Nýtt Helgafell - 31.12.1957, Síða 39

ALKOHÓL
181
fastar skoðanir á alkohólneyzlu, en taka eigi
þátt í henni af ýmsum ástæðum.
■ Annar flokkurinn, hófneytendur, neyta
alkohóls annaðhvort við og við eða daglega,
en innan þeirra magntakmarka og tæki-
færistakmarka, að hegðun þeirra brýtur eigi
í bága við lög eða almennar umgengnisvenj-
ur, starf þeirra bíður eigi hnekki vegna neyzl-
unnar og yfirráð þeina yfir henni eru vísvit-
andi og raunsæ. Alkohólneyzla þessara aðila
er tíðast félagslegs eðlis og stendur oft í nánu
sambandi við starf þeirra og stöðu í þjóð-
félaginu.
Ofneytendur eru þeir aðilar, sem neyta
alkohóls oftar og meir en hæfir venjulegum
umgengnisvenjum í stétt þeirra og stöðu. Þeir
verða gjarnan ofurölvi, sumir neyta alkohóls
að morgni til þess að vinna bug á neyzlu-
einkennum undanfarins dags, athafnir
þeirra, meðan á neyzlu stendur, brjóta oft
í bága við almennt velsæmi og lög, og
starf þeirra er verulega skert. Á hinn
bóginn geta þeir neitað sér um alko-
hólneyzlu ef svo ber undir, líkamleg og
andleg afleiðingamerki neyzlu þeirra eru
einungis tímabundin, og ekki er um beina
sjúkdóma að ræða, er raktir verði til neyzlu
þeirra.
Fjórði flokkurinn, sjúkneytendur, neyta
alkohóls í tíma og ótíma, eru ófærir að
neita sér um neyzlu, þrátt fyrir betri vitund,
brjóta áform sín um vanneyzlu og haga sér
þráfaldlega þannig við neyzlu í heimahús-
um og á almannafæri, að við velsæmi og
lög varðar. Þeir eru ófærir að gegna störfum
svo að á sé treystandi, og líkamlegt og
andlegt ástand þeirra ber vott um lang-
varandi sjúklegar breytingar. Þeir þarfnast
sjúkrahúsvistar sjálfum sér og þjóðfélaginu
til verndar.
Neyzluháttur tveggja hinna síðasttöldu
flokka nefnist sameiginlega óhóf, og aðilar
þeirra óhófsmenn.
Þau höfuðeinkenni, sem drepið er á hér
að framan, eru vitanlega ekki ætíð öll til
staðar í hverju einstöku tilfelli, og fleiri ein-
kenni en hér eru nefnd geta komið til greina.
Eigi að síður ætti skipting þessi að vera
nokkur stuðningur við greiningu þessara
þjóðfélagsfyrirbæra.
Ætla mætti, að fyrsti flokkurinn, vanneyt-
endur, kæmu lítið við sögu í þeirri tilraun til
yfirlits, sem hér er gerð. Fjarri fer því að
svo sé. í hópi vanneytenda er í fyrsta lagi
um að ræða stóran hóp tiltölulega hlutlausra
aðila, sem lítil eða engin afskipti hafa af
alkohólmálum, hliðstætt þeim, er ekki stunda
íþróttir og láta sig íþróttamál engu skipta.
Sumir þessir aðilar greiða atkvæði með
virkum bindindismönnum, ef um neyzlumál
er að ræða, aðrir ekki. Annar hluti þessa
hóps, bindindismenn af áhuga, hafa mynd-
að sér ákveðna skoðun, ýmist á rökrænum
eða tilfinningalegum grundvelli, sumir
vegna reynslu af óhófi, aðrir vegna áróðurs,
einkum í unglingafélögum og skólum. Að
lokum ber að nefna atvinnubindindismenn,
sem er fámennur flokkur aðila, sem hafa
bindindisstarfsemi að starfi að einhverju eða
öllu leyti og stunda boðun hennar á hlið-
stæðan hátt og boðun trúarstefnu eða sölu
afurða. Langflestir atvinnubindindismenn
hafa upphaflega verið áhugabindindismenn.
Höfuðmarkmið flestra virkra bindindis-
manna er útrýming allrar alkohólneyzlu, m.
a. með sölubanni á alkohóli. Ýmsir þessara
aðila hafa aflað sér staðgóðrar þekkingar
á vandamálum alkohóls, en á hinn bóginn
eru einnig margir í þessum hópi, sem aldrei
hafa neytt tækifæris að kynnast þessum mál-
um í fræðilegu starfi, og suma skortir alger-
lega þekkingu og tilfinningalegt jafnvægi til
þess að hafa afskipti af alkohólmálum.
Margir virkir bindindismenn vinna mikið og
óeigingjarnt starf, en árangur þess verður
oft neikvæður vegna ofstækis og trúarlegrar
predikunarhneigðar. Sýnilegt er, hversu
erfitt er að vinna á móti ákveðnu hegðunar-
fyrirbæri með áróðri, án þess að gagnrýna
um leið viðkomandi hegðun. Þar sem flestir
óhófsmenn eru sjúklingar, í sálfræðilegri
varnarafstöðu til umhverfis síns, er augljóst,
hversu hættuleg sú gagnrýnisafstaða getur
orðið. Svipuð afstaða mundi skapast, ef