Framleiðsluuppgjör þjóðhagsreikninga 1973-1978 - 01.10.1982, Side 12

10
jöfnunnar, þ.e. einkaneyslu, samneyslu o.s.frv. leiðir til
niðurstöðu um verðmæti þjóðarframleiðslunnar. Þetta form
jöfnunnar leynir hins vegar einum mikilvaegum þaetti í þessu
sambandi, en þar er átt við þá framleiðslu, sem hvorki fer
til neyslu eða fjárfestingar heldur er notuð í fram-
leiðslustarfseminni sjálfri. Þetta eru hin svonefndu aðföng
eða rekstrarnauðsynjar, sem ein atvinnugrein kaupir af
annarri. Að teknu tilliti til aðfanganna má umskrifa
framangreida jöfnu þannig:
Y + Ic = C + G+ I + B+(X-M) + Ic
Aðföngunum (Ic) hefur hér verið bætt við báðar hliðar
jöfnunnar. Á þessu formi gefur vinstri hlið jöfnunnar til
kynna upprunahlið framleiðslunnar en hægri hlið ráðstöfun
framleiðslunnar. Þetta form jöfnunnar er mjög víða notað
við uppbyggingu þjóðhagsreikninga og þá fyrir einstaka
vörutegundir eða vöruflokka. Er þá talað um vörureikninga
(commodity-flow). Hérlendis hefur vörureikningum á þessu
formi ekki verið stillt upp enn sem komið er. En
þjóðarframleiðsluna má einnig áætla eftir öðrum leiðum.
1.5. Framleiðsluaðferðin
Framieiðsluaðferðinni er ætlað að sýna í hvaða
atvinnugreinum framleiðslan myndast. Hún byggist á því, að
lagt er saman framleiðsluverðmæti allrar atvinnustarfsemi,
bæði fyrirtækja, opinberra aðila og annarra. Þessi aðferð
felur í sér tvenns konar vanda.
í fyrsta lagi þarf að athuga, að vörur og þjónusta, sem
eitt fyrirtæki framleiðir, eru notuð við framleiðslu annarra
fyrirtækja. Til þess að forðast tvítalningu þarf að draga
frá aðföngin, sem fyrirtækið notar og kaupir ýmist af öðrum
fyrirtækjum eða frá útlöndum. Þegar aðföng hafa verið
dregin frá verðmæti framleiðs1unnar á því verði, sem
fyrirtækið fær fyrir hana, fæst sú verðmætisaukning, sem af
framleiðslunni leiðir. Þessi verðmætisaukning, sem ýmist er
nefnd virðisauki eða vinnsluvirði, er framlag fyrirtækisins
til vergrar þjóðarframleiðslu á þáttavirði. Auk
tvítalningarinnar þarf að athuga, að í verðinu, sem
fyrirtækið fær í hendur fyrir framlag sitt, þarf að aðgreina
óbeina skatta, t.d. söluskatt, sem ekki eru hluti af umbun
til starfsmanna eða eigenda fyrirtækjanna. Greiði ríkið
hins vegar framleiðslustyrki með vörunni, telst sú greiðsla
hluti af þáttatekjum. Þetta getur skipt miklu máli, t.d. í
landbúnaði hér á landi.
Af þessu má sjá, að vinnsluvirðið, sem er hin eiginlega
framleiðsla í skilningi þjóðhagsreikninga, má finna með
tvennum hætti. í fyrsta lagi sem mismun heildartekna
fyrirtækis og þeirra aðfanga, sem fyrirtækið fær frá öðrum
fyrirtækjum eða innflutningi. í öðru lagi má líta á
vinnsluvirði sem summuna af hagnaði og þeim rekstrar-
kostnaði, sem ekki telst aðföng, en það eru laun, afskriftir
og vextir.