Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1994, Qupperneq 59

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
59
Henrik R. Wulff ásamt eiginkonu sinni Marion áfundi Siðfrœðiráðs Lœknafélags íslands umforgangs-
röðun í heilbrigðisþjónustunni. Á myndinni má einnig sjá læknana Þorvald Veigar Guðmundsson,
Bjarna Jónasson, Högna Óskarsson og Arna Björnsson.
jafnan aðgang að því, sem hún hefir upp á að
bjóða.
Síðan höfum við að sjálfsögðu meginregluna
um þarfir, sem er burðarásinn í opinbera heil-
brigðiskerfinu. Tilætlunin er einmitt sú, að sjúkt
fólk skuli fá hjálp eftir þörfum og að sjálfsögðu er
þá eytt meiri fjármunum á þann sem þarfnast
dýrrar meðferðar, en þann sem hefir þörf fyrir
ódýra meðferð.
Hins vegar er ekki vafi á því, að þessari megin-
reglu um þarfir lýstur saman við hinar megin-
regiurnar tvær. Vel er hægt að mæla fyrir því, að
þeir, sem eru með mjög sjaldgæfa blóðsjúkdóma,
skuli fá mjög dýra meðferð, vegna þess að þeir
þarfnast hennar, en samtímis höfum við hugboð
um það, að þessir fjármunir kæmu betur að gagni,
væri þeim beitt annars staðar í heilbrigðiskerfinu.
Að reikna út lífsgæði
Það eru hugleiðingar af þessu tagi, sem koma
heilsuhagfræðingum til að grípa til vasareiknanna
og áætla lífsgæði og jafnvel aukin lífsgæði talin í
árum, sem þeirsvo nefna QUALY. Þeir leggja til,
að við mælum og berum saman lífsgæði sjúkling-
anna fyrir og eftir meðferð og síðan margfalda
þeir aukningu lífsgæðanna með þeim árafjölda,
sem sjúklingarnir lifa úr því. Á þennan hátt geta
menn reiknað út þau lífsgæði sem heilbrigðiskerf-
ið gefur af sér miðað við mismunandi fjáfestingar.
Eg mun ekki ræða þessa aðferð í einstökum
atriðum, en get hins vegar ekki látið hjá líða að
nefna, að þarna er komin gömul hugmynd, sem
heilsuhagfræðingarnir hafa sótt í dragkistuna.
Hugmyndin kom fram um aldamótin 1800, þegar
grunnurinn var lagður að nytjastefnunni. Einn
fyrsti forvígismaður hennar, Jeremy Bentham,
lagði stund á heillareiknivísi — hann kallaði þetta
felicific calculus — og hann hélt því fram, að
mönnum beri ávallt að gera það, sem verði fólki
til sem mestra samanlagðra heilla.
Menn ættu að leitast við að skapa „the greatest
amount of happiness.“ Þetta hljómar mjög vel, en
það segir ekkert um það, hvernig þessari summu
heilla, hamingju eða lífsgæða skuli skipt á milli
manna.
Hefðbundin mótrök felast í því, að þessa meg-
inreglu megi nota til þess að réttlæta þrælahald.
Ef við gætum sýnt fram á það, að þrælahaldararn-
ir yrðu svo yfirmáta hamingjusamir, að það tæki
út yfir óhamingju þrælanna, gætum við sam-