Kjarninn - 12.12.2013, Side 28

20/21 kjarninn SuðuR-afRÍKa
endalok aðskilnaðar-
stefnunnar
Árið 1989 tók Frederik Willem de
Klerk við embætti forseta Suður-
Afríku. Hann var talinn vera
meðal íhaldssamra meðlima
í Þjóðarflokkinum og jafnvel
var búist við enn meiri hörku í
baráttunni við ANC frá honum.
En de Klerk áttaði sig fljótt á
stöðu landsins og hóf þegar
viðræður við Mandela. De Klerk
gekk að öllum kröfum hans og 2.
febrúar 1990 var Mandela látinn
laus og banni á starfsemi ANC
aflétt. Við tóku langar viðræður um framtíðarfyrirkomulag
mála í Suður-Afríku sem enduðu árið 1994 með fyrstu almennu
lýðræðislegu kosningunum í sögu Suður-Afríku.
Nýkjörin stjórnvöld, með Mandela í broddi fylkingar,
komu á fót sannleiks- og sáttanefnd, sem var gefið það hlut-
verk að rannsaka mannréttindabrot á tímum aðskilnaðar-
stefnunnar. Eitt það merkilegasta var að gegn vitnisburði
fyrir nefndinni var hægt að biðja um að fá uppgefnar sakir.
Ríki sem hafa lent í miklum innbyrðis átökum, til að mynda
Líbería, hafa nýtt sér sams konar nefndir til þess að takast á
við erfiðustu úrlausnarefnin.
Mandela nýtti líka tækifærið árið 1995 þegar Suður-
Afríka hélt heimsmeistarakeppnina í rúgbí, vinsælustu
íþrótt landsins. Þar hvatti hann alla landsmenn til þess
að styðja við liðið en fram að því hafði það verið, í augum
meirihluta þjóðarinnar, tákn aðskilnaðarstefnunnar. Svo fór
að lokum að Suður-Afríka komst í úrslit og bar þar sigurorð
af Nýja-Sjálandi á lokamínútu leiksins. Mandela afhenti þá,
íklæddur landsliðstreyjunni, hvítum fyrirliða suður-afríska
landsliðsins bikarinn og náði með því að brjóta niður fleiri
múra en áður hafði tekist. (Áhugasamir geta horft á myndina
Invictus sem fjallar um þennan viðburð).
baráttunni ekki lokið
Nelson Mandela yfirgaf fang-
elsið eins og hann fór þangað
fyrst; með krepptan hnefa á
lofti, tákn andspyrnunnar. á
níunda áratugnum var honum
boðin lausn úr fangelsi gegn
því að hann héti því að hætta
baráttunni. Mandela hafnaði
því og svaraði því til að aðeins
frjálsir menn gætu samið um
frelsi sitt.
Mynd: afp