Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.02.1938, Blaðsíða 10

6
Þ J Ó Ð I N
Tvímennings-
kjördæmi
og rýmkun
uppbótarsæta.
ræðinu og
skuli velja. Ein er sú, að gera land-
ið allt að einu kjördæmi; önnur,
að skipta landinu í nokkur stór
kjördæmi með hlutfallskosningum.
Báðar jtessar leiðir tryggja hlut-
fallslega rétta útkoinu. En með þeim
eru liin einstöku kjördæmi svift
sinuin sérstaka þingfulltrúa, og
mætir það mikilli andspyrnu.
En þá er sú leiðin
eftir, sem ég teldi
heppilegasta að svo
vöxnu máli. Hún
sameinar það tvennt,
að fullnægja lýð-
réttu hlutfalli milli
stjórnmálaflokkanna eftir atkvæða-
magni, og að fullnægja óskum
manna um að halda hinum sérstöku
kjördæmum.
Þessi leið felur í sér tvær breyt-
ingar frá núverandi ástandi. í fyrsta
lagi verði upp teknar hlutfallskosn-
ingar i tvimenningskjördænnmum.
Þau eru nú sex: Arnes- og Rangár-
vallasýsla, Múlasýslur, Eyjafjörður
og Skagafjörður. Er það sjálfsagt
mál og réttlátt, að láta ekki örlít-
inn meiri hluta ráða vali heggja
þingmannanna. Sú regla hefir og
alltaf verið að ryðja sér til rúms,
að þar sem fleiri skuli kjósa en einn
til starfa, skuli viðhöfð hlutbundin
kosning. Þannig er um allar hæjar-
stjórnir og hreppsnefndir í kaup-
stöðum og kauptúnum, og í sveit-
um geta fáeinir kjósendur krafizt
hlutfallskosningar i hreppsnefnd.
Þetta er gert til þess að tryggja rétt
minnihlutans og veita honum mál-
svara,
En fyrst löggjafinn hefir talið
þetta sjálfsagða reglu um bæjar-
stjórnir og hreppsnefndir, og jafn-
vel um allar kosningar innan
þeirra, hversu margfalt meiri á-
stæða er þá til að lögleiða hlutfalls-
kosningu um hina þýðingarmestu
Jijóðfulltrúa, alþingismennina, þar
sem því verður við komið, sem sé
í tvímenningskjördæmunum.
Hefði þessi regla gilt víð kosn-
ingarnar i sumar, þá hefði hlutfall-
ið milli flokkanna orðið nærri réttu
lagi. Framsóknarflokkurinn hefði
fengið 13 þingmenn í stað 19, Sjálf-
stæðisflokkurinn G kjördæmakosna
í viðhót, en færri uppbótarþingsæti,
sem hefðu þá komið hinum flokk-
únum til góða. Til að fá alveg rétta
útkömu, hefði þurft 2 upphótarsæti
i viðbót. Nú er hámarkstala upp-
hótar- eða jöfnunarsæta bundin við
11. Önnur hreytingin yrði þá sú, að
afnema hámarkið, því að fulla
tryggingu fyrir réttlæti er ekki hægt
að fá með öðru móti.
En þýðir þetta þá ekki að fjölga
þingmönnum úr hófi fram? kann
einhver að spyrja. En reynslan sýn-
ir, að hefði þetta skipulag gilt, hefði
náðst rétt útkoma í öllum síðustu
kosnángum, án þess að þurft hefði
fleiri þingmenn en 51 flest. Svo lít-
il fjölgun er lítil fórn fvrir réttlæt-
ið. Og að jafnaði myndu ekki verða
fleiri en nú. En jafnvel mætti gera
stórfelldan sparnað á þingkostnað-
inum, svo að vægi margfalt meir
en hugsanlegur kostnaðarauki i
undantekningartilfellum, t. d. með
því að ákveða, að samanlagt þing-
fararkaup mætti aldrei fara fram
úr vissri upphæð, hversu margir
sem þingmenn yrðu. Frh.