Framleiðsluuppgjör þjóðhagsreikninga 1973-1978 - 01.10.1982, Side 22

20
hins vegar skilgreindur sem hagnaður fyrir vaxtagreiðslur
þannig að rekstrarafgangurinn er ekki háður lánsfjár-
mögnuninni. Vaxtagreiðslur eru hins vegar skráðar í við-
komandi geirum tekjuskiptingaruppgjörsins sbr. grein 1.6
hér að framan, en tekjumegin í þá geira kemur m.a.
rekstrarafgangur samkvæmt framleiðslureikningum.
Framleiðslureikningar þeir, sem hér hefur verið lýst,
ná til allrar atvinnustarfsemi í þjóðarbúinu, hvort sem
viðkomandi framleiðsla er verðlögð og seld á markaði eða
ekki. Sum framleiðsla er ekki seld á markaði þannig að hún
hefur ekkert markaðsverð. Dæmi þessa er opinber þjónusta.
í slíkum tilvikum er framleiðsluvirðið skilgreint sem summa
aðfanga og vinnsluvirðis og er þá jafnan miðað við að ekki
sé um rekstrarafgang að ræða.
3.2. Atvinnugreina- oq geiraskiptinq framleiðslureikninga
Af lýsingunni á framleiðslureikningum hér að ofan má
ráða, að unnt ætti að vera að búa til framleiðslureikning
fyrir hvert fyrirtæki eða deild þess eða opinbera stofnun.
Slíkt mundi þó leiða til gífurlegs fjölda reikninga með
þeirri afleiðingu að öll yfirsýn glataðist. Flokkun
framleiðslureikninganna er því nauðsynleg. í meginatriðum
er um tvennskonar flokkun að ræða. I fyrsta lagi eru
reikningarnir flokkaðir í þrjá aðalflokka eða geira eftir
eðli starfseminnar, þ.e. í starfsemi fyrirtækja, starfsemi
hins opinera og aðra starfsemi. Starfsemi hins opinbera er
að því leyti frábrugðin starfsemi fyrirtækja, að hið
opinbera selur almennt ekki þjónustu sína á markaðnum,
heldur má líta svo á, að hið opinbera sé sjálft að stærstum
hiuta kaupandi þeirrar þjónustu, sem það framleiðir.
Framleiðsluvirði opinbera geirans má því skipta í tvennt,
þ.e. samneyslu, sem er meginhluti framleiðsluvirðisins, og
síðan aðrar tekjur. Auk fyrirtækja og hins opinbera er svo
þriðji geiri framleiðsluuppgjörsins, sem nefna mætti aðra
starfsemi. Hér er um að ræða starfsemi, sem í eðli sínu
svipar til starfsemi hins opinbera þar eð hún er að jafnaði
ekki rekin í ágóðaskyni og í mörgum tilfellum er starfsemin
ekki verðlögð á markaðnum. Dæmi um þessa starfsemi eru
velferðarstofnanir, hagsmunasamtök o.fl.
Þótt þau meginsjónarmið, sem liggja að baki
geiraskiptingunni, séu þannig nokkuð skýr kann í sumum
tilvikum að orka tvímælis, hvernig flokka eigi einstakar
atvinnugreinar á geirana þrjá. Hér hefur sú leið verið
valin að telja eftirfarandi atvinnugreinar til geirans
"starfsemi hins opinbera":
Atv.gr. 811-813, 819; Alþingi, ráðuneyti, ríkisstjórn,
stjórnsýsla ríkis og sveitarfélaga
Atv.gr. 821-824 Skólar
825 Sjúkrahús og aðrar heilbrigðisstofnanir
831-832 Rannsóknastofnanir og trúmálastarfsemi,
þ.m.t. prestar þjóðkirkjunnar