Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1994, Qupperneq 13

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
13
Haukur Þórðarson
Agrip af sögu Læknafélags
Islands
— aðdragandi, upphaf og fyrstu ár
Tekið saman í tilefni af 75 ára afmæli félagsins
og flutt stytt á hátíðarfundi 16. september 1993
Inngangur
Það er ógerlegt að gera skil ágripi af 75 ára sögu
Læknafélags Islands, svo að við hæfi sé, í því
stutta máli sem hér er gert ráð fyrir. Ég hef því
’osi að fjalla einvörðungu um aðdraganda og
upphaf LI og fyrstu starfsár félagsins.
sföari hluta 19. aldar efldust hugmyndir
manna á Vesturlöndum um félagslega samstöðu
s etta, manna sem höfðu áunnið sér og hlotið
sg eg starfsréttindi frá réttbærum yfirvöldum.
essar samstöðuhugmyndir bárust að sjálfsögðu
tmga til lands og má sem dæmi nefna stofnun
‘ m]SSa féla§a iðnaðarmanna seint á síðustu öld.
ríPtt nr.efa hafamenn f læknastétt hér á landi einnig
ölHinac' mál Sín a miIli ÞeSar líöa tók á 19•
taföi ct fléttln var að vísu fámenn en það sem
lTk-na ° nUn félags var Þó fyrst °g fremst það að
lanH nVOru dre|fðir í bókstaflegum skilningi um
and allt og var auk þess ekki heimilt að víkja af
yfírvalds°Stl n6ma með Samþykki viðk°mandi
Fyrstu hugmyndir
lp^JSta ritaða umfjöllun um samstöðumál í;
enskra lækna er, eftir því sem best er vitað, grei
úar tr1'blaðlnu Isafold laugardaginn 21. febi
er rit, A t /einin ber yfirskriftina Læknamót o
nrór ð/ft^S8ein Blondal lækni sem lauk lækna
læk ';an ,4 882' Þe8ar llann reit greinina var han:
ækmr a Husavik og hafði þá, 34 ára gamall. gegn
tta ar emyrkjalæknisstörfum að hætti íslenskr
tækna þeirra tíma.
I upphafi bendir hann á að það hafi lengi veri<
bar íæk enr 'S au læknar e'gi með sér fundi °8 ræð
tÞaia Ínit , e8 mál6fni- Hann getur Þess a<
tala tslenskra lækna hafi aukist, eða eins og segir
greinmm, „svo mjög nú á nokkmm ámm, aö þac
má furðu heita, að eigi skuli bryddað á neinum
félagsskap eða samtökum á meðal þeirra. Þeir
hittast nálega aldrei, og síst íþeim tilgangi að lœra
hver af öðrum, eða frœða hvern annan ..." Hann
segist ekki efast um að íslenskir læknar lesi mikið
eftir að þeir koma í embætti en telur það ekki nóg,
hætt sé við að læknirinn verði einstrengingslegur í
skoðunum, að hann ósjálfrátt myndi sér fastar
reglur sem hann fylgi af vana í gegnum þykkt og
þunnt þótt annað betra bjóðist. Þá séu ýmsir sjúk-
dómar einkennandi fyrir ísland eða sjúkdómar
hagi sér þar öðru vísi en annars staðar. Þetta og
margt fleira krefjist þess að auka samfundi og
félagsskap meðal lækna. Ráðið er auðfundið segir
hann: „Það eru árleg lœknamót!"
í greininni hvetur Ásgeir Blöndal þannig fyrst
og fremst til læknafunda sem er að sjálfsögðu
rökréttur undanfari stofnunar félags lækna. Hann
gerir því skóna að læknar hittist í Reykjavík ár-
lega að sumarlagi, helmingur starfandi Iækna
hvert sumar til skiptis. Síðan skorar hann á hátt-
virtan landlækni og læknaskólakennarana tvo að
íhuga þetta mál og beita sínum góðu kröftum til
þess að koma því á rekspöl. Og að lokum segist
Ásgeir reiða sig hiklaust á að embættisbræður
hans veiti málinu góðar undirtektir.
Þar reyndist hann þó ekki með öllu sannspár.
Miðvikudaginn 17. maí 1892 birtist aftur grein
eftir Ásgeir í ísafold, einu ári og þremur mánuð-
um eftir að fyrri greinin birtist. Þessi grein ber líka
yfirskriftina Læknamót og hefst með þessum orð-
um: „Það er leiðinleg dauðaþögn um þau. Enginn
lœknir mœlir opinberlega með þeim eða móti..."
Hann segist hafa fengið bréf varðandi málið frá
þremur læknum. Tveir telja æskilegt að læknar
hittist og fundi saman og jafnvel að erfiðleikarnir
séu ekki ókleifir í því sambandi. Sá þriðji áleit
varasamt að svo margir læknar væru burtu úr