Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.02.1938, Side 19

ÞJÓÐIN
um, er vandamálið leyst, enn sem
komið er, á þann einfalda, en vafa-
sama hátt, að þótt kostnaður við
byggingu meðalhúsa skipti tugum
þúsunda, þá borga húsin sig tiltölu-
lega fljótt sökum þess, live gífur-
legar upphæðir eru teknar i liúsa-
leigu af hverju herbergi, sem út er
leigt.
Þetta hefir gengið, fram að þessu,
og gengur áfram, á meðan aðstreymi
fólksins helzt til hinna stærri bæja.
Samkeppnin umhin nauðsynlegu og
eftirsóttu þægindi sér fyrir þvi, að
spilið héldur áfram, á meðan þann-
ig stendur. En strax og brevting
verður á í því efni, þá hlýtur á-
rekstur að koma í ljós.
í sveiturium, aftur á móti, er þessu
á allt annan veg háttað, og ber
margt til. Þar eru varanleg hús stór-
um dýrari en svo, að unnt sé fyrir
atvinnurekendur sveitanna, hænd-
urna, að standast kostnaðinn, þvi
bæði er, að um húsaleigutekjur cr
ekki að ræða, og annað hitt, að hver
fjölskylda þarf, að eðlilegum hætti,
stærra húsnæði i sveit en í kaup-
stað. Veldur þvi meiri þörf fvrir
geymslurúm, annars vegar, og að
hinu leytinu það, að allt verkafólk
verður að hafa húsnæði hjá bónd-
anum.
Það hefir þvi gengið svo, síðan
steinhúsin fóru að ryðja sér til
rúms, að þeim einum hefir reynzt
fært að leggja á þá leið, sem hafa
verið svo efnum búnir, að geta lagt
fram í bvgginguna nokkur þúsund
krónur, án þess að hafa nokkra von
um arð af þeirri fjárhæð. Þetta hafa
líka reynzt hreinar undantekning-
1 ó
ar. Hitt er algengara, að þeir bænd-
ur, sem lagt hafa i byggingar, hafa
með því idaðið á sig svo mikilli
skuldasúpu, að þeim verður fyrr
eða síðar ófært undir að rísa.
Stofnun Byggingar- og landnáms-
sjóðs var á sínum tíma stórt spor
i þá átt, að hæta hér úr skák, enda
hefir sú stofnun orðið til hjálpar
þvi, að inargar varanlegar bygging-
ar liafa risið upp í sveitum lands-
ins undanfarin ár. Þetta hefir þó
engan veginn reynzt annmarka-
laust. Ber þar einkum tvennt til.
Fyrst það, að fyrstu árin, sem sjóð-
urinn starfaði, voru gerðar svo mikl-
ar kröfur til bygginganna, að þær
urðu geysi dýrar. Annað, sem er
nátengt hinu, er að margir bændur
hafa sett sér það, að byggja fyrir
framtíðina, seni kallað er, og sem
ber að skilja þannig, að stærð bygg-
ingarinnar miðist við umbótaskil-
yrði jarðarinnar, og um leið vax-
andi fjölda heimafólks. Þessi
stefna liefir alvarlega rekið sig á,
þvi mörg dæmi má nú finna í sveit-
um landsins, þar sem svo er ástatt,
að lánið, sem tekið hefir verið til
að hyggja fyrir, liefir verið mun
hærra heldur en nú mundi hægt
að selja jörðina, að byggingunni
meðlalinni. — Þeir bændur, sem
þannig er ástatt um, hafa því ekki
einasta tapað allri jörðinni, eins og
liún áður var, heldur meira til. Svo
dýr liefir byggingin orðið þeim. Er
þar að finna eina orsölc af mörg-
um, fyrir þeim mikla skuldaþunga,
sem hlaðizt hefir á marga bændur.
Á siðustu árum er þetta allveru-
lega að breytast. Bændur eru að