Kjarninn - 12.12.2013, Qupperneq 4

leiðari
staðan á íslandi í
dag
Þórður Snær Júlíusson skrifar um hverjir græða og hverjir tapa við
útdeilingu gæðanna á Íslandi
á
Íslandi í dag er staðan þannig að ákvörðun var
tekin um það á sumarþingi að lækka veiðigjald
á útgerðir um 6,4 milljarða króna á næsta ári. Á
sama tíma var ákveðið að hætta við gistinátta skatt
sem hefði skilað 1,5 milljörðum króna í kassann.
Það var forgangsatriði hjá ríkisstjórninni að ráðast í þessi verk-
efni. Þau voru framkvæmd á undan öllum öðrum. Þarna minnk-
uðu tekjur ríkisins um 7,9 milljarða króna (en útgerðir, sem
högnuðust um 80 milljarða króna að frádregnum veiðigjöldum
en fyrir skatta og fjármagnskostnað árið 2012, og erlendir ferða-
menn, sem hefur fjölgað úr 100 þúsund í 750 þúsund á rúmum
áratug, græða).
Á Íslandi í dag er staðan þannig að ríkisstjórnin ætlar að setja
makrílkvóta varanlega inn í kvótakerfið á næsta ári. Þar verður
tekið mið af aflareynslu skipa. Markaðsvirði núverandi makríl-
kvóta er tæplega 100 milljarðar króna. Ekki er að sjá að ríkis-
stjórnin ætli sér að leigja eða bjóða upp þennan kvóta, sem gæti
skilað tugmilljörðum króna í sameigin lega sjóði. (Allir tapa...
nema útgerðin).
Á Íslandi í dag stendur til að framkvæma millifærslur upp
á 80 milljarða króna úr sameiginlegum sjóðum landsmanna
til fólks með verðtryggð húsnæðislán. Með því verða miklir
fjármunir sem hefðu getað nýst öllum færðir til þess sem ríkis-
stjórnin skilgreinir sem „millistéttina“. (Tæplega helmingur
þjóðarinnar græðir, hinn rúmlega helmingur-
inn tapar. Nema að aðgerðin valdi verðbólgu.
Þá tapa allir.)
Á næsta ári á síðan að afnema auðlegðar-
skatt sem síðasta ríkisstjórn kom á. Hann á að
skila 9,1 milljarði króna í kassann 2014 en engu
árið eftir. Héraðsdómur hefur reyndar komist
að þeirri niðurstöðu að skatturinn sé lögmætur
og standist stjórnarskrá. (Þeir sem eiga yfir 75
milljónir króna í hreina eign græða, aðrir tapa.)
Þrátt fyrir þennan fjáraustur og þessa
eftirgjöf tekna ætlar ríkisstjórnin sér að reka
ríkissjóð hallalausan á næstu árum. Hún ætlar
sér reyndar að ná því markmiði strax árið 2014.
Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu verða auknar
tekjur til að brúa það bil aðallega þrenns konar:
tryggingagjöld eiga að skila meiru (atvinnulífið
borgar), skattar á tekjur og hagnað sömuleiðis
(almenningur borgar) og bankaskattur mun
ná yfir fjármálafyrirtæki í slitameðferð til að sækja 11,3 milljarða
króna í viðbót (kröfuhafar borga). Álögur á bú fallinna fjármála-
fyrirtækja voru reyndar aukin um nokkra tugi milljarða króna í
viðbót til að fjármagna kostnað ríkissjóðs af skulda niðurfærslum.
Deilur vegna lögmætis þess skatts stefna fyrir dómstóla.
Auk þess verður vaxtakostnaður ríkisins lækkaður um tíu
milljarða króna með því að breyta skilmálum á skuldabréfi
við Seðlabankann. (Seðlabankinn, og þar með eigendur hans
(almenningur), borgar.) Þá var gerð niðurskurðarkrafa á RÚV
upp á 500 milljónir króna á ári sem fækkaði störfum hjá RÚV
um 60 (menning og fjölmiðlun liður fyrir vikið). Farið var fram
á sparnað upp á rúma 1,5 milljarða króna hjá framhaldsskólum
landsins og framlög til háskóla landsins lækkuð sjötta árið í röð
(menntun versnar). Framlög til kvikmyndagerðar verða skorin
niður um 40 prósent, eða um hátt í 400 milljónir króna (kvik-
myndaiðnaðurinn tapar), dregið verður úr framlögum til átaks-
verkefna vegna atvinnuleysis (atvinnulausir tapa) og framlög til
Fjármálaeftirlits og Sérstaks saksóknara verða skert (eftirlit og
hvítflibbarannsóknir líða fyrir). Listinn er alls ekki tæmandi.
Nú eru að líta dagsins ljós þær breytingar sem helst
verða gerðar á fjárlagafrumvarpinu fyrir aðra umræðu
þess. Þar stendur til að auka framlög til heilbrigðismála
(allir græða). Til þess að ná því fram stendur ekki til að
auka tekjur heldur að skera meira niður annars staðar.
Fram hefur komið á undanförnum dögum að þar sé
annars vegar um lækkun á vaxtabótum um 500 milljónir
króna (húseigendur tapa) og með lækkun á framlagi til
þróunarmála um 460 milljónir króna (fátækustu þegnar
heimsins tapa). Um tíma stóð meira að segja til að lækka
barnabætur (barnafjölskyldur hefðu tapað). Eða þar til
ríkisstjórnin varð ósammála sjálfri sér.
Þetta er staðan. Finnst okkur hún í lagi?
„Á Íslandi í dag er
staðan þannig að
ríkisstjórnin ætlar
að setja makríl-
kvóta varanlega
inn í kvótakerfið
á næsta ári. Þar
verður tekið mið af
aflareynslu skipa.
Markaðsvirði nú-
verandi makrílkvóta
er tæplega 100
milljarðar króna.“
leiðari
Þórður Snær
Júlíusson
thordur@kjarninn.is
02/02 kjarninn LEiðaRi