Kjarninn - 12.12.2013, Side 26

18/21 kjarninn SuðuR-afRÍKa
1948 komst Þjóðarflokkurinn til valda í Suður-Afríku – í
kosningum þar sem kjósendur voru nær eingöngu hvítir – og
aðskilnaðarstefnan varð að veruleika.
Ungliðahreyfing ANC hófst þá þegar handa, ásamt fleiri
flokkum, við gerð aðgerðaáætlunar um borgaralega óhlýðni,
að fyrirmynd NIC. Með aðgerðaáætlunina að leiðarljósi hófst
síðan röð mótmælaaðgerða, verkfalla og sitjandi mótmæla
– sem öll fóru fram án ofbeldis. Árið 1955 birti ANC síðan
Frelsissáttmálann (e. Charter of Freedom) sem enn er grund-
völlur ANC.
sharpeville
Yfirvöld í Suður-Afríku starf-
ræktu sérstakt passakerfi til
þess að hafa eftirlit með og
stjórn á ferðum allra sem ekki
voru hvítir. ANC hafði skipulagt
mótmæli vegna kerfisins við
lögreglustöðina í Sharpeville en
klofningssamtökin Pan African-
ist Congress (PAC) ákváðu að
halda sín eigin mótmæli og það
tíu dögum fyrr. Hinn 21. mars
1960 söfnuðust fleiri þúsund
manns saman við lögreglu-
stöðina. Ástandið varð fljótt
órólegt og hróp voru gerð að lögreglunni, passar brenndir
og grjóti kastað í lögreglustöðina – enda voru allir mót-
mælendur óvopnaðir. Lögreglumennirnir á stöðinni óttuðust
um líf sitt og kölluðu eftir liðsauka. Þeir hófu síðan skothríð
frELSiSSáttMáLinn
frelsissáttmálinn er sérstakur fyrir þær sakir að í
honum er talað um Suður-afríku sem land allra,
óháð kynþætti, og er það enn grundvöllur aNC.
Hann var unninn með mörgum öðrum samtökum,
þar á meðal South african indian Congress. Eftir
birtingu sáttmálans klauf sig úr aNC hópur sem
síðar kallaði sig pan africanist Congress. á ráðstefn-
unni þar sem sáttmálinn var kynntur réðist lögregla
inn og ákærði forystumenn samtakanna fyrir land-
ráð – sem þeir voru að loknum sýknaðir af árið 1961.
Hörð mótmæli
Baráttan gegn aðskilnaðinum
stóð lengi yfir og alla tíð á
meðan Mandela sat í fangelsi.