Kjarninn - 12.12.2013, Side 39

29/29 kjarninn HEiLBRiGðiSMáL
röskunum og geðröskunum – má lesa úr gögnum WHO að
þar eru nokkuð frábrugðnir áhættuþættir á ferð þótt „glötuð
góð æviár“ vegna þessara sjúkdóma séu talsvert fleiri en
vegna krabbameina og hjarta- og æðasjúkdóma. Helstu
áhættuþættir heilsufarsskaða vegna stoðkerfis raskana
eru aðeins tveir: starfstengd áhætta (60%) og ofþyngd
(40%). Sé kafað dýpra má sjá að langalgengustu afleiðingar
starfstengdar áhættu eru bakvandamál, sem ein og sér
standa fyrir tæpum 4% af heilsufarsskaða Íslendinga mælt í
„glötuðum góðum æviárum“.
eiturlyf og áfengi oftast orsakir geðraskana
Varðandi geðraskanir standa hins vegar eiturlyfja notkun
og áfengisnotkun fyrir 80% greinanlegra áhættuþátta
heilsufarsskaðans, en kynferðislegt ofbeldi í æsku og
heimilis ofbeldi fyrir því sem út af stendur, svo langt sem
áhættuþættir verða greindir að mati WHO.
Það verður víst seint sagt að við séum áhrifalausir
leiksoppar örlaganna hvað varðar stóru dráparana tvo,
krabbamein og hjarta- og æðasjúkdóma. Það er að því leyti
svipaða sögu að segja um áhættuþætti stoðkerfis- og geð-
raskana að við virðumst hafa ýmislegt um þessa hluti að
segja með því hvernig við högum lífi okkar.
Í þriðju og síðustu greininni í þessum flokki, sem birtast
mun eftir viku, verður gerð tilraun til að sýna fram á hvað
gæti áunnist í að stöðva nýliðun í dýrari úrræði með því að
fanga upp tilfellin í neðri þrepum heilbrigðiskerfisins og
vinna örlítið á sjúkdómsbyrðinni í leiðinni.
M
yn
di
r:
af
p
G
ra
fík
: B
irg
ir
Þó
r