Sagnir - 01.04.1980, Qupperneq 71

T.Parsons um miðjan sjötta ára-
tuginn voru enn fyrir um tíu
árum til félagsfræðingar sem
töldu sagnfræði til lítils nýta.
Þeim fór þó fækkandi, kannski
breyttu sviptingarnar 1968 ein-
hverju þarna. NÚ eru félagsfræð-
ingar ekki eins heitir út í sagn-
fræðina, lítils há’ttar upphlaup
og geðbrigði eru undantekningar
frá þeirri meginreglu að gagn-
kvæm virðing ríkir milli flestra
fræðimanna greinanna. Það er
ánægjulegt og boðar betri tíð
fyrir fræðigreinarnar.
Söguleg vera mannsins er
harla flókið fyrirbæri sem á nú-
verandi þekkingarstigi verður
ekki lýst með tölum eingöngu eða
einföldum operationiskum skil-
greiningasamlokum. Þó að regla
og skipan kunni að verða handan
við ruglingslegan ys og þys dag-
legs lífs verður sú regla ekki
greind nema að nokkru leyti með
töluLegum aðferðum. Mannlegt
líf samanstendur ekki eingöngu
af hlutgerðum ritúölum.
Sagnfræðingum kemur elja og
ástundan félagsfræðinga með
sögulaus eða "himnesk" hugtök
um mannlegt atferli stundum svo-
lítið spánskt fyrir sjónir.
Söguvitund nútímamanna á sér
rætur á 18. og 19, öld ekki síður
en félagsfræðin og þessi vitund
segir okkur að ekkert samfélag
sé tilán sögu. Slík er harð-
stjórn historismans studd reynsl-
unni. Það kemur fyrir að sagn-
fræðingar dáist að greiningar-
legri skerpu félagsfræðinga og
fræðilegri getu til kenningasmíða.
En er ekki sögulegum viðhorfum
misboðið með því að halda fram
"hlutleysi" skoðanakannana eða
spurningalista? Eða fullkomleika
lýsinga á stjórnmálakerfum eða
kennsluferlum sem pottþéttum
hringrásum líkt og kælivatnskerf-
um í kjarnaverum? Félagsfræði
er oft misnotuð á enn augljósari
hátt en sagnfræði til framdráttar
þröngum einæðishagsmunum.
Sagnfræði fjallar að hluta
til um sömu svið og félagsfræði
en sagnfræðin fjallar einnig að
hluta til um svið margra annarra
fræðigreina. Sagnfræði er húm—
anísk fræðigrein og sem slík
lætur hún sér ekki allt annað
en félagsveru mannsins óviðkom-
andi. Hvernig sem reynt er að
tilfæra félagslegar skýringar
á athöfnum og atferli manna þá
verður það viðfangsefni aldrei
tæmt með slíkum skýringum til
fullnustu. Eftir verður af-
gangur sem er nátengdur veru
manna í tíma, hann er m.a. sið-
ferðilegs og fagurfræðilegs
eðlis og af toga einstaklings-
bundinnar afstöðu en það eru
svið sem einnig eiga sér tilvist
í sögulegri veru manna.
Fræðigreinarnar sagnfræði og
félagsfræði hafa frjóvgað hvor
aðra og svo verður vonandi áfram
að alvarlegar og gagnlegar um-
ræður verði á milli þeirra. Þær
eru ólíkar og engin ástæða til
að reyna að steypa þeim saman
skipulagslega í haskóla. Hug-
myndir uin slíka samsteypu eru
sprottnar af vankunnáttu.