Sagnir


Sagnir - 01.04.1981, Síða 47

Sagnir - 01.04.1981, Síða 47
45 búleysingjar sem ferðuðust um eftirþví sem atvinna bauðst og stundoðu sumir smáverslun, voru kauphéðnar.3) Búðseta og lausamennska mörk- uðu alla tíð visst andóf gegn hefðbundinni og rðtgróinni sam- félagsgerð og stéttaskiptingu. Örlög þessara tveggja stétta voru mjög samofin. Þær áttu á margan hátt sameiginlegra hags- muna að gæta. Báðar vildu þær brjóta á bak aftur þær skorður, sem hið einhæfa samfélag reisti við framgangi þeirra. En víkjum nú að því hvernig stéttunum tveim farnaðist í ís- lensku þjóðfélagi fram til siða skipta og byrjum á stöðu þeirra á þjóðveldisöld. Sjóbúð í Hnífsdal um aldamótin 1900. Þjóffveldisöld Þegar fjallað er um stéttir á þjóðveldisöld er nauðsynlegt að hafa í huga að þrælahald er tal- ið hafa haldist hér á landi allt fram á 12. öld. Að vísu ríkir mikil óvissa um þrælahald á Is- landi til forna og raunar eru flestir þeirrar skoðunar að það hafi aldrei verið umfangsmikið. Samt sem áður liggur í augum uppi að á meðan þrælahald var enn við lýði gegndi hið svokallaða frjálsa verkafðlk ekki jafn mikilvægu hlutverki og síðar. Og enda þótt verkafðlk ætti að heita frjálst^ var það í raun bundið í báða skð af löggjafanum. Því var gert skylt að hafa lögheimili hjá bónda og hét það grið. Enda þótt ekki væri beinlínis árennilegt fyrir verkafðlk að vera griðvistarlaust töldu ýmsir afkomu sinni betur borgið með Þyí að segja skilið við vistir hjá bændum. 1"þessum hópi voru buðsetumenn og lausamenn. Mjög er ðljðst hvenær búðseta hðfst að marki á íslandi en víst er að hún var þekkt á 13. öld. Björn Þorsteinsson getur sér til að rekja megi upphaf búðsetu til 11. aldar: Þá hefur komist á atvinnu- skipting milli sjávarbænda og búðsetumanna sem unnu á vegum hinna fyrrgreindu með samþykki breppsraanna, og hins vegar bænda sem bjuggu langt frá sjávarsíðunni. Hér hefur ver- ið um takmarkaðan atvinnuveg að ræða sem hefur hvorki keppt um vinnuafl né fjárfestingu, meðan skreiðarútflutningur var lítill og fiskverð lágt. í fcreppunni um 1200 hefur lík- lega fiskast lítið og búðsetu- menn orðið hart úti.4) Björn minnist hér á kreppu um 1200 og segir að búðsetubann, sem er að finna í Grágás, eigi rætur að rekja til þessarar kreppu.5)
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120

x

Sagnir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.