Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1994, Qupperneq 48

48
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
héraðinu, en þurfa þó að borga fyrirfram 10 krón-
ur fyrir hvern árgang (2).
Þannig tjáðu tveir læknanna sig um hugmynd-
ina að stofnun íslensks læknablaðs árið 1914:
„Eg tel lœknablað nauðsynlegt og stétt vorri til
uppbyggingar. Eg kaupi það með ánœgju ogstyrki
það eftir því sem ástæður leyfa. En tímabundnir
erum vér héraðslœknar, sem þurfum að sinna
apotheki og sífeldu smákvabbi. “ (2)
„Þetta með Lbl. er mér eitt evangelium eða
gleðiboðskapur. Ekki átti eg von á því á þessum
ófriðartímum, en vel líklegt að hugmyndin komi af
„annarri stjörnuþar sem friður ríkir og sleða-
bjöllur tíðkast eigi. Eg og mínar 10 krónur munu
blaðinu þjóna og fréttir mun eg skrifa. “ (2)
Þó voru læknar ekki allir sammála um málefni
læknablaðs, frekar en nú, og mótbárur sáust einn-
ig:
„Eg hefi ekki tröllatrú á fyrirtœkinu, held að
slíkt lœknablað geti ekki varið okkur svefni. Vér
verðum að kaupa og lesa útlendu lœknaritin eftir
sem áður og Lbl. getur tœpl. gefið staðbetri
frœðslu en þarfinst. — En eitthvað gott kann það
að geta gert, helzt íþá átt að vekja einhvern snefil af
félagslyndi innan stéttarinnar, sem nú er nœsta
lítið, þó sorglegt sé að vita. “ (2)
“Eg er mótfallinn hugmyndinni um lœknablað.
Ef lœknar halda eitt eða tvö útlend tímarit og
kaupa bœkur, einkum í sérfrœðigreinunum, þá
œttu þeir ekki að „stagnera“ eða „verða úti“.
Lœknablað mundi spilla fyrir því, að útlendu
tímaritin séu keypt, en hlýtur að verða svo lítið, að
það getur ekki komið í þeirra stað og gœti þannig
orðið til skaða. “ (2)
Góðar undirtektir voru þó yfirgnæfandi og því
var þegar í stað ráðist í útgáfu tímarits, sem fékk
heitið Læknablaðið. Ritstjórnin var þess fullviss
að blaðs væri þörf og útgáfan full nauðsyn.
„Oss eru allar bjargir bannaðar til þess að bœta
úr einangrun vorri og tengja stétt vora saman nema
þessi eina: að halda út lœknablaði. Það getum vér
ef vér viljum og það getur nægt til þess að ræða mál
vor, nœgt til þess að vér gœtum hagsmuna lœkna-
stéttarinnar, ef þess gerist þörf, ogtengt oss saman
í félagslynda bróðurlega heild. “ (3)
Hvernig hefur Læknablaðið verið ?
Fyrsta áratuginn komu út 12 tölublöð á ári yfir-
leitt 16 bls. hvert eða samtals 192 blaðsíður á ári.
Efnið var fjölbreytilegt, þar sáust vandaðar
fræðslugreinar, en einnig svonefndar smágreinar,
athugasemdir, fyrirspurnir, fréttir af heilsufari í
héruðunum, frásagnir af félags- og stéttarmálefn-
um, umræður um heilbrigðismál og lagafrum-
vörp, fréttir af nýjungum og margt fleira. Lækna-
Tafla I. Samanburður á átta árgöngum Lœkna-
blaðsins frá 1922 til 1992.
Útgáfu- ár Bls. í árg. Tbl. í árg. Hefti í árg. Fjöldi fræði- greina
1922 192 12 12 14
1932 188 12 9 19
1942 156 10 7 10
1952 156 10 8 13
1962 208 4 4 13
1972 243 6 5 7
1982 316 10 10 34
1992 440 10 10 54
blaðið á þessum tíma var því fróðlegt og fræðandi,
þó ekki væri ekki það að sama skapi vísindalegt í
þrengstu merkingu.
Til gamans gerði ég svolitla könnun á stærð og
innihaldi allra árganga Læknablaðsins tíunda
hvert ár, frá árinu 1992 og aftur til ársins 1922.
Tilgangur minn var upphaflega fyrst og fremst sá
að bera saman fjölda eiginlegra „fræðigreina“
þessi ár (mynd 1) og að fiiina hundraðshlutfall
fræðilegs efnis í blaðinu á hverjum tíma. Ýmislegt
fleira slæddist þó með í könnuninni (sjá töflu I og
myndir 2-4). Veruleg aukning hefur orðið á
blaðsíðufjölda og fjölda fræðigreina í læknablað-
inu síðustu tvo áratugi. Samanburður við fyrri
árganga er þó ekki einhlítur vegna breytinga á
síðustærð og uppsetningu textans. Efnisflokkarn-
ir voru miðaðir við árganginn 1992. í ljós kom að
sú skipting átti ekki við um fyrstu árgangana og
því varð flokkurinn „annað efni“ mun stærri
fyrstu áratugina en síðar.
Eitt sinn, meðan á könnun elstu árganganna
stóð, laust niður í huga minn spurningunni: Hefur
Læknablaðið verið skemmtilegt síðustu árin?
Svarið varð því miður: Nei! Hins vegar fann ég að
mörg gömlu blöðin voru mjög skemmtileg aflestr-
ar. A fyrstu áratugunum voru til dæmis birtar
fréttir af læknum, utanferðum þeirra og heim-
komum; fregnir úr nýjum erlendum bókum og
blöðum og hressileg skoðanaskipti sáust. Fúslega
skal þó viðurkennt að núna dugir ekki að líta á
Læknablaðið eitt, Fréttabréfið verður einnig að
taka til skoðunar, þegar skemmtiefnis er leitað.
Fyrstu árin var helsta hlutverk Læknablaðsins
augljóslega talið það, að leitast við að rjúfa fag-
lega og félagslega einangrun héraðslækna á land-
inu öllu. Strangvísindalegu hlutverki var ekki í
sama mæli hampað, en fljótt fór þó að bera á
varfærnum óskum um vísindalega rannsóknar-
vinnu íslenskra lækna. Fyrrnefndur Guðmundur