Sagnir - 01.04.1981, Page 95

93
við sig fylgi þótt eitt þing-
sæti hafi tapast vegna óhags-
stæðrar dreifingar, En hvað
olli þessu? Það, sem án efa
hefur mestu ráðið var bætt
efnahagsástand þjóðarinnar.
Efnahagur fólks hafði batnað
og urðu flestir þess greinilega
varir. Fólk hafði meira ráð-
stöfunarfé milli handanna og
aukna möguleika til að eyða
því, Almenn velmegun hafði
aukist.
En mátti rekja þennan árang-
ur til aðgerða stjórnarinnar?
Svar við þessari spurningu
hlýtur að verða neikvætt, Hag-
stæð ytri skilyrði áttu þarna
stærstan hlut að máli. Afla-
magn landsmanna hafði aukist
verulega og samfara því höfðu
útflutningsverðmæti þjóðar-
innar hækkað í verði á erlendum
mörkuðum,11 Þetta góðæri hélst
svo að segja allar götur fram
til ársins 1967.
Ekki má hins vegar horfa al-
gjörlega fram hjá efnahagsráð-
stöfunum ríkisstjórnarinnar,
Ber þar fyrst og fremst að nefna
frjálsari innflutning, en hann
hafði í för með sér stóraukið
vöruval og þegar slíkt varð
samfara auknum kaupmætti ráð-
stöfunartekna hlaut það góðar
undirtektir. Alls óvíst er
hins vegar hvaða áhrif það
hefði haft ef lífskjör hefðu
ekki batnað. Einhvers staðar
las ég það í blaðagrein eftir
óþekktan höfund að hvað sem um
Viðreisnarstjórnina mætti
segja, þá skyldi hann alltaf
muna henni það að í hennar tíð
urðu ávextir daglegt brauð,
Sýnir þetta dsemi vel að afnám
haftanna var vinsæl ráðstöfun,
Afnám haftanna ásmt afnámi
bótakerfisins voru án efa þær
ráðstafanir sem best tokust,
Eitt atriði, sem líklega
hefur átt sinn þátt í að^
fólk ljáði Viðreisnarstjórn-
inni frekar atkvæði sitt var að
fólk vissi betur en oftast^ um
hvað var kosið, Báðir stjórn-
arflokkarnir gengu til kosn-
inganna með þær yfirlýsingar
að samstarfið myndi halda áfram
ef stuðningur kjósenda fengist.
Þetta voru flokkar, sem höfðu
sýnt það og sannað að þeir
gátu með góðu móti starfað sam-
an og náð árangri, Minningin
um ósamkomulagið innan Vinstri
stjórnarinnar 1958 var fólki
nógu vel í minni til að vera
móttækilegt fyrir þeim rökum
að óstjórn og ringulreið tæki
við ef Viðreisn færi frá,
Ekki verður hér farið neitt
að ráði út í þróun mála 1963
til 1967, Þenslan í íslensku
efnahagslífi hélt áfram á þessu
tímabili og lífskjör héldu áfram
að batna. Sem mælikvarða á
aukna velmegun má nefna að bif-
reiðaeign landsmanna tvöfaldað-
ist og svipuð fjölgun átti sér
stað um utanlandsferðir,12
í árslok 1966 var farið að
draga ský fyrir sólu, en þegar
gengið var til þingkosninga
1967 var lítið sem ekkert farið að
bera á þeirri lífskjaraskerð-
ingu og þeim samdrætti, sem í
vændum var.
Segja má að kosningarnar 1967
hafi gengið nokkuð líkt fyrir
sig og þær, sem haldnar voru
fjórum árum áður og þau atriði,
sem stuðluðu að viðgangi Við-
reisnar hafi verið nokkuð þau
sömu, Þó verður ekki hjá því
komist að minnast á klofnings-
framboð Hannibals Valdimarsson-
ar, Þessi klofningur innan
Alþýðubandalagsins bar vott um
óeiningu innan flokksins og
hefur örugglega spillt fyrir
stjórnarandstöðunni í heild og
að sama skapi verið vatn á
myllu Sjálfstæðisflokks og
Alþýðufiokks,
En hvernig skýrðu vinstri
menn stöðuna í íslenskum
stjornmálum eftir kosningarnar
1967? Hér verður stuttlega
reynt að gera grein fyrir því
og er aðallega stuðst við
grein,^ sem birtist í tímarit-
inu og er eftir Einar
Olgeirsson,!3
Einar vill halda því fram
að nkisstjórnin hefði getað
og reyndar átt að falla á