru nokkuð áber-
andi (mynd 6) sem reikna mátti með þar sem
þetta er athugun á tilvísanatíðni frá einum
heimilislækni. Há tilvísanatíðni heimilislæknis
þarf ekki endilega að gefa í skyn háa tíðni
ónauðsynlegra tilvísana (11).
Ætla má að það dragi mikið úr álagi á bráða-