Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Síða 37

ALKOHÓL
Í7ð
sjúklingar neyta þó alkohóls án sýnilegs
tjóns, enda hefir alkohól lengi verið notað
sem róandi magalyf.
Meginefnaskipti eða bruni alkohóls fer
fram í lifrinni og er algerlega hliðstæður
nýtingu annarra næringarefna. Rannsóknir
sýna, að meðal óhófsneytenda alkohóls eru
ákveðnir lifrarsjúkdómar (cirrhosis) mun tíð-
ari en hjá öðrum. Eigi að síður ber að gæta
þess, að hjá mörgum óhófsmönnum verður
þessara sjúkdóma eigi vart. Þær breytingar,
sem hér um ræðir, standa í sambandi við
fituvinnslu lifrarfrumanna, en starf þeirra er
m. a. að breyta fitusamböndum í svonefnd
fosfatlipoid-sambönd til nota fyrir vefi lík-
amans. Ákveðin efnasambönd, svo sem
sölt þungra málma og eiturefni frá ígerðum,
ennfremur áhrif hindraðra sykurefnaskipta
í sykursýki, hamla þessu frumustarfi á hlið-
stæðan hátt. Afleiðingin verður fituhleðsla í
lifrarfrumunum ásamt bandvefsmyndun.
Flest rök hníga að því, að hér sé raunveru-
lega um vaneldissjúkdóm að ræða vegna
ónógrar og misræmdrar fæðu, en alkunnugt
er, hversu óhófsmenn vanrækja oft matar-
neyzlu sína. Sykur- og eggjahvítugjöf hefir
reynzt gagnleg til viðnáms þessum lifrar-
breytingum. Hliðstæðan sjúkdóm er hægt að
framleiða í kanínum með einhliða alkohól-
gjöf, en í öðrum dýrum hefir það reynzt
mjög erfitt. Þetta hefir leitt til þess, að ýmsir
rannsóknarar telja nú hæpið, hvort alkohól-
neyzla sé eins þýðingarmikið atriði í þessu
efni og talið hefir verið.
Starf nýrnanna er m. a. að halda söltum,
sýrum og lútum blóðsins í jafnvægi, og eftir
mikla alkohólneyzlu verður þess vart, að jafn-
vægi þetta hefir raskazt, einkum hefir kalíum-
magn blóðsins lækkað og lútmagn þess
hækkað. Ekki er hér um alvarlega truflun
að ræða né langvarandi, en líkur eru til
þess, að vanlíðan sú, sem alþekkt er undir
nafninu timburmenn, eigi að nokkru rætur
að rekja til þessara breytinga, ásamt vatns-
tapi því, sem á sér stað við þvagaukning-
una og þorsti sjúklingsins ber glöggt vitni.
Um langvarandi nýrnaskemmdir af völdum
alkohóls er ekki að ræða.
Hjarta og æðar taka vitanlega þátt í dreif-
ingu alkohólsins, en áhrifin á þessi líffæri
verða fyrir milligöngu taugakerfisins. Hjart-
siáttur eykst við upphaf alkohólneyzlu
vegna ertingqráhrifa á kok og vélinda,
en þó einkum ef um sterka drykki er
að ræða. Á svipaðan hátt getur blóðþrýst-
ingur hækkað lítillega við byrjun neyzlu,
en lækkar brátt á ný vegna sefandi áhrifa
alkohólsins. Útþensla á æðum hjartavöðv-
ans á sér stað, og hefir alkohól verið notað
sem læknislyf í þeim tilgangi. Áhrif óhófs á
hjartað eru einkum óbeins eðlis vegna
breyttra lifnaðarhátta og aukinnar áreynslu
í sambandi við þá, og eru því hliðstæð öðru
auknu erfiði, svo sem íþróttum.
í hóflegum skömmtum hefir alkohól
hamlandi áhrif á taugakerfi mannsins, sem
einkum koma fram í hægari viðbrögðum.
Taugavefir eru auðugir að lipoidsambönd-
um, sem hafa sterka hneigð til alkohól-
hleðslu. Svo virðist sem hömlun þessi sé
hliðsíæð þeirri, er á sér stað við súrefnis-
skort, en mestar líkur eru til, að raunveru-
lega sé um að ræða truflun á sykur- og
fjörvanýtingu. Eigi að síður getur aukin
súrefnisgjöf dregið úr þessum áhrifum. í
hófneyzlu hverfa þessi áhrif að loknum
bruna og útskilnaði alkohólsins, og engra
langvarandi breytinga verður vart. Með
vaxandi alkohólmagni í blóði verða hömlur
þessar að lömunum, sem lýsa sér í óstyrkum
hreyfingum, truflun vöðvasamleiks, jafn-
vægistapi og loks fullkominni vangetu
vöðvakerfisins.
Ef um langvarandi sjúkneyzlu er að ræða,
verða breytingar þær, sem eiga sér stað
í taugakerfinu, ekki einungis starfrænar,
heldur og einnig vefrænar. Búast má við,
að fyrr eða síðar hljóti 15—20 af hundraði
sjúkneytenda þessi sjúkdómsform, sem í
aðalatriðum eru bólgukyns og hefjast í út-
limum, einkum fótum. Grundvöllur þessara
sjúklegu breytinga eru næringartruflanir,