Sagnir - 01.04.1980, Blaðsíða 23

myndir hafa ekki staðist nánari
athugun; fólk varðist sem sé
getnaði með ýmsum ráðum áður
en síra Malthus kom til skjal-
anna og menn biðu sannarlega
ekki eftir tilkomu eimvagns-
ins - eða lausn vistarbandsins
- til þess að flytjast búferl-
um frá átthögum lengri eða
skemmri leið.
Óhjákvæmilegt er að fara
nokkrum orðum um helstu ann-
marka sem fylgja títtnefndri
aðferð þótt þau verði hér í
lausara lagi.
Er þá fyrst að nefna að
rannsóknir í sögulegri lýð-
fræði eru óhæfilega tíma- og
vinnufrekar jafnvel þótt ekki
sé fengist við fjölmennari
sókn en þúsund manns (35) og
lengra tímaskeið en svarar
einni öld. Sé stefnt að því að
spjaldfæra allmargar slíkar
sóknir.svo sem æskilegt er frá
aðferðafræðilegu sjónarmiði
(36),verður því ekki komið í
verk af einum manni á skap-
legum tíma,heldur þurfa fleiri
að leggja hönd á plóginn í
samvinnu. Eru menn nú sums
staðar farnir að létta sér
vinnuálagið með því að færa
á spjöld úrtak úr prestþjón-
ustubókum allmargra samliggj-
andi sókna .
Hið síðastnefnda er tengt
öðrum annmarka en það er sú
áleitna spurning hve fullgilt
dæmi sú sókn (eða þær sóknir)
sé sem verður fyrir valinu
hverju sinni. Þar sem spjald-
færðar sóknir verða aldrei
annað,meðal stærri þjóða,en ey-
lönd í hafsjó ókannaðra sókna,
er ekki að vita nema hinar
fyrrnefndu gefi skakka mynd af
heildinni sem þær teljast
hluti af (37).
Af þessum sökum er líka
Ijóst að niðurstöðurnar geta
aldrei komið í stað manntala
sem voru aldrei tekin. Þetta
gildir að sjálfsögðu um sjálfa
fólkstöluna, en einnig um
stærðir á borð við fæðingar-
°g dánartíðni landsmanna á
tilteknu ári. Bera mætti því
við að bættur sé skaðinn,
slík almenn hlutföll séu hvort
sem er svo breytileg eftir
aldursskiptingu íbúanna að
fátt markvert verði af þeim
ráðið (38) . Flestir munu þó
viðurkenna að mikils sé um
vert að hafa manntalstölur
tiltækar þegar meta skal út-
komu afmarkaðra rannsókna.
Bagalegastan má þó telja
þann vankanta sem stafar af
flökkuhneigð (öðru nafni
landfræðilegura hreyfanleika!)
sóknarbarna sem var almenn
þegar á 17. -18. öld eins og
áður segir. Þannig hafa fransk-
ir sagnfræðingar komist að
raun um að drjúgur meirihluti
fjölskyldna sem stofnað var
til í sókninni hafi flust
brott áður en "myndun" þeirra
var lokið. NÚ er ástæða til að
ætla að slíkir flutningar ráð-